Morgunblaðið - 30.06.2000, Blaðsíða 3

2 E FÖSTUDAGUR 30. JÚNÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LIF
MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 30. JÚNÍ 2000 E 3
DAGLEGT LIF
wmmmmmmmmmmmmmmmammM
wmmmmmmmi
wmmmm
Leikfi
fyrir lundina
I líkamsrækt er nú lögð áhersla á ræktun
hugar til jafns við líkama. Inga Rún
Sigurðardóttir komst að því að pilates og
jóga eru í uppsveiflu. Þróunin helst í hendur
við auknar kröfur almennings um að
líkamsrækt eigi ekki einungis að vera púl,
sviti og tár heldur eigi hún umfram allt að
vera skemmtileg.
Presslink
Þolfimiæðið sem hófst á nfunda áratuginum er í rénum. Tímatöflur líkamsræktarstöðva vitna um sívaxandi
fjölda tíma sem leggja jafn mikla áherslu á ræktun hugar sem og líkama.
MÁLTAKIÐ heilbrigð sál í hraust-
um líkama hefur sjaldan átt jafn vel
við um líkamsrækt og núna. Þolfimi-
æðið sem hófst á níunda áratuginum
er í rénum. Tímatöflur líkamsrækt-
arstöðva vitna um sívaxandi fjölda
tíma sem leggja jafn mikla áherslu á
ræktun hugar sem líkama.
Jóga er í uppsveiflu og hægt er að
læra ýmis afbrigði. Hefðbundið jóga
er vinsælt ásamt jógaleikfimi og
einnig ashtanga sem er sérstakt
kraft-jóga.
Þessi þróun helst í hendur við
auknar kröfur almennings um að
líkamsrækt eigi ekki einungis að
vera púl, sviti og tár heldur eigi hún
líka að vera umfram allt skemmtileg.
Yngra fólk af tölvu- og sjónvarps-
kynslóðinni heldur einbeitningunni
yfirleitt ekki eins lengi og þeir sem
eldri eru. Ungmennin sækjast eftir
fjölbreytni og vilja ekki lifa eftir boð-
orðinu um að án sársauka náist eng-
inn sjáanlegur árangur. Eldri og
reyndari félagar líkamsræktar-
stöðva eru einnig famir að þreytast
á gömlu þolfimissporunum og palla-
púlinu. Taí-bó og sparkbox er nú vin-
sæll valkostur fyrir þá sem vilja taka
vel á.
Gospel-þolfími og
karaoke-hjólatímar
I Bandaríkjunum, þaðan sem
taí-bó er upprunnið, er alltaf eitt-
hvað nýtt að koma fram í heimi lík-
amsræktarinnar. Einna uppfinn-
ingasamastir eru þjálfaramir í
Cruneh-líkamsræktarstöðvunum í
Los Angeles en þeir leggja mikla
áherslu á áhugaverða líkamsrækt.
Til að mynda er hægt að sækja þar
tíma í gospel-þolfimi en í henni þjálf-
ar fólk upp þolið við ljúfan en kraft-
mikinn söng gospel-kórs.
Annar nýstárlegur tími er„spinn-
Margir þakka
Jane Fonda
fyrir að
hafa komist
betra form
á níunda ára-
tuginum
Jóga er í uppsveifiu og hægt er að læra ýmis afbrigði. Hefðbundið jóga er
vinsælt ásamt jógaleikfimi og einnig ashtanga sem er sérstakt kraft-jóga.
ing“-hjólatími þar sem að þátttak-
endurnir fá tækifæri til að fara í
karaoke. Þjálfararnir í Cmnch
fengu hugmyndina eftir að hafa séð
hversu gaman fólki fannst að syngja
með tónlistinni frá níunda áratugin-
um sem spiluð var í hjólatímanum.
Þó er ekki ætlast til þess að fólk
syngi um leið og það hjólar heldur er
tekið hlé frá hjólinu meðan sungið er
eitt ABBA-lag eða svo.
Eins og áður sagði eru vinsældir
jóga stöðugt að aukast. Önnur teg-
und líkamsræktar sem einnig er í
sókn kallast pilates. Pilates er mjög
vinsælt í Bandaríkjunum sem og í
Bretlandi en þar hafa vinsældir
pilates verið bomar saman við þær
sem þolfimin náði á níunda áratugin-
um. I Bandaríkjunum jukust vin-
Andleg og líkamleg
heilsa nátengd
Hluti vinsælda bæði pilates og
jóga á rætur sínar að rekja til þess
að almenningur vill vita hvaða vöðva
er verið að þjálfa hverju sinni. Fólk
vill ekki taka neina óþarfa áhættu
með líkamann og vera viss um að
það beri ekki neinn skaða af æf-
ingunum. Samt sem áður er þetta
eins og annað; mikilvægast er að
allar æfingar séu gerðar á réttan
hátt undir öruggri leiðsögn kennara.
