Morgunblaðið - 20.10.2000, Blaðsíða 2

2 D FÖSTUDAGUR 20. OKTÓBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
BÍÓBLAÐIÐ
w

Dávío
Kristinsson
Lífið á
Norð-
urhjara
Titillinn á frumraun Barböru
Albert, ,,Norðurhjari“ (Nord-
rand), vísar í senn til eymdar-
legs blokkarhverfis í útjaðri
Vínarborgar og til þess aö
Austurríki ernyrsti tangi Balk-
anskaga. Jaðartilveruna
þekkir leikstjórinn afeigin
raun eftirað hafa alist uþp í
úthverfinu.
Brot úr sjónvarpsfrétt-
um sýna árið 1995,
stríö hrjáir Júgósla-
víu og áhrifa þess
gætir noröur fyrir Alpa.
Jasmin sem býr með fjöl-
skyldu sinni í félagslegri
íbúö veitir stríðinu litla eftir-
tekt. Meö tómlegum svip
horfir hún ásamt systur
sinni (sem erfórnarlamb
kynferðislegrar misnotkunar
föðurins) og drukkinni móð-
ur á prinsinn bjarga ösku-
busku í imbanum. Jasmin,
drusluleg í allt of þröngum
gallabuxunum, flýr ömurleg-
ar heimilisaöstæður með
rjómakökuáti og skyndikyn-
lífi. Fyrir tilviljun hittir hún
gamla skólasystir í dapur-
legu umhverfi: Biðstofu fóst-
ureyðingadeildar. Þessi
vandræöalegi árekstur verð-
ur til þess að Jasmin flytur
inn til hinnar gjörólíku Tam-
öru. Hin 21 árs gamla Tam-
ara er dóttir serbneskra inn-
flytjenda og býr ein i litlu
húsi í útjaðri Vínarborgar eft-
ir að fjölskyldan fluttist aftur
til Sarajevo fyrir stríösbyrjun.
Þegar hún fær þær fréttir að
bróðir hennar hafi látist á
vígvellinum segir hin þekk-
ingarsnauða Jasmin „Heivít-
is Serbarnir" til að styðja viö
bakið á vinkonu sinni.
Mennirnir sem veröa á vegi
þeirra eru „landamæra-
menn“. Tamara á að baki
sársaukafull sambandsslit
við Roman sem gætir landa-
mæranna í suðaustri. Bosn-
íska liðhlaupanum Senad
tekst að smygla séryfir
þessi sömu landamæri á
dráttarvél. Rúmeninn Valent-
in stundar vafasöm viöskipti
og bíöur eftir vegabréfsárit-
un til fyrirheitna landsins,
Bandaríkjanna. Á flótta und-
an skyndiárásum út-
lendingaeftirlitsins bjargar
Senad lífi Jasmin sem liggur
áfengisdauð við bakka Dón-
ár með andlitið í snjónum.
Líflínur fjórmenninganna
snertast í gleðivímu á gam-
lárskvöld. Þótt þau eigi vió
andstreymi að stríða er líf
þeirra ekki vonlaust. Barb-
ara Ijær raunsæislegri mynd
sinni Ijóðrænt yfirbragð meö
stuttum skotum á borð við
fall fyrstu snjókornanna á
andlit einstaklinga sem ör-
lögin eiga eftir að leiöa sam-
an um stund. Saman við
ótta og brostin hjörtu bland-
ast vinnátta og örvæntingar-
full von. Langt var síöan að
Austurríkismenn höfðu átt
mynd í samkeppninni í Fen-
eyjum þegar Nordrand opn-
aði hátíóina í fýrra. Nina
Proll (Jasmin) fékk Marc-
ello-Mas fro/anníverðlaunin
fyrir stórkostlegan leik og
Barbara hlaut Max-Ophuls
verðlaunin fyrir handrit
myndarinnar.

Nýjar úthlut-
unarnefndir
Skipaðar hafa veriö nýjar nefndir
við Kvikmyndasjóð íslands til að út-
hluta fjármagni til leikinna bíómynda
og handritsgerðar. I úthlutunarnefnd
leikinna bíómynda, sem veitir styrki
til framleiðslu, undirbúnings og þró-
unar verða Guðrún Vilmundardóttir
og Pétur Blöndal, auk Christofs
Wehmeiers, sem fyrir varí nefndinni.
