Alþýðublaðið - 20.10.1934, Blaðsíða 3

LAÚGARDAGINN 20. okt 1934.
ÁLÞÝÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÚTGEFANDI :
ALÞYÐUFLOKKURINN
RITSTJÖRI:
F. R. VALDEMARSSON
Ritstjórn og afgreiðsla:
Hverfisgötu 8—10.
SIMAR :
4900—4906.
4900: Afgreiðsla auglýsinga.
4901: Ritstjórn (innlendar fréttir).
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. Vilhjálmss. (heima).
4904: F. R. Valdemarsson (heima).
4905: Prontsmiðjan.
4906: Afgreiðsla.
Skipolag, ifðræii,
viona.
Skipulag á pjóðarbúskapinn.
ÞJÓÐARBOSKAPUR er eitt af
hiugtökum síðustu tima. Það
grípur yfir alt atviniriulíf pjóðar-
innar, hvort sem pað er í hönd-
um einstaklinga, félaga eða pess
opinbera.
•Pörf og geta eru pau tvö meg-
inöfl, sem eiga að ráða lögum og
lofum pjóðarbúskaparins.
Markmið hans á að vera pað,
að fullnægja peim pörfum hvers
einstaklings innan pjóðarheildarr
innar, sem með parf til pess. að
hann geti hotið peirra beztu hæfi-
leika, sem honum eru í bríjóst
homir,
Þau einu takmörk, sem viður-
jkenna her í pessu sambandi, eiu
pau, sem getan setur. Þiegax
náttúiugæðin hafa verið nýtt á
panin hátt, sem pekking og geta
fnekast leyfa, er komið að peimi
takmörkuimi, sem kröfurnar til
I ífsgæðanna staðnæmast við á
hverjum tíma. Enginn parf pó að
óttast að pessi takmörk séu
pröing, pví landið á ærinn auð, ef
menn kunna að nota.
Til pess að pörf og geta pjóð-
arinnar veröi ráðandi öfl í at-
vinmullfinu, vefður pað að skipu-
iejggjast í smáu og stóru, pví
verður að stjóma mieð aðstoð vís-
indanna, patrnig að settu marki!
verði náð. Alt fálm, án áætlunar
og skipulags, verður að hverfa
úr atvinnuháttum vonum. At-
vinnurekandinin, sem spyr aðeinS
um hvernig hann skuli haga at-
vinnu sinni til pess að hagnast
sem miest sjálfur, er haldinn af
hugsunarhætti auðvaldsskipulags-
ins, hann hyilir stefnu, sem á að
hverfa, af pví hún stendur í vegi
fyrir próun mannkynsins. Skiftir
engu máli í pessu sambandi, pó
pessi stefna hafi um eítt stoeið
verið sú, sem við átti. Lífið er
próun, og ný og æðri stig pró-
unar krefjast nýrra stooðana,
heimta nýtt siðgæði.
Það stig próunar, sem tækni
nú'tímans hefir leitt miannkynið
á, krefst pess skilyrðisiaust, að
sá atvinnurekstur, sem miðast við
pörf fjöidans, sé einn viðurkend-
ur sem heiðariegur atvinnuiiekst-
ur. Dygð nútíma atvinnurlekand-
ans er fuilfcomin pjönusta við
pjóðarheildina.
Lýðræði i stjórnmálum og at-
vinnumálum.
Hin eina trygging, siem sett
verður fyrir pví, að skipulag
pjóðarbúsins nái tilgangi sínum,
er lýðræði, borið uppi af ment-
aðri pjóð'. Lýðiiæði, æm ekki
nær einasta til stjórnmála, held-
ur og til atvinnumála. Sérhver
vinnandi maður á landi eða sjó
á að hafa jafnan rétt við sén-
hvern starfsbróður sinn til áhrifa
á stjórn pess fyrirtækis, sem
hann vinnur við. Lýðræðjð í
höindum sannmentaÖ'raT, pjóðar
mun skapa pað nýja dygðamaf,
sem til pess parf að mannkynið
geti yfirgefið til fuils pað pró-
Síldartollurinn.
