Alþýðublaðið - 23.07.1934, Blaðsíða 3

MÁNUDAGINN 23. júlí 1934.
ALÍÞÝÐUBLAÐIÐ
3
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
DAGBLAÐ OG VIKUBLAÐ
ÚTGFANDI:
ALÞÝÐUFLOKF J.RINN
RITSTJÖRI:
F. R. VALDEivIARSSON
Ritstjóm og afgreiðsla:
Hverfisgötu 8 —10.
Simar:
4000: Afgreiðsla, auglýsingar.
4001: Ritstjórn (Innlendar fréttir).
4002: Ritstjóri.
4003; Vilhj. S. Vilhjálmss. (heima).
4005: Prentsmiðjan
Ritstjórinn er til viðtals kl. 6—7.
Hvar eru
Nasiztarnir?
í fyrra vor siettu nazistarnir,,
hneyfingi'n eða pjóðernissinmarnxr
svip siinin a bæinn, að minsta
kosti miöbæinn, á sunnudögum.
Þá æddu peir um Auslurstrætii,
Aðalstriæti, Lækjargötu og Póst-
húisstriæti, æpandi og flautandi,
kófsveittir o;g lafmóðir eins og
hundar.
Almiennir borgariar hypjuðu sig
á brott qig urðu hálfsmieykir við
öll þessi nýju ósköp.
Þá gekk Gísli fremstur, Helgi
vjð hldið honum og sonur séra
Bjarna, en Sigurbjörn Ármann í
endanium mieð jakkanin lafandi á
eftir sér og tóbaksklútitin- í hendi-
imni til að purka burtu „taumt
an|a“.
Þáj bliessaði Páll frá pverá
pes'sa hiersingu, Valtýr, Halldór,
Hainsen og Jóhann ólafsson
isplæstu í fundahús, gluggaskilti,
han'dleggsbindi og fánla.
Jón ÞorJák'SS'On hreifst áf
„hneinum hugsunum" og „göfug1-
um hug.sjó|num“; Guðrún og Ást-
valdur lofuðu drottinn fyrir pessa
nýju hermienn — og Knútur Arni-
grímsson pefáði í pá átt.
Blöð í'haldsins skrifuðu um
Hitler og allia hans blessun. Þau
bentiu kurteiislíega á hina „ungu“
mien'n og töldu að þar —, í m.'ilðf-
bænium — færi framtið pjóðarinn-
ar, isem myndi slátra forvígis-
mönnlum Alpýðuflokksins og
Framsókniarfliokksi'us oig „salta
sitnokkana“ og senda þá til
Noriegs, leiinis og Gíslarnir sögðu á
„bílboddíilnu" við Vörubílastöðina.
Og svoina gekk pað í lufckunnar
velstandi um nokkurra mánaöa
skieiið. En svo kom rifrildi, slags'n
mál, .síimslit, rúðubrot lOg afneit-
fenir' í hierhúð'unum.
HreyfingAn klofnaði að nafniniu
m, og helmingarni'r stefndu sinn
X hvora áttina. Aninar að íhalds-
nazisma, en hiinn að kommúniist-
iskum nazisma.
Og fyrir kosningarnar var í-
haldsnazisminn aðalefni fhalds-
blaðanna. Þau trúðii pví, að pjóð-
iln væri eins hrifin af nazismank
um þýzka og pau. Og allir aðal-
miein'nirnix skrifuðu um nazism-
anm, 'um að útrýma „rauðu"
flokkunum. Niiels Dungai kieyptá
sér hakakross-Skjöld á bílilnln
sinn, Knútur Arngrímss'on skrifaði
vísindaliega ritgerð um að banna
skoðana- og rit-frelsi, verkaiýðs-
félög og alþýðttsamtök. Launiin
áttu að koma úr ríikissjóði að
Japan.
Eftir Hendrik J. S. Ottóson.
Frh.
Jafinframt pví, að stjórnarhæitt-
ir breyttust í Japan, urðu einnig.
algier straumhvörf í hugttm hinina
ríkjattdi stétta gagnvart öðrum
pjóðum. Stóreignamienn sendu
syni sína og þjóna til Evrópu til
piess að kynnast framförum i
visiindum, bæði til framMðslu og
ekki hvað sízt til hiernaðar. Tíma-
bil kapitalismans var nú að renna
tupp' í Japan, og til piess að geta
komist undan forlögum Kín-
verja og Indverja, urðu Japans1-
menin að semja sig að siðum
vestræmu pjóðauna í framleiðsl-
unni. Um leið og innlendum
kapitalistum óx fiskur um hrygg,
fór að bera á útpiönslugirndum!
yfirstéttarimnar.