Upphafsmaður pilates-æfinganna
var Joseph H. Pilates. Hann fæddist
í Þýskalandi árið 1880 og hafði alla
tíð mikinn áhuga á líkamsrækt.
Sannfæring hans var sú að andleg og
líkamleg heilsa væru nátengd. Hann
var veikbyggður sem barn og vann
markvisst að því að bæta líkamlegt
ástand sitt. Joseph tókst það að lok-
um og náði hann ágætis árangri m.a.
í hnefaleikum.
Meðan á fyrri heimsstyijöldinni
stóð bjó Joseph í Englandi þar sem
hann vann við að hjúkra særðum
hermönnum. Hann hannaði sérstök
tæki sem voru til þess ætluð að auð-
velda slösuðum hermönnum að
hreyfa sig. Tækin og æfingarnar
sem þarna voru stundaðar lögðu
grunninn að æfingakerfi Pilatesar.
Joseph opnaði fyrsta æfingasalinn
tileinkaðan æfingakerfinu í New
York árið 1926.
Joseph H. Pilates hannaði yfir 500
sérstakar æfingar sem eru stundað-
ar í þar til gerðum tækjum. Hann
var ekki fylgjandi þeirri hug-
mynd að endurtaka
hverja æfíngu oftsinn-
is. Joseph fannst
mikilvægara að
gera færri æfingar
en allar byggjast
þær upp á nákvæm-
um hreyfingum. I æf-
ingunum þurfa því
hugur og hönd að
vinna vel saman.
Þrátt fyrir að uppruna-
legt jóga sé yfir fimm þúsund
ára gamalt er alltaf verið að
finna upp nýjar tegundir. Nýj-
asta afbrigði jóga sem slegið
hefur í gegn er bikram-jóga en
það er mjög vinsælt bæði í
Bandarikjunum og Bretlandi.
Sérstaða þess er einkum sú að æf-
ingarnar eru stundaðar í vel upphit-
uðum sal. Tilgangurinn er sá að
leyfa vöðvum og liðamótum að hitna
til að minnka hættu á meiðslum.
Eins og með aðrar nýjar og vin-
sælar tegundir líkamsræktar stunda
margar Hollywoodstjömur bikram-
jóga reglulega. Stjörnurnar sem
ekki eru hræddar við að svitna eru
Raquel Welch, Candice Bergen,
Jerry Seinfeld og síðast en ekki síst
Madonna.
Líkamsrækt er lika fyrir hunda
Ekki eru það þó einungis stjörn-
urnar sem að þurfa að halda sér í
góðu andlegu og líkamlegu formi.
Hundarnir þeirra verða líka að vera
vel á sig komnir. Heilbrigð mann-
eskja sem hugsar vel um heilsuna
getur ekki látið sjá sig með feitum
og svifaseinum hundi.
I Los Angeles spretta líkams-
ræktarstöðvar fyrir hunda upp eins
og gorkúlur. Fyrir utan það að geta
þjálfað sig í sérstökum tækjum fá
hundarnir að fara í boltaleik, göngu-
ferðir og jafnvel að leika sér á
ströndinni. I lok hvers dags er síðan
skrifað bréf til „mömmu og pabba“,
og þau látin vita hvað hundurinn
þeirra gerði þann daginn.
Þó að þetta líti e.t.v. út fyrir að
vera heldur róttækar aðferðir þá er
þetta mun betra heldur en að skilja
hundinn eftir í reiðuleysi allan dag-
inn. Alveg eins og mannfólkið þarf
hreyfingu þurfar hundar á hreyf-
ingu að halda til að vera heilbrigðir
og hamingjusamir. Eigendurnir eru
a.m.k. sammála um það að hundarn-
ir séu mun ánægðari en áður.
Eftir þolfimivakninguna á níunda
áratuginum virðist almenningur
meðvitaðari um hve mikilvægt það
er að hafa góða heilsu. Setningin „ef
þú hefur ekki tíma fyrir heilsuna í
dag hefur þú ekki heilsu fyrir tím-
ann á rnorgun" ber þess vitni. Nú-
tíma tækni eins og tölvur, bílar og
ýmis framleiðslutæki hafa gert það
að verkum að hinn almenni borgari
hreyfir sig mun minna í daglegu lífi
en áður íyrr.
