Alþýðublaðið - 29.12.1934, Blaðsíða 2

LAUÖARDAGÍMN 29, DE 1034,
ALi>ÝÐUBLAÐID
4
Erllng Ólafsson,
Pú elska'ðir vor og ijóð og lag
log lifðöir í töfraheimi,
úr blámóðu sástu bjartan dag
pér brosa frá stirndum geimi,
Pu gieklst í Jistanna háreist hof,
þar hörpustrengurinn glóði
og gladdir marga og gazt þér lof
með glitrandi tónaflóði.
Og hHfningu fyftdst hugur minn
á helgi leyndustu dóma,
er síðast ég heyrði sönginn þinin
í sölum nmsteris óma.
En nú ertu horfinn seggja sveit
á sólbjörtu æfiskeiöi,
þá æskumannssálin örugg leit
sjjn áform í vonaheiði.
Já, svona hverfi pér, — einin og einin!
Hver elskandi fámáll stynur. —
Ég óska þér heilla, söngviinn sveinin,
Og sóJin hlýi þér, vinur.
Hallgrhnur JónsSon.
Orðsending
til kaupenda Alþýðuhlaðsins utan Reykjavíkur
og Hafnarfjarðar.
J7INS og áður hefir verið tilkynt verður sú breyting á sölu blaðs-
ins frá 1. jan. 1935 til kaupenda uian Reykjavíkur ög Hafnar-
fjarðar, að pað verður einungis selt gegn fyrirframgreiðslu.
Verða pví allir pessit kaupendur blaðsins að hafa greitt til af-
greiðslunnar í Reykjavík fyrir einn ársfjörðung í síðasta Lagi fyrir
1 febrúar nœstkomandi og síðan verður greiðsla alt af að vera kom-
in til afgreiöslu blaðsins fyrir 10. dag fyrsta mánaðar í hverium
ársfjórðungi.
Ef kaupendur gera blaðinu ekki skil samkvœmt pessum greiðslu-
skilmálum fellur sending blaðsins niður til peirra par til skil hafa
verið gerð.
Dmsóknir
um námsstyrk samkvæmt ákvörðun Mentamála-
ráðs (kr. 16000), sem veittur er á fjárlögum ársins
1935, sendist ritara, Mentamálaráðs, Barða Guð-
mundssyni Ásvallagötu 64 Reykjavík, fyrir 1. febr. 1935.
Styrkinn má veita konum sem körlum, til hvers
pess náms, er Mentamálaráð telur nauðsyn að
styrkja.
Faliegir, Ijðsir
ballkjóiar
1 mörgum litum
Verð frá 20 kr.
NINON,
Austurstræti 12,
2. hæð
Opið frá 11—
12 V* og 2--7.
um styrk til skáida og lista-
manna, sem veittur er á fjárlög-
um ársins 1935 (kr. 5000,00) send-
ist ritaia Mentamálaráðs, Barða
Guðmundssyni, Ásvallagötu 64,
Reýkjavík, fyrir 1. febrúar 1935.
SnAAÚGLYllNGAR
ALÞÝÐUBLAÐSINS
HjúkrunardeiIdin í verzl. „Pa-
rls“ hefir ávalt á bo&stólum
ágætar hjúkrunarvörur me&
ágætu verði. —
Ýmis konar Íslands-frímerki ósk-
ast, mörg af hverju verði. Læt í
ski tum góð frímerki frájEvrópu,
Afriku, Asíu, Ástralíu’ o.'v. Fögur
landslagsljósmyndakort frá Sviþjóð.
Sendið frímerki í dag! Hj. Holm-
qvist, 11 Vastra Storgatan, Ny-
köbing, Sverige.
Herbergi með þægindum ósk-
ast sem næst höfninni í vestur-
bænum. Tilboð merkt X sendist
afgreiðslu Alþýðublaðsins.
OTTO B. ARNAR,
löggiltur útvarpsvirki,
Hafnarstræti 11, sími 2799
Uppsetning og viðgerðir á út-
varpstækjum.
Ursmíða~
vlimissfofa
mín
er á Laufásvegi 2.
fiaim. V. Kristlánsson
Málaflutningur. Samningagerðir
Stefán Jóh. Stefánsson,
hæstaréttarmálaflm.