Korym hafði um langt skeið ver-
ið undir yfirstjórn Kinverja, enda
þótt hún að nafninu til væri sjálf-
stætt keisaradæmi. 1894 brauzt
út ófriður milli Japana og Kíln-
verja. Þrátt fyrir liðsmuin gátu
Kítnverjar iekki staðist snúning
Japansmönnum, og eftir að peir
höfðu farið algerlega halloka
bæði á landi og sjó, neyddust
Kíttverjar til að semja frið (1895).
Létu peir af hendi stóreyjuna
Forjnom og yfirráð síin yfir Ko->
reu. Þrátt fyrir allar tilraunir Ja->
pana til að ná suðurhluta Mand-
sjúrítt, gátu Rússar pó aftrað pví,
enda var peim fariinn að standa
mokkuT stuggur af uppganigi
pessa uppriennandi stórveldis.
Nýlendudraumar yfirstéttarinn-
ar japönsku beittdust nú meira
og meira í vestur. Landflæmið
Mandsjúría virtiist benni til þess
fallið að styrkja afstöðuina í Austí-
ur-Asíu. Með stöðugum æsiingum
og pjóðernilSDfstæki í raeðum >og
riiti umdirbjó hún jarðveginn. Her
og floti voru skipulagðir að
nýju með enskri og prússneskri
fyrjrmynd í peirn tilgangi að
brjótast inn í Mandsjúríu, sem
að ttafninu til laut Kínverjum.
Miennittgarlega og mannfræðiilega
séð er ekki mikill munur á
Mandsjúiam og Niorður-Kínverjum,
enda höfðiu pjóðimar lengi skoð-,
ast siem iei|n heild. En par í landí
kosnittgium loknum. Miorgunblað-
ið fyltii glugga sinin af myndum'
og Vísáir, Heimdallur og MgbL
fliuttu dag leftir dag lofsöngva ura
nazLsmann og fasismamx.
En ,svo rak þjóðiti hnefáhögg
Iraman í nazistaua.
Og síðan komu fregnirnar frá
paradís nazismans, um áð for-i
ingjarttir væru að myrða hvem
attnan í frjáisri samfceppni, að
pieir væru kynvillittgár, morð-
ingjar og milljónapjófar, ait eftir
skýrsium nazista sjálfra.
Morgiuttblaðið reif myndirnar úr
giugganum og setti í peirra stað
myndir af „hvítuim ísslendingum“.
Vísir fór að skrifa sannleika um
nazismaun pýzka, Duingal preif
skjöldinn af bílttwm sínum, Knútur
Arngrímssoin fór að hafa o,rð á
pví, að lýðræði væri, líkast tiíi
bezt, piegar alt kærni til alls, Gísli
litli hætti að greiða sér efti'r Hi(t-
lers-tísku — alt hvarf. —
Og hvar eru nazistarniir?
Eru þieir horfnitr ofán í jörðilnja?
Það er hér mieð auglýst eftir
peim leiins og óskilakindum.
**
var inú komittn þröskuldur, sem
gat orðið hættulegri landvi'nn-
iingastefmu Japana en mótspyma
Kínverja: Rússastjórn hafði sent
her áinm í landið og tekið helztu
bæi iog staði, sem hernáðarliega
pýðingu gátu haft.
Japanar sáu, að ef peir gætu
ekki trygt sér að eiinhverju leyti
aðstoð eð;a viináttusamband við
stórveldin vestrænu, myndi erfið
og voinlítiil viðureignin við Rússa.
1902 gierðiu þeir viináttusamning
við Bretastjórn, og þóttust peilr
inú geta boðið byrginn hinu „vold-
uga“ ríiki zarsins, par sem peimi
var inú trygður aðflutningur ber-
gagina og vista. 1903 setti svo
s'tjórmim í Tokio úrslitakosti:
Rússar Sikyldu vera á burt úr
Mattdsjúríu og hætta öllum af-
skiftum af málefnum Kíhia og
sikattlanda pess. Keisarastjórnitt í
Pétursborg lét sér fátt um fi.nnas'f
og hundsaði allar kröfur Japaina.
9. fiebrúar 1904 hóf japansikur
floti skothríð á rússniesk herskip,
er lágu á höfninni í Port Arthurx
Port Arthur er viggirtur hafttar,1-
bær á Líantunfj-skaganum syðst
í Maudsjúríu. Skaga penna haíði
Kínastjórn leigt Rússium skömmu
fyrir aldamót. Var iiei'gumálinn
tfl 99 ára. Japamar höfðu lengá
haft ágirind á skaganum og Port
Arthur, sem má mieð sanini telja
herttaðarlegar útidyr Mandsjúríu.
Um svipað leyti settu Japanar
hier á land á Koreu, reiðubúi'nn
að brjótast inn yfir landamærin.