Til liös við Bjarna Jónsson, sem fyrir
varíhandritsnefndinni, koma Björn
Vignir Sigurpálsson og Kolbrún
Jarlsdóttir. Umsóknarfrestur rennur
út samkvæmt venju um miðjan nóv-
emberog úthlutun ferfram u.þ.b.
tveimur mánuðum síöar. Eins og
fram kom í síðasta Bfóblaði veróur
sérstakurdeildarstjóri ráðinn að
sjóðnum til að úthluta til stuttmynda,
heimildamynda, teiknimynda og leik-
ins sjónvarpsefnis.
Steven Spielberg: Byggir nú á eigin
hugmynd.
Júragarðurinn
III
Tökur eru hafnar á þriðju myndinni
um Júragarðinn eða Júragarðinum III
en hinartvær myndirnar, sem
byggðu á spennusögum íslandsvin-
arins Michael Crichtons, nutu mik-
illa vinsælda undir leikstjórn Steven
Spielbergs. Spieiberg mun sjálfur
eiga hugmyndina á bak viö nýju
myndina en reiðir sig ekki á rithöf-
undinn. Handritið gera þeir Jim Tayl-
or og Alexander Payne og er talað
um að tökum Ijúki núna í desember.
Á myndin að vera tilbúin í sumar-
myndaslaginn árið 2001. Með aðal-
hlutverkin fara Sam Neill, sem lék í
hinum myndunum tveimur, Téa
Leoni, sem fór með hlutverk frétta-
konu í Deep Impact, Alessandro Niv-
ola, William H. Macy og hinn tólf ára
gamli Trevor Morgan.
James Stewart: Endurgerður.
Fleiri
endurgerðir
Hollywood er sífellt aö endurgera
myndir sfnar ogfer eftir þeirri gullnu
reglu að góð vísa er aldrei of oft
kveðin. Munu nokkrar endurgerðir nú
vera í undirbúningi. Við höfum frétt af
Apaplánetunni sem heitir Gesturinn í
þetta sinn og er með Marc Wahlberg
í gamla hlutverkinu hans Charlton
Hestons. Aðrareru: The FourFeath-
ers með ástralska leikaranum Heath
Ledgeríaðalhlutverki, Mr. Deeds
Goes to Town, Trouble in Paradise og
Charade, einnig Saga úr vesturbæn-
um eða West Side Story auk þess
sem MGM hyggst endurgera Bleika
pardusinn og gamla mynd með
Jimmie Stewart, Harvey, þar sem
Stewart lék á móti ósýnilegri risa-
kanínu og þótti fara á kostum.
Annaudí
Berlín
Tökur standa nú yfir á nýrri mynd
franska leikstjórans Jean - Jacques
Annauds, Enemyat the Gates. Með
aðalhlutverkin fara Jude Law, Ed
Harris, Rachel
Weisz og Joseph
Fiennes af hinni
margrómuðu
Fiennes - fjöl-
skyldu. Myndin
gerist í síðari
heimsstyrjöldinni
Annaud: Osk-
arsverðlauna-
hafinn Abra-
ham ekki góður
maður.
og varm.a. tekiní
Berlín en hún seg-
irástarsögu Law
og Weisz en Harr-
is blandast inn í
málin svo úrverð-
ur ástarþrfhyrningur. Annaud er
hæstánægöur með ieikaraliðið í
myndinni og segist reyndar aldrei
hafa lent f neinum vandræöum meö
leikarana sína nokkurn tímann.
„Nema þegar ég gerði Nafn rósarinn-
ar,“ bætir hann við. „Þá lenti égí úti-
stöðum við F. Murray Abraham.
Hann var ekki sérlega indæl mann-
eskja."
Sjónarhorn
! Skráargat!
i biomynaanna j
| Eftir flmald Indriðason NOKKUR ár eru liðin síðan Hreyfimyndafélag-
| ______ ið, held ég það hafi verið, sýndi meistaraverk j
I Stanley Kubricks, 2001: A Space Odyssey íHáskólabíói ogsýningin sú I
I ermér enn í fersku minni og miklu fremur en nokkur önnur sem sýnd var I
S á sama tíma. Ég hafði séð myndina ungur drengur í Reykjavík þegar hún
[ var sýnd í Gamla bíói í upphafi áttunda áratugarins og botnaði þá ekki
[ neitt í neinu; mannapar, tölva með brostið hjarta oggeimfiaugar og
■ Dóná svo blá og öfug tímasveifla ígeimrými sem færði aðalpersónuna
I aftur til jarðar í fósturlíki. Sumsé, ekki beint Apaplánetan. Ég fór aö átta
| mig betur á 2001 þegar myndböndin komu til sögunnar og hún fékkst á j
j leigunum vegna þess að Kubrick gat ekki komið í veg fyrir það eins og j
I hann gat komið í veg fyrir að t. d. A Clockwork Orange fengist leigð
I (græddi ekki annað á því en að hörmulegar sjóræningjaútgáfur gengu
j kaupum og sölum, en það er önnur saga). 2001 í sjónvarpi var einhvern
! veginn ekki eins og hún átti að sér að vera, varla nema keimur afannarri [
■ og betri mynd. Égsá 2001 ekki aftur í kvikmyndahúsi fyrr en á sýning-
I unnigóðu hjá Hreyfimyndafélaginu sennilega tveimur áratugum eftirað
| ég sá hana fyrst í bíói og það var hreinlega eins og ég væri að sjá hana í j
I fyrsta skipti. Hún var stórfengleg, óendanlega mikilúðleg, óendanlega I
I stílhrein, óendaniega dularfull. Óendanleg. Ég hefekki botnað í henni
I ennþá en það að sjá hana aftur í allri sinni dýrð f kvikmyndahúsi færði
[ manni enn eina sönnun þess að Kubrick var snillingur kvikmyndaaidar.
