Alþýðublaðið - 01.04.1959, Blaðsíða 5

Segir Ásgeir Bjarnþórsson málari sextugur
— Liggur á hjarta, drottinn
minn, það er ekki nema tví-
tugum drengjum, sem liggur
eitthvað á hjarta, og ég' er að
verða sextugur.
Og það er einmitt í dag,
Ásgeir Bjarnþórsson, listmál-
ari, á sextugsafmæli, og fj
tíu ár síðan honum lá nokkuð
á hjarta.
— Þegar ég var strákur
ég yfir rollum og leiddist roll-
urnar, en þó var þetta yndis-
legur tími. í yfirsetunum kynnt
ist maður náttúrunni, safnáði
plöntum og grjóti og las nátt-
úrufræði.
— Ég er fæddur á
á Mýrum og var þar til tiu ára
aldurs en fluttist þá til Revkja
víkur en var í sveit fyrir vestan
á sumrum. Aldrei teiknaði ég
þó í hjásetunum, þótt ég hafi
verið byrjaður á því fyrir þann
tíma.
Það fyrsta, sem ég man, er
að ég var byrjaður að teikna
áður en ég lærði að skrifa.
inn pappír var til á heimilinu,
en kerling var hjá pabba,
hélt mikið upp á mig, gaf hún
mér spjald og griffil og nú gat
ég teiknað að vild, en hverja
teikningu v arð að þurrka út áð-
ur en byrjað var á næstu.
Fyrstu litina eignaðist ég fimm
eða sex ára. Niels Dungal gaf
mér þá, þetta voru krítarlitir.
Og vatnslitakassa keypti ég
þegar ég var kominn til Rvík-
ur hjá Marten Hansen fyrir 65
aura, var það töluverður pen-
ingur þá. Á svipuðum tíma
keypti ég líka veiðihjól, kost-
aði það líka 65 aúra. Var alltaf
veiðandi í þá daga. Um daginn
sá ég sams konar veiðihjól í
verzlun hér og kostaði það 73
krónur. Þarna sérðu að þetta
voru miklir peningar. Dungal
gaf mér líka fyrstu fluguna, og
nú snertí ég aldrei annað en
flugu. Ég veiddi nú þegar ég
gat og sleppti engu tækifæri.
Mínir beztu vinir hafa alltaf
verið málarakassinn, stöngin
og byssan. Éa skýt alltaf jóla-
rjúpurnar sjálfur.
— Fyrstu kennarar mínir í
teiknun voru Sigríður Biörns-
dóttir og Laufey Vilhjálms-
dóttir. Kenndu þær í barna-1
skólanum. Á ég þeim mikið að |
þakka. Það var kennsla, ekki;
fikt. Svoleiðis teiknikennsia
þekkist ekki í skólum nú. Þær
kenndu mér að siá liti afstætt
svo og liós og skugga, var bú-
inn að iæra þetta innan við
fermingu hjá þeim. Þegar ég
var 16 ára kom Ríkharður Jóns
son heim og fór ég að læra hjá
honum, var hann býsna fínn
kennari. Það var hann. Áður
en ég fór utan var ég einn vet-
ur hjá Ásgrími. Með allri virð-
ingu fyrir honum sem málara
var hann ekki mikill kennari.
Öðru máli gegndi með Þórar-
inn Þorláksson. Þær mvndir,
sem ég gerði hjá Ásgrími fór
ég með til hans og lét hann
krítisera. Munurinn á beim var
sá, að Ásgrímur vissi að eitt-
hvað var að myndunum, en
Þórarinn vissi hvað það var. í
þann tíð hafði Þórarinn rit-
fanga- og bókaverzlun og hjá
honum keypti ég liti og allt
sem með þurfti til að mála.
Sem málari var Þórarinn aldrei
metinn að verðleikum.
Ásgeir Bjarnþórsson á vinnustofu sinni.
—- Alveg blöskrar mér þessi
Ásgrímssýning, sem opnuð var
nú um helgina. Af öllum þess-
um aragrúa mynda eru ekki
nema nokkrar, sem hafa mikið
gildi fyrir safnið, sérstaklega
eru það sögulegar myndir. Ég
fór að telja og niðurstaðan var
sú, að ekki eru nema 20 mynd-
anna sem hafa safnlegt gildi.