Rússastjórn hafði ekki búist við
svo skjótum athöfnum og var
pví ekki fyllilega undir vörn búin,
iettda voru hernaðarmálin, sem alt
annað par, 1 grænum sjo. Aðals-
og aiuðvalds-klíkur pær, sem með
stjóm fóru í ríkinu, hirtu ekki
um annað en að maka krókitttt,
menningarsnauðir glæpamenn
mynduðu kranz í kringum hrak-
miennið Nikolai' keisiara II. Herinn
var að vísu mannmargur, en út
búnaður með pvílíkum endemum,
aö vart munu pess dæmi fyr eða
síðar. Fákunnandi verkamönnum
oig bændum, sem aldrei höfðu
heyrt Japan nefnt, var smalaðl
saman og peir sendir í hundruð-
um púsunda á blóðvellina í
Austur-Asíu. Kierkarnir reyndust
par eiins og annars staðar hiniir
dyggustu pjónar hiervaldsins —
smalar mior ðtól amenningarininair
„pú sikalt ekki mann deyða“.
(Niðurl. uæst.)
Brezka stjórBAÍn
sendir fiskveii)a~
varóskip tii Noiv
egsstranda.
LONDON. (FO.)
Brezka stjórnin hefiir ákveðið,
að sienda > f iskveiðavaJðski pi ð
Harebell tii pess að numsaka á-
standið við Noregsstrendur, en
út af pví hafa orðið ailmiiíiar
prætur upp á sfðkastið og bréfa-
og skéyta-sendiingar milii utanrík-
isráðherra beggja aðila. Harebell
fier fyrst til Huli, þar sem foxh
ingmn mttn eiga viðtal við tog-
araeiigendur pá, er þetta mái
varðar. Þvinæst mun hann bjóða
foriingja iniorsks varðskips, að peir
sigli báðir saman um fisikimi'bfih
og athugi allar ástæður.
Sýníng á manni
eins og hann er
Á máii Morgunbiaðsins og Vísis
er Sigurjón á Álafossi tciliun mieð
mestu „framfaramöinnum“ pessa
lands, ípróttafrömuður mikill,
söintt ímynd hiins hreiina norrænu
manns. Og til að sanina þetta alt
saman byggir Sigurjón sundhöl'l
til að sýna, að fórnfýsi og „pjóðp
legt inniæti" hans nær lengra en
t'il vaðmálisdúka.
Með mikilli viðhöfn var „sxmdt
hö'HSin“ vígð af dómsimálaráðberra
Magnúsi Guðmundssyni, sem af
raiklum fjálgieik vegsamaöi Sig-
urjón 'fyrir hans óeigingjarna
S'tarf í þágu ípróttamálauna.
Ráðherra mintiist að vísu ekki á
kaup verkamanna þeirra, sem
unnu að byggingu „hallarinna!r“,
sem er víst hið smúnarlegastEÍ
kaup, sem pekst hefir hér á iandi
Og ekki bætti pað upp háinn
„pjóðlegi“ matur, sem Sigurjóji
veitti „fólki sínu“.
Hiornsteiun var liagður og sund-
höllin opnuð. Heil, Sigurjón!
Á dyrinar var letrað stórum
stöfum: Aðeiins 1 kr. aðgangur!
Sigurjóinsdagur er haldiinn á
Austurvelli með happadrætti til
ágóða fyrir „suttdhölli:na“.
Álafoss er „skrambi mi'kið fyr-
irtæki".
Suindhöllin á Álafossi er kom-
in upp.
Hún er bygð fyrir strit og blóð-
dropa pess verkaiýðs, siem Sig-
urjóin igreiddi 30—100 kr. á mán-
uði og úthlutaði I par að auld
skemdri fæð'u og sveik kaupið á.
Það er við fant að eiga, par
siem Sigurjóin er.
Það er oft erfiðara að ná í
kaupið en að viinna fyrir pvíl
Þessi sómamaðúr auglýsix sig
stem leiðtoga fyrir æskulýð lands-
itts, etx ég hygg, að hotium sé
eitthvað amnað betur gefið.
Flestir, sem einhver kynini hafa
haft af honum, lýsa hioinum ekki
vel.
Éf það er nokkur verkiamaður,
isem hjá honum er í verksmiðjtt-
hreysunum hans á Álafossi, sem
lýkur ilofsorði á haintt, pá er þaSj
ekki að verðskulduðu, heldur af
hræðslu við líkamsvöxt hans og
hrottasfcap, pví ekki parf að ótth
ast vitsmuttitta hans Sigurjóns.
Það er ekki neitt út í Loftið
skrifað, pað sem ég hefi hér að
framan sagt.
Ég hefi persónulega reynslu af
Sigurjótti, sem staðfestir petta alt
og mikið meira, sem entt er ó-
saigt, en mundi ver,a efni í stóra
blaðagrein.