Og á sýningunni fékk maður líka enn eina sönnun þess hvað sjónvarp- [
■ iö er hryllilega púkalegur miðill sem pakkar stórvirkjum kvikmyndagerð-
I arinnar niður í lítið, þröngt skráargat sem sýnir aðeins brot þess sem er
| fyrir innan. Það er hörmulegt til þess að vita að myndir sem gerðar voru |
I fyrir hvíta tjaldiö skuli aðeins fást séðar í sjónvarpi. Og það er hörmuiegt I
I aö vita til þess að kvikmyndagerðarmenn nútímans, ótíkt t.d. Kubrick, I
I hafa ieyft sjónvarpinu að hafa áhrif á iist sína og gera bíómyndir með
[ litla, þrönga skráargatiö f huga vegna þess að þeir vita að framhaldslíf
[ mynda þeirra byggist á myndbanda- og sjónvarþsglápi. Þess vegna eru
■ ailar þessar nærmyndir í myndum dagsins. Þeir vita ekki hvað er bak-
I grunnur eða sviðsmynd eða myndræn dýpt vegna þess að sjónvarpið
j fletur það allt út í eintóna nærmynd. Kubrick vissi hvað hann var að gera j
I þegar hann amaöist við því að myndir hans færu f sjónvarp.
Sem færir okkur að málefni þessa pistils. Um það bil sem 2001 var I
I sýnd í fyrsta sinn f Gamla bíói var nokkuð til í kvikmyndahúsarekstri hér
[ sem hét endursýningar og nutu talsverðra vinsælda. Með mynd-
J bandavæðingunni lögöust endursýningarnar afog við hættum að fá ann- [
■ að tækifæri til þess að sjá kvikmyndir í kvikmyndahúsi. Myndirnar, sem ■
I voru endursýndar, voru aföllum stærðum oggerðum. Tvær þær vinsæl- |
| ustu voru ugglaust Arnarborgin og Hetjur Kellys en aðrar eins og Doktor j
Í Zívagó eðajafnvel Guðfaðirinn nutu einnig vinsælda f endursýningum. Í
I Nú er sjálfsagt enginn áhugi á endursýningum nýrra mynda, fæst af I
I því kvikmyndafóðri sem framleitt hefur verið á undanförnum áratugum
[ þolir frumsýningu, hvað þá meira (The Matrix t.d. er undantekning), en
[ væri það ekki áhugavert að endursýna eins og eina og eina gamla stór-
■ mynd svo fólki gefist kostur á að sjá þær eins og þær voru gerðar en
I ekki eins og þær eru nióurnjörfaðar f imbakassa? Kvikmyndaklúbbar
| gætu verið vettvangur slfkra sýninga eins og Hreyfimyndafélagiö sann- |
Í aði glæsilega með 2001. Ogvonandi væntanlegt cinematek eða safna- I
Í bíó.
Stóru kvikmyndaverin f Hollywood trúa ennþá á endursýningar.
j Fantasía, Særingarmaðurinn og Blood Simple eru aðeins þrjú dæmi af
[ mörgum á undanförnum árum um myndir, sem settar hafa verið í endur-
■ dreifingu. Sumar, eins og Særingarmaðurinn, eru lítillega breyttar en
I það er ekki aðalmálið. Aðalmálið er að sýna þær f heimkynnum kvik-
j myndanna, bíóhúsunum. j
I______________________________________________________I
Snemmsumars lét Kvikmyndasafn íslands framkvæma Gallup-könnun á áhuga al-
mennings á fyrirhuguðu sýningahaldi þess, eða starfrækslu cinemateks. Niður-
stöður voru afarjákvæðar, segirforstöðumaðurinn Sigurjón Baldur Hafsteinsson í
spjalli við Pál Kristin Pálsson.
n
/ oiiu smu verai
B Mjðg liktegl
S Freksr liktogt
□ Hvorkiné
O Frokar oiiklegl
j 0 Mjógólitíegt
Þetta graf úr könnuninni sýnir svör við spurning-
unni: Hversu líklegt eða ólíklegt er að þú myndir
koma á sýningar í íslenska cinematekinu, t.d.
einu sinni á ári?
