Tíminn - 07.12.1965, Síða 7

ÞRTOJUDAGUR 7. desember 1965
TÍIVIINN
7
áttumikið land er hér, sem auö-
velt er að rækta, bæði mýrarflák-
ar og holt.
— Gekk ekki heyskapurinn vel
hjá ykkur í sumar?
— Jú, hann gekk mjög vel hér
í hreppnum á síðastliðnu sumri,
enda veðrátta hagstæð og rækt-
un orðin mikil. Víðast er þó fálið-
að við heyskapinn, en vélakostur
er yfirleitt mjög góður.
— Eru samgöngur ekki góðar
hjá ykkur?
— Ég verð að segja að vegamál
in hafi verið ^kkur Áshrepping-
um crfið a undanförnum árum.
Það er bæði vegna þess að all-
miklar vegalengdir eru af þjóð-
vegi heim á einstök býli, og svo
þess, hve langsótt er í góðan of-
aníburð og öll vegagerð hér dýr.
Vonir standa til að á þessu hausti
verði öll býli hreppsins, sem í
byggð eru, komin í gott vegasam-
band. Og úr því við ræðum um
vegamálin get ég ekki stillt mig
um að minnast á beygjuna á þjóð
veginum hjá Brekkum. Það virð-
ist ákaflega erfitt að fá hana lag
færða, þótt þar verði stórtjón á
hverju einasta ári. Til dæmis í
sumar hafa farið sex bílar þar út
af og 'tveir þeirra eru gerónýtir.
Til skamms tíma hefur beygja
þessi verið ómerkt, en þótt úr
því hafi nú verið baett virðist það
ekld duga til, það eina sem dugar
er einfaldlega að lagfæra þessa
óheillabeygju.
Fréttamaður blaðsins kom
fyrir nokkru að
Þjórsártúni og hitti að máli bónd-
ann þar, Olver Karlsson oddvita.
Ölver er Norðlendingur að ætt og
uppiuna, fæddur á Tyrfingsstöð-
um í Akrahreppi*í Skagafirði, en
ólzt upp í Eyjafirðinum. 1943
fluttist hann frá Vöglvun í Glæsi-
bæjarhreppi að Þjórsártúni í
Rangárvallasýslu, nýkvæntur Krist
björgu Hrólfsdóttur frá Ábæ í
Akrahreppi, og þar hafa þau bú
ið æ síðan við sívaxandi vinsæld-
ir og traust sinna aýju nágranna.
Er pau fluroist a75 p^orsarruni, var
byltingin í íslenzkum landbúnaði
að hefjast, og túnið þar gaf
af sér hálft annað kýrfóður. Nú
fást af því 40. Ölver hefur valizt
til fjölmargra trúnaðarstarfa,
hann er í stjórn Kaupfélags
1 Rangæinga, skólanefnd Lauga-
landsskóla, oddviti sveitar sinnar
og fleira mætti telja.
— Hve margir búendur eru nú
í Ásahreppi, Ölver?
— Þar eru nú 35 bændur. Hjá
okkur hefur verið að gerast sama
sagan og í svo mörgum öðrum
sveitum landsins, að bændum hef
ur farið heldur fækkandi, og á
síðustu tveimur og hálfu ári hef-
ur íbúum hreppsins fækkað um
20 manns og nú eru þeir 154.
Ásahrepp má hiklaust telja með
beztu sveitum hér sunnanlands,
meðal annars vegna þess, hve víð-
— Hafið þið ekki allir raf-
magn?
— Nei, það er rafmagn á öllum
bæjum hreppsins, nema Króki,
Heiði, Herríðarhóli og Þjórsártúni,
en líkur eru til, að þeir, sem út-
undan hafa orðið fái rafmagn inn
an tveggja ára.
— Hvernig eruð þið settir
með skólamálin?