Ásgeir Guðmundsson,
cand. jur.
Austurstræti 1.
Innheimta. Fasteignasala.
Alpýðnblaðið 29 des. 1934.
Heimsókn f Prag.
Eftii Jón Leifs.
jþað var fyrir tilmæli og moð-
mæli tékkneska sendiherræns í
Kaupmannahöfn, að undirritaður
fór ti.l Prag, til þess að kynnast
hstalífi og starfsemi útvanpsiins
þar, en viðtökunnar þar voru svo
hlýlegar í garð fslands, að skyit
er að láta frásögn um þær berast
tiJ almennings á Islandi.
Vér Isiiendiingar erum fyrir
Jöngu hættir að efast um, að
bráönauðsynlegt sé fyrir oss að
hafa eigin sendiherra erlendis, og
það er nú iíka talið sjálfsagt, að
senda erindreka til annara landa
tiJ þess að gieiða fyrir sölu ís-
lienzkra afurða, en það er eins og
giert sé háð fyrir að erindiekar,
ræðismenn, sendiherrar, nefndir o.
s. frv. eigi eiingöngu að starfa fyr-
ir kaupmennina og efnaliega fnalm-
leiðendur. Vér íslendingar erum
enú ekki farnir að átta okkur
greinilega á þvi, að til er anidleg
fslenzk framleiðsla, bæði gömui
og ný, sem ekki er síður „út-
flutnángBvara", en um leið eina
trausta ráðið til þess að auka
hróður íslands og tryggja varan-
lega bæði stjórnarfarslegt, efna-
legt og menningarlegt sjálfstæði
þess. Isliendingar hafa ekki hikað
við að greiða verzlunaiierindrek-
um offjár til þess að dvelja vik-
um og mánuðum saman erlendis,
en það befir oft verið erfitt að
fá að edms nokkur hundnuð króna
ferðastyrk handa íislenzkum
men'tamönnum tiJ utaníerða í
brýnum erindum. Sjálfstæði Is-
lands er í hættu meðan svo er.
Ný sjálfstæð ríki, sem kunna
að halda á sínu, fara aðnar leáðdr
í þessum tefnum en vér islending-
ar tll þiessa. Gamalt fólk í Miði-
Evrópu man eftir því, að áður
var hugtakið Noregur nærri óþekt
hér um slóðir; menn þektunærri
því að eirns samieiginliega hugtakið
Norðurlönd, en Norðmenn kunnu
að breyta þessu og skapa sér
beimsálit, svo að riú má segja
að Noregur sé í eiinna miestu á-
liíi af öllum Norðurilöndum mieðal
miemtamanna úti um heim. pau
nýju riki, sem urðu til 1918, hafa
eiinnig skipulagsbundna starfsemi
til þess að útbrieiða menningu
sína erliendis og auka sér álit. Eitt
af þessum ríkjum er Tékkósióva-
k!a, sem á sér fraega meintaborg,
þar sem Prag ier. Sérstakliega er
tómnentaiíf hér á háu stigi, enda
befir Prag oít verið einna vei|ga-
mesti áfangastaður mestu tón-
skálda, frá dögum Mozarts og
ait’ fram á þenna dag. 1 þessari
borg er lika eins og suðræn hneyf-
ing á Jífinu, menn fljótir að skilja,
jafnvel þó um torskiida tónlist
sé að ræða, samkvæmiislíf mikið
og umgengni öl! vingjamleg,
jafnvel um of, eftir smekk vor
Norðurlandabúa. — Ég skal leyfa
mér að drepa á helztu boð, sem
ég fékk þarna sem fuíltrúi ís-
lenzkrar menningar, ien Island
virðlist lökki vera eins óþekt þar
i landi og halda mætti. Utanríkis-
ráðuneytið sendi fulltrúa sinn,
sem bauðst til að aka með okkur'
í bifreið um bæinn og umhveríi'ö,
en ekki vanst tími til að taka því
boði. Utanríikisráðuneytið starfar
skipulagsbundið að menningarieg-
um viðsfeiftum við önnur liönd,
og men n vita, að slíkum erind-
um verður efeki lokið eingöngu á
skrifstofum, heldur í alls konar
samkvæmiislífi. Miðstöð sam-
kvæmiislífsins í Prag eða Praha,
ieáns og borgin beitir á tékknesku
mólii, er „k;lúb!bur“ í gamalli höll
og nefnist hann „Spoliecienski
Klub“. par hittast menn allar
stundár dags, og þar voru átveizl-
ur og önnur boð fyrir okkur. „P.