„MARKMIÐIÐ með þessari könnun
var að athuga grundvöll fyrir starf-
rækslu cinemateks hér á landi,“ segir
Sigurjón. „Já, við kjósum að nota al-
þjóðlega hugtakið fremur en orðið
safnabíó vegna þess að það spannar
betur starfsemina sem þar fer fram
og svo finnst okkur það síðamefnda
einhvem veginn vísa til þess að við
værum eins og lokuð, rykfallin
geymsla en ekki framsækin stofnun.
En cinematek er kvikmyndahús sem
einbeitir sér að reglubundnum sýn-
ingum allt árið um kring á sem breið-
ustu úrvali mynda frá öllum skeiðum
sögunnar og líka myndum sem af ein-
hverjum ástæðum komast ekki í al-
mennu bíóin. Könnunin sýnir okkur
að jarðvegurinn hér er mjög góður.
Til dæmis svöraðu yfir 50% að þeir
teldu mjög líklegt eða frekar líklegt
að þeir myndu sækja sýningamar,
hvort sem um væri að ræða íslenskar
eða erlendar myndir. Á bak við þær
prósentur era um 80.000 manns. Það
hlýtur að teljast nokkuð góður út-
gangspunktur því svona starfsemi er
nýjung hér á landi. Hér hafa að vísu
starfað kvikmyndaklúbbar eins og
Fjalakötturinn, klúbbar framhalds-
skólanna og svo Filmundur sem núna
sýnir myndir á fimmtudagskvöldum í
Háskólabíói. Þeir hafa hins vegar
verið reknir á allt öðram forsendum,
að mestu í sjálfboðavinnu, starfið
hefur eingöngu miðast við sýningar
yfir vetrarmánuðina og einkum boðið
upp á erlendar kvikmyndir en minna
horft til þess að gera íslensku kvik-
myndasögunni skil.“
Mikilvægur þáttur í starfsemi cin-
emateksins er fræðsla fyrir böm og
unglinga. „Það var einn hluti könn-
unarinnar að fá fram afstöðu foreldra
til þess og niðurstaðan var sú að yfir
90% vildu að börn þeirra hlytu slíka
fræðslu. Það, ásamt sýningum á alls
kyns efni sem fólki stendur almennt
ekki til boða, mun skila sér í því að
kvikmyndasmekkurinn breikkar og
það hefur síðan t.d. þau áhrif að
sjónvarpsstöðvarnar og kvikmynda-
húsin geta farið að sýna miklu fjöl-
breyttari myndir. Núna eram við allt
of bundin í samtímanum og Holly-
wood-kúltúrnum.“
Kvikmyndasafn íslands var flutt
til Hafnarfjarðar fyrir fjóram áram
og þá var einnig gerður samningur
um leigu á Bæjarbíói til fimmtán ára
en þar mun cinematekið vera til
húsa. Og í því felst enn einn nýtingar-
möguleikinn að mati Sigurjóns: „Það
má líta svo á að leigu-
samningurinn fari mjög
vel saman við áherslur
menntamálaráðherra
og Hafnarfjarðarbæjar
um uppbyggingu á sviði
margmiðlunar, bæði
með tilliti til skólakerf-
isins og almenns sí-
menntunarstarfs innan
atvinnulífsins. Alveg
eins og stærðfræði er
ákveðinn grannur í
margmiðlunarstarfi,
t.d. við uppbyggingu
forrita og tölvuleikja,
þá er kvikmyndasagan í öllu sínu
veldi líka ákveðinn grannui- í því
starfi. Það er ekki nóg að þjálfa menn
í tæknilegum hliðum margmiðlunar,
það verður að vera eitthvert innihald
og þá koma til skjalanna atriði eins
og frásagnartækni, möguleikar
hreyfimynda og mai'gskonar önnur
vitneskja sem cinematekið býr yfir.“
Þótt Kvikmyndasafnið hafi haft
Bæjarbíó til umráða í fjögur ár er
endurgerð á húsinu ekki lokið. „Enn
á eftir að ljúka við nokkra dýra pósta
áður en við getum hafið sýningar,"
segir Sigurjón.