— Stofnuð hefur verið ungl
ingadeild við barnaskólan að
Laugalandi í Holtum. Deildin mun
taka til starfa 25. okt. og líkur
eru til að þar sitji 16 nemendur
í vetur á skólabekk. Að skólanum
standa Ása- Holta- og Landhrepp-
ar, sem sameinaðir voru í eitt
skólahérað 1957. Var þá hafin
bygging skólahúss að Laugalandi.
Barnaskólinn þar tók til
starfa haustið 1959. í skólanum
eru heimavistir fyrir 44 nemend-
ur. Endanlegum frágangi var ekki
lokið fyrr en á s.l. ári, og nam
þá heildarkostnaður 8,4 millj. kr.
Hafinn er undirbúningur að bygg
ingu skólastjórabústaðar. Sótt
hefur verið um leyfi til byggingu
heimavistar fyrir 28 nemendur,
sem er brýn nauðsyn vegna til-
komu unglingadeildarinnar.
Skólastjóri er Sæmundur Guð-
mundsson og hann hefur verið það
frá upphafi skólans. Auk hans
starfa við skólann 3 fastir kenn-
arar og svo tveir stundakennarar,
í söng og íþróttum.
— Það er mikið rætt um afrétt
Ölver Karlsson
armál nú til dags, ekki hvað sízt
um afréttarmál Sunnlendinga.
Hvernig eruð þið settir?
— Ása- og Djúpárhreppur eiga
Holtamannaafrétt og Þóristungur,
þangað var rekið tæplega 2000
fjár á s.l. vori úr Ásahrepp. Smöl
un afréttarins í haust gekk mjög
vel, en talið er að vanti um 11
kindur, 57 kindur fóru af afrétt-
inum á s.l. sumri og út yfir Þjórsá,
komu þær fyrir í Skeiðarétt og
Dælarétt, því fé var lógað.
Að tilhlutun Áshreppinga voru
settir upp vegvísar á afréttinum
á s.l. sumri, var það talið nauð-
synlegt vegna þeirra mörgu
manna, sem leggja leið sína um
þennan víðáttu mikla afrétt. En
það furðulega hefur skeð, að ein-
hverjir af þeim ferðamönnum,
sem átti að greiða fyrir á þennan
hátt, sneru vegvísunum, svo þeir
bentu til annara leiða en réttar
voru, og lenti eitthvað af ferða-
fólki í villu og erfiðleikum fyrir
þessa sök.
Á Holtamannaafréfcti eru mikl
ar gróðurlausar auðnir sem mun
þó vera tiltölulega auðvelt að
græða upp. Það er talið að þegar
flest fé hafi komið af afréttin-
um þá muni það hafa verið 12—14
þúsund, þar af ca. 15 hundruð af
Þóristungum.
Mörk Holtamannaafréttar voru
talin vera árið 1858, frá Tungnaá
að sunnan og til Fjórðungskvísl-
ar að norðan og vestur í Þjórsá
og allt austur í fjallgarð svo langt
sem vötn renna til' og frá héraða
á milli.
Þegar hin svokölluðu veiði-
vatnamál voru til lykta leidd um
1951 var tekin smá ræma af þess-
um afrétti austan Þóristindar
norður í Svartakamb og lagt til
Landmannaafréttar ásarnt smá
sneið af Þórisvatni.
Fjallmenn Ása- og Djúpár
hrepps hafa bó smalað þetta land
eftir sem áður.
Þórisvatn í óbyggðum er svo til
allt á afrétt Ása- og Djúpár
hreppa Þar er engin veiði, vakn
aður er nú meðal bænda áhugi á
fiskirækt 1 vatninu. Þar hefur ekki
ennþá verið gerð nein líf-
fræðileg rannsókn, án slíkrar at-
hugunar er þýðingarlaust að hefja
fiskirækt.
— Nú er rætt talsvert um það
að reyna að fækka sveitarfélögum
með því að sameina þau, sem fyr
ir eru, eftir því sem landfræðileg-
ar aðstæður leyfa og hagkvæmt
er talið. Hvað segir þú um þetta
atriði með þína sveit?
— Góð samstaða hefur verið
innan hreppana um skólann að
Laugalandi og skilningur á nauð
syn þess að gera Laugaland að
menningarmiðstöð viðkomandi
sveita.