Siðifstæðismenn á aípingi gera
svikja iðgskráningn
Ég var af tilviljun staddur á | Eftir Siglirð ÓlafsSOli,
pingpölluinum í gær, er rætt var
um endurgreiðsiu síidartollsins,
og hlustaði á umræður sjálfstæðl-
ismanna annars vegar og Finns
Jónssonar hins vegar, og pau rök,
er par komu fram, en sökuirt
piesis að Morgunblaðið fer í dag
að ræða um petta mál af sínu
vanalega innræti, pá vildi ég
skýra málið eins og pað hefir
gengið til, svo nnenn geti borið
saman rök beggja aðila.
Eins og kunnugt er hafa sjó-
mienn, er síldveiðar stunda á hin-
um smærri skipuim og saltað
hafa aflann til útflutnings, verið
ráðnir upp á prósentur af sölu-
verði aflans mörg undanfarin ár,
sem miðaðar hafa verið við stærð
s.kipanna.
Til dæmis: Skip yfir 100 smál.
35% af verðmæti aflans, erskift-
(ist í 18 staði, en á minni skipum,
er ekki geta tekið upp nótabáta,
37 % í 15 staði.
Nú hefir saltsíld verið í lágu
verði liér innanlands á undan-
förnum árum, prátt fyrir pað pótt
vitað sé, að sfldin hefir verið í
góðu verði á ýmsum stöðum er-
lendis. Sjómenn hafa séð, að peir
hafa ekki fengið hið raunveru-
lega verð, heldur nokkrir speku-
laintar, er farið hafa út til ná-
grainnalandanna, möilgum mánuð-
um áður en síldveiði á að byirja,
til að bjóða sfld tfl söiu, og pað
án p'ess að peir hafi til pess
nokkurt umboð svo vitað sé frá
útgerðarmönnum eða sjómönnum.
unarstig, sem auðvaldsskipulagið
hefir leitt pað inn á, og komist
á nýtt og æðra stig próunar.
Vinna handa öllum sem vilja
vinna.
Hver maður parf að hafa að-
stöðiu til pess að fullnægja starfs-
hvöt sinni, ekki aðeins til pess
að afla hversdagsbrauðs, beldur
og engu síður til pess að geta
verið drengur góður, maður vask-
ur og batnandi.
Af piessum sökum er pað, að
ieggja verður öllum vinnufærum
mönnum verk í hönd, að pví verð-
ur að stefna við skipulagningu
pjóðarbúsins.
„Nú er dagur við ský“.
Alpýbuflokkur Islands hefir
hafið baráttu fyrir skipulagi, lýð-
ræbi og vinnu. Barétta hans er
ekki um draumórakendar hug-
my-ndir, pað er barátta háð á
grundvelli veruleikans, mankmiðs-
bundin barátta, sem hlýtur að
leiða til sigurs. Að pví verður
gengið með föstum og öruggum
Sikrefum, að leysa vandamál at-
viinnulífsins með iullkominini
skipulagning, lýðræði veröur
verndað og grundvöllur pess,
sömn mentun, trygðúr og vimnian
verður aukin. Með peirri breyt-
ingu, semj í Idag verður á Alpýðu-
blaðinu, skapast ný og bætt að-
staða til þess að 'Vinna að frami
gangi hugsjóna flokksins. And-
stæðimgar vorir óttast pessa
breytimgu, til pess hafa peir góða
og giilda ástæðu.
Allir flokksmenm vorir eru kall-
aðir til starfa fyrir hugsjónir
flokksins, og um leið mintir á
orð Eimans Benediktssonar:
„Nú er dagur við ský,
beyr hinn dynjandi gný,
mú parf dáðrakka menn —
ekki biundandi þý,
pað parf vakandi önd,
l það parf vinnandi hönid
til að veita í rústir
og byggja á ný.“
I ráðsmann sjómanna-
félagsins.
SIGURÐUR ÓLAFSSON.
Svo koma pessir herrar með um-
boð og ákveðið verð á síldinni og
sjá svo um, að peir hafi sjálfilr
sæmilegt i umboðslaum fyrir ó-
makið, án pess að peir hafi tekið
það á nokkurm hátt með í rieikn-
imginm hvað sé framlieiðslukostn-
aður á síldinni, teða hvað sjómenn
purfi að fá hátt verð til þess að
pað geti talist atvinna. Því var
pað á síðastliðnu hausti, að sjó-
mannafélögin hér sunjnanlands á-
samt öðrum verkalýðsfélögum og
Skipstjórafélagi Norðurlands fóru
að ræða möguleika á pví, að
pessir miUiliðir gætu ekki skamt-
að verðið eins og verið befði.