Bókin Betri línur eftir bandaríska
íþrótta- og næringarfræðinginn
Covert Bailey lítur á líkamsrækt í
stærra samhengi og bendir á að það
sé erfitt en gefandi að halda líkam-
anum í góðri þjálfun. „Ef þú ert að
byrja að stunda líkamsþjálfun skaltu
ekki reyna að telja þér trú um að það
verði auðvelt. Hugsaðu um það eins
og hvert annað krefjandi verkefni;
eins og að ala upp börn, stunda há-
skólanám, klífa fjall. Það verður án
efa erfitt en það gefur þér líka mjög
mikið.“
Núna er líkamsrækt eitthvað sem
fólk verður að ákveða að taka þátt í
og flétta inn í daglegt líf sitt. Lík-
amsrækt virðist því ekki aðeins
snúast um það að losna við nokkur
kíló heldur skiptir almenn andleg og
líkamleg vellíðan miklu máli.
• Heimildir:
Sunday Times - Style,Weekend FT,
www.pilates-studio.com

SKUVOLLUMVIÐÖXARÁ
er í haugnum:
Samfelld skipulögð
dagskrá verður á barna-
svæðinu Æskuvöllum
á meðan Kristnihátíð
fer fram. Þar geta
krakkarnir meðal ann-
ars tekið þátt í upp-
greftri á haugi sem
geymir ýmsar leifar.
Sveinn Guðjónsson
brá sér austur á Þing-
velli, rótaði í haugnum
og kynnti sér dagskrána
sem boðið verður upp á
fyrir börnin.
Pilates
efiir huga
og hönd
„ÞETTA er ekki leikfimi, þetta er tækni. Rétt lík-
amsstaða skiptir öllu máli sem og einbeiting. Pilates
snýst um tengingu líkama og sálar,“ segir Liisa S. T.
Jóhannsson, en hún hefur kennt pilates á íslandi í sjö
ár. Stúdíó hennar stendur við Engjateig 1 þar sem
Listdansskóli Islands er til húsa. Ekki ætti það að
koma á óvart þegar litið er til þess að pilates hefur
alltaf verið vinsælt hjá ballettdönsurum. Því miður
verður Lísa ekki mikið lengur í Engjateignum því
hún er um það bil að missa húsnæðið.
Ballettdansarar eru þó ekki þeir einu sem stunda
pilates því að pilates hefur náð mun víðari út-
breiðslu. Guðrún Ólafsdóttir tannlæknir er ein
þeirra sem æfir hjá Liisu. „Ég hef verið í leikfimi hér
Liisa leiðbeinir hér Sigríði Eyþórsdóttur með æfingarnar „short spinal" (t.v.) og „the
pilates-æfingar verða að gerast undir nákvæmri leiðsögn kennara.
Morgunblaðið/Jim Smart
tree“ (t.h.) en allar
og þar í gegnum árin en það < r ekki fyrr en eftir að
ég byijaði í pilates að mér finist ég hafa náð virki-
legum árangri. Ég er orðin niiklu sterkari og hef
meira úthald. Mér finnst ég h tfa yngst,“ segir hún.
Guðrún mætir tvisvar í vik , til Liisu og þjálfar
undir nákvæmri leiðsögn hen(,ari enda eru þetta
einkatímar. „Æfingarnar ver ja ag g-erast undir ná-
kvæmri leiðsögn kennara þvíþað er svo mikilvægt
að þær séu gerðar rétt,“ segii hún.
Liisa tekur undir það að al'eg nóg sé að koma til
hennar tvisvar í viku. „Það ei ekki nema eitthvað sé
að semer betra að koma þris'ar f viku í upphafi.
Ballettdansarar koma einu si mi í viku enda eru þeir
í mjög mikilli þjálfun. Þeir kona hingað til að
styrkja líkamann í heild sinniþyf ag f dansinum er
átakið oft meira öðru megin. >egar San Francisco
ballettinn kom hingað þá konu dansararnir til mín
til að þjálfa. Þeir þekkja þettj þvf að pilates er mikið
notað meðal dansara í Banda íkjunum," segir hún.
Með líkamsrsMha í blóðinu
Þegar Liisa las grein í bamarísku blaði um pilates
varð ekki aftur snúið. „Ég visjj strax að þetta væri
eitthvað fyrir mig.“ Liisa er þó aiis ekki ókunnug
líkamsrækt, hreyfingu eða dínsi því hún er fyrrum
listskautadansari. Hún byrja«i að æfa fimm ára göm-
ul í Finnlandi þar sem hún er fædd og uppalin.
„Mamma mín var leikfimikcnnari þannig að ég er
fædd með líkamsrækt í blóðinu," segir hún.