Ása-, Holta- og Landhreppar
hafa einnig staðið saman í rækt-
unarmálum. Ræktunarsamband
var stofnað fyrir um 20 árum.
Það á nú þrjár jarðýtur, eina ný
lega, og svo tvær jarðvinnslu-
dráttarvélar.
Svæðið milli Þjórsár og Yfcri-
Rangár er í landfræðilegu tilliti
eina samstæða og því eru hér
engin eðlileg hreppamörk frá nátt
úrunnar hendi. Bættar samgöng-
ur, fækkun íbúa, samvinna í skóla
málum og við ræktun hefur leitt
til þess, að margir telja nauð-
synlegt að sameina Ása-, Holta-
og Landhrepp i eitt hreppsfélag.
Augljóst er að slíkt myndi leiða
til hagkvæmni í félagsmálum.
Læknirinn og sjúkdómsgreiningin
Nokkrar athugasemdir við skrif Páls V. G. Kolka, læknis
Undanfarna daga, hafa farið
fram miklar umræður og blaða-
skrif um veitingu í embætti bæj-
arfógeta í Hafnarfirði og sýslu-
manns i Gullbringu- og Kjósar-
sýslu. Þó þetta mál sé að sjálf-
sögðu viðkvæmast í Hafnarfirði og
á Suðurnesjum, hefur það eðli-
lega og óhjákvæmilega líka orsak-
að umræður annars staðar þar sem
um er að ræða gjörðir æðsta vald-
hafa dómsmála í landinu.
Ég ætla mér ekki, að ræða þær
gjörðir, það eru nógir aðrir til
þess, en ég get ekki látið hjá
líða, að víkja lítillega að þeim
trakteringum, sem ég og skoðana-
bræður mínir á þessu máli, fá-
um í skrifum P.V.G.K. læknis.
Sunnudaginn 14. nóv. birtist í
„Vettvangi’’ Morgunblaðsins grein
eftir P.V.G.K. sem, með tilliti til
þess, að höfundur er læknir, verð-
ur að teljast með eindæmum, ekki
síður en það sem hún fjallar um.
í upphafi greinarinnar, siglir lækn
irinn skýin á latneskum sjúkdóms-
heitum með forn-grízku ívafi, en
kemur síðan til jarðar með álykt-
un um „ . . . að þessir sjúkdóm-
ar virðist fara í vöxt, vegna þess
að margir þola ekki þann gaura-
gang, sem fylgir lífi í fjölmenni,"
og enn heldur læknirinn áfrani,
„Líkami og sál þeirra manna, sem
þannig er ástatt fyrir virðist vera
í sífelldu uppnámi, svo að þeir
Kr«rðas± með ósköpum við þeim
ytri áhrifum sem ekki fá á heil-
brigða menn.“ Þá veifc maður það.
Sá, er þetta ritar, átti um skeið
heima í því læknishéraði, sem
greinarhöfundur gegndi lengst, og
er honum og hans skapferli nægi-
lega kunnur, til að geta vart var-
izt hlátri við lestur greinarinnar.
Svo oft átti ég þess kost, að
kynnast andlegu uppnámi og sál-
arástandi hins ágæta læknis, þegar
pólitískar farsóttir gengu um hér-
aðið, að grein hans lýsir átakan-
lega, hver viðbrögð hans hafa orð.
ið, við þeim „gauragangi," sem
honum hef-ur mætt við að flytja
í fjölmennið í Reykjavík og er
greinin öll, athyglisverður dómur
um andlegt ástand höfundar síns.
Næst verður höfundi fyrir, að
kafa 60 ár aftur í tímann, til að
rífja upp atburð, þar sem ráð-
herra, með sama eftimafni og
hæstvirtur dómsmálaráðh. varð
fyrir aðkasti fyrir gerðir, sem
hann telur að tíminn hafi leitt
í ljós, að hafi átt fullan rétt á sér.