Þetta eru sífelldar endurtekn-
ingar. Ásgrímur stendur hæst
um 1920 en fer að dala upp úr
1930, Sumt af því sem hann
hefur málað á síðustu árum er
hreinasta gums. Og svo á að
fara að byggja yfir þetta í
heild. Þetta er sama helvítis
snobbið hjá okkur eins og að
fara að stofna prófessorsem-
bæíti í listasögu við Háskól-
ann. Það sér hver maður að
þetta er ekki hægt, þar sem
hér er ekki til neitt históriskt
safn. Það er ekki hægt að
kenna þetta eins og í gagn-
fræðaskóla, utanbókar.
Árið 19.20 fer svo Ásgeir út-
an til frekara náms. Fyrst til
Kaupmannahafnar, dvaldi þar
einn vetur og annan í Múnchen.
Síðan í ýmsum borgum í Mið-
og Suður-Evrópu til ársins
1927 er hann settist að í Kaup-
mannahöfn, var þar til ársins
1931 en kom þá heim og hefur
verið hér síðan.
— Fyrst þegar ég kom til út-
landa stóð ég eins og glópur
gagnvart allri þeirri myndlist
sem þar var að sjá. Þetta var
alltof mikið til að gleypa í ein-
um hvelli, en smátt og smátt
áttaði ég mig.
Árið 1952 kom ég aftur til
Múnchen. Var þá gaman að sjá
þessar myndir aftur. Maður lít-
ur þær allt öðrum augum sem
fullorðinn maður.
1926 vann ég við að skreyta
kirltju í Luxemburg. Var þá í
læri hjá Notka, bebedictusar-
mundi, sem eingöngu skreytti
kirkjur. Þetta var ákaflega
interissant tímabil. Þá stúder-
aði ég kirkjulega list og ka-
þólsk fræði og komst alveg í
botn í því, sem; listin er sprott-
in frá. Komst í þetta gegnum
Nonna. og Maulenberg.
— Fyrst sýndi ég í Kaup-
mannahöfn árið 1930 og var
sýningunni bara vel tekið.
— Man ekkert hve mar
sýningar ég hef •. haldið
heima. 1947 :sendi ég sýnii
til London, flæktist hún sí
um 10 bórgir í Englandi.
eitthvað hef ég sýnt síðan,
þátt í Olympíusýningunni í
London 1948, stappaði nærri
að ég fengi verðlaun þar. Tók
aftur þátt í slíkri sýningu í
Finnlandi og er ákveðinn í að
taka þátt í Olympíusýningunni
í Róm næst.
— Myndlistin hérna heima?
Blessaður vertu, eins og annað
í þjóðlífinu hér. Lággengi á
krónunni, en þó miklu meira í
listgreinunum. Það sem þetta
menningarlega lággengi stafar
af er mestmegnis í skipulag-
inu, ofskipulagning. Lítilsigld
dindilmenni, eins konar klif-
urplöntur í þjóðfélaginu nota
aðstöðu sína til að klífa upp í
ábyrgðarstöður. Fúinn í fjár-
hagslífinu er fyrst og fremst
fúanum í menningarmálunum
að kenna.
— Nei! Mér géðjast ekki að
svokallaðri abstraktlist. —• Ná-
kvæmlega það sama gildir um
hana og l.jóðin. Það er miklu
léttara að hnoða einhverju
sarnan rímlaust, en með rími.
ta er bara sprottið af leti,
nenna ekki að hugsa,
hafa kannski ekki hæfileika til
þess. Það er því kannski eðli-
legt að menn máli abstrakt,
þetta er svo létt, allir geta
þetta.
Þessir menn eru ekki fvrstu
atómskáldin. Hannes stutti var
líka atómskáld. Hann sagði að
menn væru ekki skáld nema
þeir skildu sig ekki sjálfir.
Forresten var Æri-Tobbi líka
atómskáld. Hann var á undan
Hapnesi stutta, en þeir rímuðu
— Viltu heyra eina eftir
Hannes stutta:
„Hún var gerð og hringagerður,
brosi verður.
Borin Jóni blíð
á Fróni.
Blossmey, hnossmey
. hossar fossi."
Svona orti hann og hafði það
fram yfir atómfólkið, að hann
gerði kröfur til ríms.