E. N.-klúbburinn“ tékkmeski, sem
er bnóðurdeild sams konar P. E.
N.-deilda annara þjóða, m. a. ís-
ienzka P. E. N.-klúbbsins (Banda-
lags íslenzkra listamannaj, bauð
tiL miðdegisverðar, og var þar
mikið talað um islenzkar bók-
mentir, enda er ísland frægast
sem bókmientaland. Ég hafði þar
færi á að segja frá íslenzkum
skáldum og rithöfundum að fornu
og nýju, og ýnrsum varð ég að
láta í té skrá yfir íslenzkar bæk-
ur, siem vert væri að þýða á tékk-
neska tungu. Önnur stofnun, sem
á íslenzku mætti kaila Norður-
Jandastofnunina, ein á frönsfeu
nefnist „Institut Scandinave et
Néerlandais", bauð einnig til mið-
degisverðar, og var þar töluð
danska og sænska; því miður
virtist hér ríkja nokkuð danskur
hugsunarháttur um aðstöðu Is-
lands og sögu, og varð það mitt
hlutverk að leiðrétla það1. pessi
stofnun starfar undir vCTnd utan-
ríkisráðuneytisins og í stöðugu
sambandi við það. Hér tölufifu
miemn um að gaman væri að geta
haldið íslenzka málvierkasýningu
í Prag o. fi. o. fl. og vildu gejia
alt ti,l að styðja það. Var undirrit-
aður kjörinn Gorriespondencefé-
lagi stofnunarinnar og mun reyna
að koma á samvinnu við Banda-
Jag íslenzkra listamanna. Ekki
vantaði biaðamenn og bláfialjós-
myndara, sem tóku manin jafnvel
1 rúminu á morgnana á gistihús-
inu. Lað má segja, að ekki hafi
verið friður frá því snemma á
morgnáma, að síminn vakti, og
þangað til seint á nóttu, og þó
varð að afþakka margt af boð-
unum. Undirritaður heimsótti
eðlilega útvarpsstjórnina í Prag
hvað letftir annað og athugaði fyr-
irkomulag alt þar, til þess að
safna reymslu til sarns konar
starfsemi á íslandi. Eklri lét ég
hjá l:íða að tala sérstaldega við
stjórn bókmientadeildarinnar og
fyrirliestradeildarinnar hjá útvarp-
inu til þiess að vekja eftirtekt á
gi'ídi íslandp, í þessum efnum og
mun útvarpið þar framvegis
lieggja meiri rækt við ílslienzk ef;n|
fyrir bragðiði. Sérstaklqga var
skráð, að Island varð fullvaJda
ríki 1. des. 1918, til þess að þiessa
dags yrði framvegis minst í út-
varpinu, enda varð Tékkóslóva-
kía sjálfstætt ríki um sarna ieyti.
Ekki sfeorti boð á hljómieika og í
leikhús, og bækur voru mérsend-
ar í hrönnum beim á gistihúsið.
Öþægrl'egastir voru undirskrifta-
safnararinir, menn, siem safna eig-
iinhanda undirskriftum lista-
roannia eins og aðrir safna frí-
merkjum, nokkuð áleitnir menn,
sem verður að reyna. að for'ðast,
ekki s|zt í Jöndum, þar siem misnn
geta með mútum komist framhjá
dyravörðum og komið óvænt inn
í hótelherbergi, meðan gestir eru
að hafa fataskifti! ■— I beima-
húsum halda menn einnig hljóm-
leika þar í borg, og á sJíkum
hljómieikum kynnast rnenn- þar
oft fyrst helztu nýjungum í tón-
list. Frægur „musik-saIon“ slík-
ur er heimili frú Rozenkrancová,
þar sem menn eins og T-oscaniini,
Richard Strauss og Battistini hafa
»::kráð si:g í gestabókira. Pesai vin-
gjarnliega og hámentaða frú hrip-
aði upp langt blaðiaviðtal um Is-
land og íslienzka menningu á ör-
stuttum tíma og viJlulaust með
ölllum nöfnumi, alt frá Snorra
SturJlusyni og að Jóhannesi Kjar-
val! — Mér er óhætí að segja að
ég hefi hvergi fyrr mætt eiiiis
mikilli alúð og -eins mikíum á-
huga fyrir ísl-enzkri list og ei!n-
mitt í Prag. Merkilegast má þó
víst heita að forsætisráðherra
þessa fimtán milljóína rifeis bauð
mér á sinn fund og átti alllangt
viðtal við mig; han-n bejtir Maly-
petr og ler talinn iiklegastur til
að verða ríkisforseti eftiir Masa-.