Félögin leituðu um samvinmu
við marga skipaeigendur og út-
gerðarmenn, er undantekmingar-
lítið féllust á tillögu félaganna
um að sietja 7 krónu láglmarks-
verð á hvenja hrásíldartunnu, sem
söltuð yrði, og enginn fengi að
salta sild, er ekki gileiddi sjó-
mönnum petta verð. En paðsýndi
sig er nær dró síldveibunum, aÖ
útgerðarnienn fóru að gera lieyni-
lega sanminga við pessa síldar-
braskara, er buðu 5 krónur pr.
tunnu og par með veiktu pá
möigulieika, sem fyrir voru, svo
ekki virtist ráölegt að tneysta á
pá.
Þegar sjómannafélögin sáu, að
tvibent var að menn stæðu ein-
huga imi 7 krónu kröfuna, pá
beándu þau peirri fyrúrspurn til
útgerðarmanna, hvort peir vildu
gera samieiginlega áskorun til
al'lra stjórnmálaflokkanna umi ab
tryggja pað á næsta alpimgi, að
hinn rangláti pynigdarútflutinihgs-
toliur yrði endurgreiddur af þessa
áns síld til hiutauppbótar fyrir
sjómenn o g útgerðarimenn, til
piess að hægt væri að tryggja
sjómönnum 7 krónur íyrir hrá-
síldart'unnu. Otgerðarmenn' voru
þiessu mjög fylgjandi, að minsta
kosti í viðtali við fulltrúa sjó-
manna, en pó fienigust peir ekki
til að gera sameiginlega áskorun.
Fulltrúar sjómanna gerðu pá op-
inberliega fyrirspurn í Alpýðu-
blaðinu til allra stjómmálaflokk-
anna fyrir kosningar, hvort peifr
vildu Jofa pví, að sjómönnumi
yrði endurgreiddur tollurinn.
Fulltrúar Alpýðuflokksins tof-
uðu fullum stuðningi. Fraimsókn-
armenn gáfu loðin svör, en mál-
gagn Sjálfstæðisflokksins var
með vífiliengjur og póttist ekki'
hafa leyfi til að lofa oeinu fyrir
ókosna pingmenn sí|na. Þó þykist
pieissi flokkur alt af hafa verið
með kröfu um pað á pingi, að
afnema pennan toll. Þó treystir
miðstjórnin sér ekki til að lofa
pvi, að pingmenin Sjálfstæðis-
flokksinis verði með málinu, prétt
fyrir áskoranir á pá frá útgerð1-
tilrann til að
•
armönn'um bæði sunnan og njorð-
an iarnds og ef til vill víðar. Ef
sjálfstæðismönnum hefði verið
áhugamál að bæta fyrir, smáút-
gerðarmönnum með pví aðí af-
nema tollinn í framtíðinini og
jafnframt bæta upp hlut sjó- '
manna, sem fyrirfram var hægt
að sjá að yrði mjög rýr, par
sem eniginn vildi kaupa bræðslu-
síldarmál fyrir meir en 3 krón-
ur og saltsíldartunnu 5 krónur,
þá hefði verið eðlilegt að peir
tækjiu fegins hendi yfirlýsingu
Alpýðiusambands Islands, en pað
var öödu nser, pví parna voru
ekki stórframleiðsiutæki Kveld-
úlfs á ferðinni, hans skip ætluðu
ekki að saita síld.
Þegar fyrirsjáanlegt var, aÖ
sjálfstæöismenn voru orðnir í
minini hiuta eftir kosningarlnar,
samþyktu sjómannafélögin hér
fýrir sunnan taxta, sem félags-
menn sikyldu ráða sig eftir i
trausti pess, að AlþýÖuflokknum
tækist að koma málinu fram. Upp
á þennan taxta skráðu ailir út-
gerðarmenm hér sunnanlands. Og
til pess að sýna pað að sjómenn
treystu pví, að hver og einn fengi
hlutabót úr pessum tolli, set ég
héT 4. gr,. taxtans, sem hljóðar
svo:
„Saltsild gneiðist með lágmarks-
verði 5 krómur á tunnu fyrir
fyrstu söltun, venjuleg kúfsölt-
uð tunna, og hiutfallslega hærra
fyxir sérverkaða síld, að öðiu
lieyti pví verði, sem sfldih kann
að seljast hærra verði.