Manni getur orðið bumbult
af að hlusta á listamenn og
þessa listfræðinga, tja! það er
stórt orð Hákot. í raun og
veru er listasaga ekki nema
einn þáttur af því, sem hver
listamaður þarf að vita, en það
er óþolandi að listfræðingar
séu að gefa málurum- einhverja
línu um hvernig þeir eigi að
'tnriimiiitiiiimiimitmmmiimimmmimmirimguio
Grðf Pétm
postula
rs i
Róm
l
ILKYNNT var í Vati- §
| kaninu í þessum mánúði, að |
| nýjar sannanir hefðu nú |
| fengizt fyrir því að Eéíur ?.
| postuli væri grafinn undir |
| kirkju þeirri, sem ber nafn •"
I hans, Péturskirkjunni. Hafa
| fundizt áletranir í hvelfing- :
i um undir kirkjunni, 'sem:
| taldar eru gerðar af kristn- |j
I um pílagrímum á fyrstu öld-
1 unum eftír dauða Krists. q
| Eru áletranir þessar tákn,^
1 semi núna- fyrst hecfur reynzt A
| unnt að þýða, og eru 'þæra
| elztu frá því um 150 eftir a"
1 Krist. Þessar áletranir eru ij
| yfir altari frá 17. öld og seg- 3
1 ir arfsögnin, að það altari sé 5
1 reist yfir-gröf Péturs. Vati-k
| kanið gefur, út um þessar i
| mundir þriggja binda verk
| um nýjustu rannsóknir á.í
| þessum fornleifum.
| Blaðafulltrúi Vatikansins Ú
| lét svo um mælt í dag, að
1 áletranirnar, sem fúndizt!
I hafa væru settar saman af;
= táknum, og nöfn manna ekki !
| skrifuð, heldur rissuð upp í |
= myndletri. Tákn Krists og!
| Péturs postula eru jafnan
| saman tengd.
| í þessu myndletri er á ein- j
I um, s.tað minnzt á hina 'ná-'j
| lægu gröf Péturs og þar sem j
| elztu áletranirnar eru frá
I því um miðja aðra öld eftir j
| Krist verður að álíta að l
| helgiathafnir hafi farið i
I fram við gröf Péturs fráj
| elztu tíð kristninnar.
| Samkvæmt arfsögn ka-
| þólskra var Pétur krossfest- \
| ur í Róm kringum árið 67 |
! eftir Krist. Hann var fyrsti |
| biskup Rómar og páfi.
itimtiiiJiimiiiiiiiuititiiiiiiiiiintuiiiiiuiuMintitimtn' i
mála. Það eru sárafáir ungii?
málarar hér, sem ekki leggja
stund á abstrakt. Þetta er fiÉ$
en ekki kennsla í listaskólun-
urn hér. Ungir menn hér fá
enga kennslu fyrr en til út-»
landa kemur. En þeir fara
flestir til Parísar, en hún es
Framhald á 10. síðu.
Maskinur
í stað
kennard
Fordstofnunin
Bandaríkjunum hefur i
ið rúmlega 200.000 dol
um í því skyni að gei
verði; tilrauiiir ■ með
sem kejnur í stað kenn
Er ú verið að fullgera vei,
sem kennir rökfræði, stærð
fræði, frönsku, þýzltu og
sálarfræði. Hugmyndin er
að búa til vél, sem kennir
undirstöðuatriði og gefst
þá kennurum betri tími til
þess að fást við hin flókn-
ari atriði kennslunnar.
Hamiltonháskólinn hef-
ur þegar tekið í notkun
slíkar lcennsluvélar. Eru
þær þannig gerðar að verk
efnin eru sett fram í formi
spurninga og svara. Bæði
svörin og spurningarnar
eru skrifaðar á smáfilmu.
Spurningarnar koma fram
á skérmi, nemandinn skrif
ar svarið á ræmu, sem
rennur inn í vélina. SíSan
getur hann séð svarið, en
ekki fyrr. Það er ekki hægt
að svindla.
Vél þessi hefur þann
kost að nemendur ráSa
sjálfir hversu hratt þeir
fara vfir verkefnið.
•f<Æ!
Alþýðublaðið — 1. apríl 1959