ryk, sem kvað verp hrumur orð-
inn. Malypetr var á íslandi-1930
sem fuJltrúi' sfns lands á Alþing-
isháltíðinni, og hann byrjaði sam-
talið með því að minnast þess,
hve sfeemtilegir þ-essir fáu dagar
1 hiinu „'fagra æfintýralanrli'* 1
hefðu verið. Sem dæmi upp á
það hve mannglöggur fortsætis-
ráðherrann er, skal ég gieta þess,
að hann sagðá strax vi'ð mig:
„'Pér tó-kuð ekki þátt í Alþingis-
hátíðinni 1930; ég myndi aninars
muna -eftir því.“ Ég varð að sann-
siinna þvíl, að rétt væri. Sú stjórn,
sem Malyp-etr stendur fyrir, er
íainráðin í því, að verja lýðræðið
og hið „diemiokratiska" stjórnar-
far fyrir ö-llum árásum að innan
og utan. Ég mintist þ-ess við ráð-
harrann, hv-e mie-nn væru alúð-
iagir og áhugasamir, en um leið
'fljótir í vöfuni þarma í Prag. For-
sætisráðherrann svaraði, að nátt-
úrl-ega væri ti.l munur á suðræn1-
um mönnum og norrænum, en
munurinn væri öðruvílsi en Hitler
feendi, á Norðurlöndum væru lífs-
kjöri-n harðari og fyrir bragðijð
réði þar skynsemin m-eir en i
Suðurlöndum, e,n „hér hjá okkur,‘‘
sagði ráðherraun, „ráða ti I finn*-
ingarnar meiru, lifið -er eð.ll'oga
iéttaria en nyrðra, þar sem meiri
alvara ræður." — Ekki skal und-
irritað-ur sfcera úr því, hvoitþiessi
benning sé rétt. Forsætisráðherr-
aríin mintist svo á þau öriög, s-em
væru sameiginl-eg með íslandi og
tékbmesku þjóðinni og hlytu að
vekja samúð milli b-eggja þjóða.
Að lokum bað stjórnarforsetinn
mdg að bera íslandi og ísl.enzku
ríkisstjóminnii kv-eðju sína -o-g
heillaóskir, og geri ég það hér
með.
Margt fleira væri másfee í frá-
sögur færiandi, t. d. þáð, að for-
stjóri leikhússins bauð okkur í
stúku sína að hlusta á fr.n.g n
tékkmesfean söngleik, en við þáð
tækifæri mintist hann þess að
h-afa látið leika „Fjalla-Eyvind"
Jóhanns Sigurjónssonar þar fyr.'r
no-kkrum árumi, og líkaði leikur-
inn mjög v-el. Auðsætt er m. a. á
því, að annað er gjaldgeng vara
úti um heim -en það eitt, sam í
aska-na verður I-átið, og a’ð vel-
ferð isienzku þjóðarinnar mu-i að
1-okum ekki v-elta eins milrið á
síld, þorski og sauðum, seni á
því, hvaða andlega vöru þjóð n
framl-eiðir -og hvernig það tekst
að 'koma benni á „heimtsm-aifeað-
inn“. (Á verzlunamráli skal anæla,
tii þess að v-erzlun-armenn skilji.)
— Við urðum að Jokum a’ó ilýja
frá Prag, bókstatlega ti.l þess ’að.
fá frið, enda er það hvorki við
skap -né pyngju íslenzks lista-
manns hú á döigum, að eyða dög-
um og nóttum í samkvæmisiðu
stórborganna,
Pt. Berlín, 27. nóvember 1934.
Jón Leiftí.