Fáist útflutnin"stollur af sfld
enduiigieiddur á næsta alþingi’
greiðist til skipverja umrætt 7
krónu lágmarksverð fyrir tunnu"
eða með öðrum orðum, að verði
tollurimn endurgieiddur, eru mienm
lögskráðir upp á að fá hækkun
á kaupi sínu fyrir hverja tunnu,
Sjem út er flutt af þeirra skipí
og ríkissjóður fær útflutningstoll
af.
Hér er pví augljóst hvennig
sjómiemn sjálfir fyrirfmm vildu
skifta þessum tolli. Þess
vegna álít ég að annað væri svik
við sjómamnastéttina, sem parna
á hlut að máli, enda er ég sann-
færður um pað, að tiliaga sjálf-
stæðismanna um að taka frá
peim, sem vel befir fiskað, til
pess að gieiða hinum, sem ver
hefir aflað, er ekki spnottin af
réttlætishugsjón til lítilmagnaniS,
heldur er hún fram borin til að
reyna að skapa óánægju meðal
sjómanna, enda sést það bezt á
niðurlagi M'orgunblaðsgreinardnin-
ar í da,g, par sem sagt er að
Fininur Jónsson ætli að krækja í
nokkra tugi púsunda af tollum
úr rikissjóði handa Samviunufé-
lagi Isfirðinga, en sannleikurilnn
er sá, að Samvinnufélag Isfirð-
iniga á ekkert að fá frekar en aðr-
ir útgerðanmenn, og er pað ífullu
samræmi við hug sjálfstæðis-
manna til smáútviegsmanna.
19. okt. 1934.
Sig. Ólafsson.
Alt af gengur pað bezt
með H.R EIN S skóáburði.
— gljáir afbragðs vel. —
3
Stokkseyri og Stokkseýringar
Niðurlag. -----
Nú kann margur að segja:
Hvað pýðiT að vera að leggja fé
til framkvæmda í hreppi eða
þorpi, sem er svo illa komið einís
og að framan er lýst og er pegar
Iflúið á náðir ríkisilns, og hvað
gera menniiinir sjálfir til að
bjarga §ér og hvað leggja þeir
af mörkum til fipmkvæmda?
Því til svars vil ég segja pað,
að ©f ri|ki og bankar eru ekki fyrst
og fremst til £ess að rétta hjálp-
arhöind til framkvæmda þar sem
löriin kallar mest að, pá veit ég
ekki til hvers siíkar stofnanir eru,
dví að ekki get ég séð, að heil-
brigðir þurfi læknis við eða peiir
einstaklingar og fyrirtæki, sem
eru sjálfu sér nóg, eigi par for-
gangsrétt, pótt slíkt virðist stund-
um ejga sér stað. Auðvitað purfa
>æði riki og bankar að sjá fyrir
>ví, að pað fé og pær ábyrgðir,
sem rikið eða bankarjnir láta í té,
séu svo vel trygð sem föng eru
á, og að pau fyrirtæki, sem pær
styrkja, séu ekki itekin sem brask-
fyrirtæki eöa eingöngu stofnuð
til pess að klófesta peninga í
svipinn, heldur að fyrirtækin séu
sitofnuð og rekin sem bjargráð
og með hag fjöldans fyrir aug-
um, eins og hér á sér stað meði
sitofnun samvinnufélagsiinis. Undir
slíkum kringumjstæðum getur ekki
talist rétt að sýna tregðu um láns-
fé til fullkominnar starfshæfni
siíkra fyrjrtækja. En við peirrii
spurningu, hvað menn leggi af
mörkum hér til slíkra fram-
kvæmda, er þessu að svaxa:
Hvers er hægt að krefjast af
mönnum, sem ekki eiga annað en
sínar starfandi hendur, nógan
þrótt og nógan vilja til að vinnia
og lieggja gliaðir líf og limjjj' í söl-
urnar til pess að bjarga sér og
sínum, ef peir hefðu tæki í hönd-
um til að bjarga sér með? Og
hvers er hægt að knefjast mieira
af vertoamöinnum yfirleitt? Mér
finst pað satt að segja mikið
framliag, svo mikið, að pað verð-
ur líklega tæpiega reitonað í
krónum. Því fin'st mér pað sið-
ferðisleg skylda peirra, siem með
völdin og peningamálin fara, að
láta ekki standa á sér til hjálp-
ar.