Hver er tilgangurinn? Er það ætl-
un höfundar. að lesendur Mbl.
gleypi það sem góða og gilda fæðu,
að úr því umdeildar gjörðir . . . .
Hafstein ráðherra fyrir 60 árum
hafi átt rétt á sér, þá muni gjörð-
ir . . . Hafstein ráðherra í dag
verða réttlætanlegar eftir 60 ár.
Ef sá er tilgangurinn, metur hann
ekki hátt andlegan þroska lesenda
Morgunblaðsins.
Og enn heldur hann áfram, „Það
er því ef til vill ekki nema eðli-
legt, að fólkið hér við sunnanverð-
an Faxaflóa, virðist vera sérstak-
lega næmt fyrir þeim bakteríum,
sem sóðafengnir smitberar dreifa
út á meðal lýðsins." Sem læknir,
keyrir höfundur þama alveg um
þverbak. Mótmælum fólks við
vegatoll á Suðurnesjavegi og þó
sér í lagi, við veitingu í embætti
bæjarfógeta í Hafnarfirði og sýslu-
manns Gullbr.- og Kjósarsýslu, get
ur læknirinn helzt líkt við sjúk-
dóm, er hann nefnir „Andleg
kölduflog." Nú er lækninum
manna bezt kunnugt mn, hve
bakteríur era valdar að mjög mörg
um sjúkdómum, og væri ekki úr
vegi að skyggnast um eftir þeirri
bakteríu er völd er að þessum
sjúkdóm.
Hana er einmitt að finna í
gjörðum tveggja ráðherra, við
ákvörðun vegatolls og veitingu
embættis. Séum við sammála um
það, er það ófögur lýsing, sem
þér gerið á þeim með því að
líkja þeim við „sóðalega bakteríu-
dreifandi smitbera meðal lýðs-
ins.“
Ef við hins vegar erum ekki
sammála um bakteríuna, hlýtur
það ag eiga að skiljast svo. að
þér teljið alla andlega vanheila,
er hafa haft í frammi „opinberlega
og manna á miUi” mótmæli gegn
þessum gjörðum. Ef sú er mein-
ingin takið þér stærra upp í yð-
ur en ég hefði átt von á, og getur
maður þó búizt við ýmsu.
Undir lokin minnist læknirinn
á viðskipti sín við vökukonu og
sjúkling norður á Blönduósi, en
þar raðar hann bara ekki í hlut-
verkin í samræmi við fyrri um-
sagnir. Hann hefur fyrr í grein-
inni talað um sjúklinga og við
skulum enn um stund, halda okk-
ur við, að „sumir hinna lögfróðu
flogaveiku fulltrúa á bæjarfógeta-
skrifstofunni í Hafnarfirði séu
sjúklingar, þá kemur fram ný.
mynd. Góði læknirinn á Blöndu-
ósi, stöðvaði klukkuna, sem angr-
aði sjúklinginn, samkvæmt því á
góði ráðherrann í Reykjavík að
taka aftur það, sem angrar full-
trúana í Hafnarfirði og færi bezt
á því, en þá vaknar ný og þýð-
ingarmikil spuming: Hver leikur
hlutverk vökukonunnar í þessari
nýju mynd?
Að lokum vil ég segja þetta
við P.V.G.K. lækni. Undanfarin
ár hef ég mér til ánægju hlust-
að á hann í útvarpi og lesið úr
verkum hans, en hann verður að
gera sér ljóst, hve ritsmíð, eins
og umrædd grein hlýtur að rýra
hann í áliti hjá öllum sanngjörn-
um hugsandi mönnum, og mun
ég með tilliti til hans fyrri afreka,
bæði með penna og hníf í hönd-
um, líta á þessa ritsmíc hans að-
eins sem misheþpnaða aðgerð
unna í reiðikasti á ímynduðum
andstæðingi.
Þórður Snæbjömsson.
LOKAÐ
Skrifsfofan verður lokuð f.h. þriðjudaginn 7. þ.m-
vegna jarðarfarar.
TOLLSTJÓRASKRFSTOFAN, Arnarhvoli.