Liisa er ekki aðeins eini pilates-kennarinn á ís-
landi heldur er hún sá eini á Norðurlöndunurn sem
kennir eftir upprunalegum aðferðum Josephs
Pilates. Liisa lærði í New York en hún þarf einnig að
fara út á námskeið einu sinni á ári til að halda
kennsluréttindunum.
„Ég er nýkomin af pilates-ráðstefnu sem haldin
var í Chicago fyrr í júní. Þetta er fyrsta ráðstefnan
sem haldin er eingöngu um pilates en hún verður
haldin árlega héðan í frá. í fjóra daga hlustaði ég á
fyrirlestra og gerði æfingar frá sjö á morgnana til
hálf átta á kvöldin. Dagskráin var ströng en ég get
ekki kennt nema ég viti hvað ég er að gera. Það er
mjög mikilvægt að halda sér við,“ segir hún.
Liisa hugsar vel um nemendur sína og þegar nýr
nemandi bætist í hópinn er hann tekinn í viðtal. „Ég
þarf að vita allt um manneskjuna; til dæmis hvort
hún taki einhver lyf eða eigi við meiðsli að stríða. Þá
fyrst get ég sett saman æfingaplan fyrir nemandann
því engir tveir stunda pilates á sama hátt. Kennari
og nemandi verða að hafa gott samband sín á milli.
Kennslan er krefjandi en ég vil alltaf gefa eins mikið
af mér og ég get.“
mmmmm';
mmmmm
yíL verður séð fyrir börn-
unum á Kristnihátíð á
Þingvöllum nú um helgina
og að sögn Júlíusar Haf-
stein, framkvæmdastjóra kristnihá-
tíðarnefndar, var lögð áhersla á að
útbúa góða og skemmtilega aðstöðu
fýrir þau á meðan hátíðin fer fram.
„Svæðið á völlunum austan við
Furulundinn er ætlað börnum frá
tveggja til tólf ára og er það kallað
Æskuvellir," sagði Júlíus og kvaðst
viss um að börnin ættu eftir að una
sér vel á hátíðinni og eiga þar eftir-
minnilega stund.
Umsjónarmaður Æskuvalla er
Ása Hlín Svavarsdóttir og sagði hún
að þar væru fjögur stór tjöld sem
hefðu hvert sínu hlutverki að gegna.
„í Leikhústjaldinu verða leiksýning-
ar og ýmsar uppákomur. í Hjarta-
stöðinni verður skapandi starf ætlað
börnum á aldrinum tveggja til fimm
ára. I Sagnastöðinni verður einnig
skapandi starf fyrir böm á aldrinum
sex til níu ára og í Orkustöðinni
verður skapandi starf ætlað börnum
á aldrinum tíu til tólf ára. Þá verður
bömunum boðið upp á morguníhug-
un og leikfimi báða morgnana að
ógleymdum útileikjum af ýmsu tagi
og krökkum frá sex ára aldri gefst
kostur á að taka þátt í fornleifaupp-
greftri á haugi, sem geymir ýmsa
muni,“ sagði Asa Hlín.
Leiksýningar og skapandi starf
Af þeim leiksýningum sem boðið
verður upp á má nefna sýningu
Stopp-leikhússins á leikritinu
„Ósýnilegi vinurinn", sem hentar vel
bömum á aldrinum tveggja til sex
ára, sýningar Furðuleikhússins á
„Frá goðum til guðs“ og „Sköpunar-
sögunni" og sýningu leikhússins 10
fingur á „Leifi heppna“. Möguleik-
húsið sýnir leikritið „Völuspá", sem
fmmsýnt var á Listahátíð fyrir
skömmu, Ævintýraleikhúsið sýnir
„Gleym-mér-ei og Ljóni Kóngsson"
og Sögusvuntan býður upp á
leiksýningu fyrir yngstu börnin,
„Ert þú mamma mín“.
Þá má nefna að í „helgi-horni“
Leikhússtjaldsins verður stór tré-
kross og eiga bömin þess kost að
festa litla steinvölu eða skeljabrot á
hann. Fyrir hátíðarlok verður svo
gengið fylktu liði með krossinn að
Þingvallakirkju og börnin afhenda
hann til varðveislu.
Hörður Torfason verður með
söngdagskrá fyrir böm og foreldra
og Halldóra Geirharðsdóttir mun í
hlutverki trúðsins Barböra stjórna
brandarakeppni auk þess sem hún
mun heimsækja yngstu börnin. Enn
fremur verður „tónlistar- og leiklist-
arspuni“ undir stjórn Elvu Lilju
Gísladóttur og Ólafs Guðmundsson-
ar og söngvar með táknmáli úr
leiksýningu Draumasmiðjunnar,
„Ég sé“. Töframaður sýnir töfra-
brögð og hefur sýnikennslu. Þá
verður dagskrárliður sem nefnist
„Samvera og myndlist", þar sem
umræður verða um efni leiksýning-
anna og unnin myndverkefni tengd
þeim. Það verður því nóg við að vera
fyrir bömin á Kristnihátíð.