Siðastliðiö sumar var ég við
bygginguna á íþróttaskólahúsinu
og „'suindhöllinini“ og sá þar urn
verfcstjóm og alt það, sem múm
verkinu við kom.
Við komum okkur saman um
kaupið. Þá fór Sigurjón fram á
pað við mig, að ég tæki eitthvaðj
af vörum út á kaup rnitt, og
lofaði óg pví, og þá lofaði hann
enm friemur eftir samtalið okkar
á milli, að ég íengi prósentur af
öliLum pieim vörum, sem ég tæki
%
út hjá honum.
Alt tóm svik! Sigurjón lætur
sér lekki nægja að stela 1/6 parti
af mímiu kaupi, heldur steiur harin
líika af mér tímum og prósent-
unurn. Hann harðnieitar að „gera
upp“ við miig og ástæðan fyriir
pví sagði hanin að væri sú, að ég
hafi sózt ejtir at> fá að franP
kvœma nerkvb.
Mér er þó óhætt að segja, að
pað væru fáir verkamienn, seirl
fengju viunu sina grieidda, ef at-
vinnuriekendur yfiriieitt mundu
nota sér „þessi pjóðiegu Siigum
jónsiög", en sem betur fer ejr
pað ekki algangt, pví víðast hvar
sem ég hefi unnið hefi ég fengið
vinnu mína gneidda vikulega, einis
og lög mæila fyrir, án pess að ég
væri spurður á óviðeigandi hátt,
hvað ég ætlaði að gera við þa'ð,
einis og Sigurjón er vanur að
spyrja „sína“ verkamenn pegar
haran „borgar“ sitt smánarlega
kaup út seint og síðar mieir eða
jafttvel aldrei.
Enn var öttnur ástæða, sem Sig-
urjóin bar fyrir sig, og hún var
sú, að hann fann mér það aðáÞ
lega til foráttu, að ég hafi ekki
látið „prælana" vi-nna nógu mikið
(præla kallar Sigurjón verka-
menm sína). Það sanna í þessu er
pað, að ég tók oft nærri mér að ■
1-áta ó-proskaða uuglinga, sem
höfðu 30 kr. á mánuði, vinna á
m-óti fulltíða mö-n-num, sem höfðu
50—100 kr. á mánuði.
Það geta allir séð, sem pekkja
til steypuvittnu og vita hvað erf-
ið hún er, að slíkt er í mieittaf
lagi níöingsskapur og sæmir ek:ki
nema „Sigurjóni“, að præla út
hittium ópro-skuðu ungfingumi í 11
tí'ma á dag, fyrir 10 aura um(
tímantt.
Ég læt hér staðar numið að
sinni, en það væri ekki úr vegii|
að rifja upp seinna mieir ti)
hvers Sigurjón notar síma krafta
stuindum. Það hefir aidrei pótt
karimaninlegt vera að mispyrma
kvenfólki og pví síður skóla-
drengjum innan við fiermingu, pví
pað er skylda hvers skólastjóraj,
og lika Sigurj., að gæta niemenda
sittna og kennia peim góða siði.
Mér finst, að Morgunblaðið Og
Visir ættu að vara fólk við hittnli
„svörtu hættu“, sem er ráðandi
yfir ípróttalífiniu á Álafoss-i, pvx
Morguinblaðið hefir talað svo
mikið um hina „rauðu hættu“.
En hvor liturinin er hættu'legrii?
Þó þietta sé þessu máli óvi-ðn
komandi, þá er engittn skaði þó
á pað sé minst. Sigurjón þykist
vera boðberi „háleitra hugsjóna
og göfugra tilfinininga“i(!).
Þegar ein-stakir muenn og félög
taka sig sarnan og halda skemti
attir tiil ágóða han-da peim bág-
/•stöddiu á jarðskjálftasvæðinu fyrir
norðan, heldur Sigurjón sí-nar
frægu Álafoss-skemtanir tiil á-
góða fyrir sjálfan sig, því liann
hefir aldrei kom-ist að annari nilð-i
urstöðu en að hann væri sá aumf-
asti allra, sem aumir eru, hvað
fjárhagsl-ega afkomu simertir.
Kristmn Pórtarson
frá Brekkuholti.
Sögurit um verkafólk.
„Frjálst verka'fólk á íslandi
fram til .siðas-kifta og kjör þesis“
beitir allsttórt sagnfræðirit eftSfr
dr. Guöbrand Jónsson, sem Bók-
mentaféLa,g jaitiaðarnuuma befir
gefið út. Kom fyrra hefti þess
iút í fyrra, en nú er síðara hieftið,
sem er fjórum sinnum stærra,
nýkomið, og er þar með öll bók-
im fcomiin á prent. JEr hún til sölu f
hidlu iagi til annara. en félags-
manma, sem fengið hafa fyrra
neítxð áður.