1 pes.su tilfelli hefir ríkisstjórn-
in stigið fyrsta sporið með á-
byrgð eins og fyr er getið, svo
toemur til peningastofnana með
sinn skerf. Því með sjávarútvegn-
um stendur og fellur StokkseyiV
arhreppur, um það parf ekki að
deila. Fyrsta spotíð er stigið og
áfram piaitf að halda, fyrst og
fremst með áframhaldandi lend-
injgarbótum og ýmsu fledru, er að
sjónum lýtur. Þar til má nefna
bryiggjugerð, sem nú er verið að
byrja á; er pað bæði breikkun og
lengimg á peirri, er fyrir var, og
var orðin ófuUnægjandi. Til pess
hefir fengist nokkur styrkur frá
rfkinu, pó að hægt gengi og hann
heldur skorinn við neglur, en par
er mörfgu að sinna, og við Stokks-
eyringar erum smáir. Enn frem-
ur hefir Landsbankinn lofað láni,
og gakto það greiðlaga, enda á
han:n hér nokkurra hagsmuna að
gæta, par sem han;n á hér helmr
ing alls lands. Eitt af okkar fram-
tíðarmálum er ræktun landsins.
Húin hafir verið hér líti! og liggja
að því ýmsar ástæður. Fyrst og
framst það , að landið hefir verið
í einstakra manna höndum, siem
misjafniega hefir gengið að ná
samningum við, og annað, að
menn hefir vantað fjármagn til
ræktunar. Þó befir petta nokkuð'
breyzt til hins betra nú síðustu
ár. Margir hafa hér eina kú til
heimilisinota, en pað vantar rækt-
að land. Menn verða að sækja
beyskap langt að yfjr vo'ndan
veg og með litlum tækjum.
Nú verðiur pað krafa okkar, að
annaðhvort bankarnir eða riíkið —
og helzt pað — taki landið til um-
ráða, skipuleggi ræktun pess og
leggi vegi um landið og leigi
svo landið út til þorpsbúa með
hagkvæmum kjörum og lifsiíðar
ábúðarrétti eða erfðafestu. Þegar
piessu máli er komið í gott hor/f,
ásamt auknum og cndurbættum
sjávarútveigi, pá mun pað sýna
si,g, að Stokkseyri er ekkert
skúmas'kot, sem ekki er lítandi til
nema í gegnum gleraugu lítils-
virðingarihnar, og enin fremur
pað, að Stokkseyringar eru mcnn.
sem eiga pað skilið, að hagur
þieirra rýmkist og batoi og peir
geti liftaÞ.
Stokkseyri, 1. okt.
G. E.
Lifur og hjðrtu,
alt af nýtt.
KLEIN,
Baldursgötu 14. Sími 3073.
Verkf ræðiskrif stofn
hefi ég opnað í Hafnarstræti 5 (Mjólkurfélagshúsinu), sími 4932. Starf
svið: Verksmiðjur fyrir hagnýtingu á fiskiúrgangi, lýsisbræðslustöðvar,
síldarverksmiðjur, alls konar aflstöðvar, konstrúera og teikna hvers-
konar vélar, geri kostnaðaráætlanir, annast patenteringu á ný-hugmynd-
um (innan lands og utan), tekniskar ráðleggingar.
Áherzla lögð á fljóta og vandaða vinnu.
Guðmundur Jónsson, verkfræðingur.
að góðri, pýddri skáldsögu
óskast til kaups til útgáfu.
Tilboð með nafni þýðanda og liöf-
nndar sendist í pósthólf 505.
Handrit
I
Bezt kaup fást í verzlun Ben. S Þórarinssonar