Grafið í haug
Við Furalundinn neðan við nýja
stíginn frá Öxarárfossi úr Stekkjar-
gjá geta krakkarnir tekið þátt í upp-
greftri á haugi, sem geymir ýmsar
leifar. Að sögn Margrétar Her-
manns Auðardóttur fornleifafræð-
ings, sem stjórnar uppgreftinum,
verða verkfærin eins og þau sem
fornleifafræðingar nota og munirnir
í haugnum af ýmsum toga.
„Það sem er að finna í haugnum
vísar einkum til leikfanga barna inn
til sveita og við sjávarsíðuna hér á
landi allt frá landnámi og fram á öld-
ina sem senn er á enda,“ sagði Mar-
grét aðspurð um þá hluti sem haug-
urinn hefur að geyma. „Leikföng úr
náttúru- og dýraríkinu sem höfðuðu
til hugmyndaauðgi barna og sem
þau notuðu í leikjum sínum til að
herma eftir heimi fullorðina með því
að koma sér upp býlum með hlutum
sem líktu eftir húsdýram og jafnvel
viltum dýram innanum, svo sem
fuglum og refnum skolla. Dýrabein,
skeljar og kuðungar voru notuð sem
húsdýr, svo sem kindur og lömb,
nautgripir og kálfar, hestar og fol-
öld, hundar og hvolpar ásamt til-
heyrandi aðgreiningu milli karl- og
kvendýra, fullvaxinna dýra og ung-
dýra.
Morgunblaðið/Golli
Margrét Hermanns Auðardóttir
mun stjórna iippgreftrinum í
haugnum á Æskuvöllum. Meðal
þeirra hluta sem finna má eru
leikföng sem börn á íslandi hafa
leikið sér með allt frá landnámi
og fram á okkar daga.
Þegar litið er á heimildasafn þjóð-
háttadeildar Þjóðminjasafnsins um
leikföng barna miðuðust leikir
þeirra í gamla landbúnaðarsamfé-
laginu eðlilega við sveitabúskap og
þá einnig við sjávarsíðuna, þar sem
menn reru til fiskjar. Tilbúin leik-
föng úr tré og öðru efni voru auð-
vitað einnig til staðar en þó vitum við
minna um þau, nema þá einna helst á
öldinni sem senn er á enda. Ef við
hugsum aftur til þess tíma þegar
kristni var lögtekin sem einn siður,
ein trú, á Alþingisstaðnum forna á
Þingvöllum, þá hafa íslensk börn í
gegnum aldimar aðallega leikið sér
að legg og skel og öðru því sem auð-
velt var að verða sér úti um og sem
ýtti undir hugmyndaauðgi þeirra og
þroska um leið.“
Margrét sagði enn fremur að í
haugnum væri að finna einhverja
gripi sem vísa til heiðni, en því fleiri
sem vísa til kristni, í tilefni Kristni-
hátíðar, auk gripa frá síðustu tímum
og annarra leifa sem finnast við forn-
leifauppgröft. „í haugnum er einnig
að finna muni sem minna okkur á að
bæði fyrir og eftir kristnitöku not-
uðu menn yfirleitt annan gjaldmiðil
en peninga þegar þeir stunduðu
verslun og viðskipti sín á milli.“
Margrét sagði að margir hefðu
lagt til efni í hauginn og það hefði
aldrei tekist að ganga sæmilega frá
honum í tíma nema með aðstoð og
velvilja þeirra sem bjuggu til, gáfu
eða söfnuðu efni í hauginn. „Þar kom
gömul og góð íslensk nýtni að góðum
noturn," sagði hún, „ekki síst þeirra
sem haldið höfðu til haga leggjum og
öðram dýrabeinum auk skelja. Hug-
myndin að baki uppgreftrinum er sú
að allt það sem menn hafa sett mark
sitt á og jörðin geymir og við köllum
fomleifar getur sagt okkur ýmislegt
um það hvemig lífið var hér á landi
áður fyrr,“ sagði Margrét Her-
manns Auðardóttir fornleifafræð-
ingur.
En í þessum efnum má ekki segja
of mikið og sumir hlutanna, sem
grafnir verða úr haugnum, eiga ef-
laust eftir að koma á óvart.