Alþýðublaðið - 31.01.1935, Blaðsíða 3

FIMTUDAGINN' 31. JAN. 1935.
ALPÝÐUBLAÐIÐ
Krékðdilstrú - kúatrð. -
ALÞÝÐUB.LAÐIÐ
BTöBF 41JD11
AtÞÝÐUFLGí KURINN
SKT3T J r.RI:
F. h. '<í é m D E ft A RSSON
Ritstjórn og i fgreiðsla:
Hvsrfisgöti 8—10.
SIMAR :
4000- 41X16.
4000: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjóm (i'mlendar fréttlr)
4902: Ritstjóri.
4803: Vilbj. S. Vi’.hjálrnss. (heimal
4004: F. K. Valdr marsson (heima).
4805: Pren1smlð<an.
4P06: Aigr.:iðsi»
Mlteve kfallið.
IHALDSFRÚRNAR og komimíin-
istar sampyktu á fundi sípum
í Gamla Bíó fyrir skiemstu, aó
hiefja mjólkurverkfall 1. íebr., ef
mjóíkin iekiki lækkaól pegar í
verð'i.
Nú hiefir blaðiö frétt eftir góö-
um h&imildumr aði þiessi samfylk-
injg gangi nú mieö undirskriíta-
lista um bæinn fyár væntanliega
]>átttakandur í verkfallinu.
ölluni er ljóst, og ekki sízt í-
haldinu og kommúnistum, hvierj-
ar aflieiðöngar slí'kt verkíall mvndi
hafa, ef þaö væri íramkvæmt
svo um miunaði. Þeiim er fullljóst,
aö |:aö mundi veröa til þess að
torvelda og tefja að verulegu
lieyti, 'éf ekki útiloka xnieð öU'u
mjóikurlækkun uim ófyrirsjáanleg-
an tíma.
Þessi krafa er sem sé alls ekki
bonin fram mieð þann tilgang fyrir
augmn, aði knýja fram verðfækk-
un, heLdur það ie5tt að koma því
skipulagi, siem nú hefir verið
kiomiö á mjólkuBsöluna, fyr.r
kattam,nief. Tilgangurjnm er aö
endurheimta hina 110 útsöiustaÖi,
að endurheimta láinsverzlun með
fiorréttindum fyrir „betri borgara",
að lendurheimta ógerilsnieydda
mjóik mieö tillneyrandi sýkingar-
hættu, í Isjem fæstum oröuirn sagt,
eindurhieimta alt þaö íhalds-Blieif-
ar.lag, siern hingaö t'.i heíir ríkt
um mjólkurisölu og mjólkurmeö-
ferö í borginni.
Aö þessi sé tilgangui'inn verðiur
Það ier mikið nauðsynjamál, að
allur almenningur í landinu, sú
fjölnnenna sveit ma.rna í bygð og
bæ, sem enn liyggur að siðment-
að stjómarfar, viðurkienniing al-
mennra maninréttinida, og ein lög
fyrir alla, æðrj sem lægri, séir,'.
hieppilegra stjórnarform én harö-
stjórn, gieri sér fy 11:Lega Ijóst, hve
þýöingarmikið verk núvenandi
stjómarflokkar eru að vinna. Að
vísu haía ærsl íhaldsins x mjólk-
urmálinu og piisa-þytur Guðrún-
ar í Ási og Möileis (því hann
ber væntanliega að telja spuna-
imegin í tiiviemnir.i) engan árang-
:ur borið í mjólkurmáhnu. Rieyk-
víkingar drekka sina góðu mjðlk
frá Samsölunni, og drekfca óvenju
mikið af henni. Og þiegar svipaist
er unr bæinn, sér tekki meiri harm
eðla vanlíðan á kaupeirdum
ijóst þiegar þess er gætt, að í-
haldið hiefir aldrei, ekki einu sinmá
þiegar Ölafur Thors og Eyjólfur
Jóhannsson hækkuðu mjólkina
fyrjrvaraiaust unr 5 alura, gert
hina minstu tilraun tii þess að
iækka verði þessarar nauðsynja-
vöru.
Barátta íhaldsins er því berlega
ekki gegn mjólkui’verði, hieldur
gegn skipulagi mjólkursölu.
Það er ölium vitunlegt, að
mjólkurverð þarf að læfcka í
biorginni og mun iækka, ef hiö
nýja skipulag nrjólkunsölrw >ar
fær að njóta sín. Það á að sjálf-
sögðu við byrjunarörðugleika að
stríða, og á mikið undir vinsemd
ioig velvilja neytanda.
Alþýðublaðið vil! þess vegna
hvetja memn til þess að gena
ait, siemj í þeirra valdi stendur til
þess að stuðla að því, að starí
hannar gangi siem greiðast. Það
hvietur menn tii þiess að karupa
mjólk leftir því siem kaupgeta
lieyfir og neyziuþörf knaíist.
Þetta ier sú ieiði ,sem fara verð-
ur til þiess að skipulagið nái til-
gangi sínum, þeim. tilgairigi, að'
Lækka mjóikurverðið'tvl xneytanda,
tryggja honum góða vöru og
bænduin framieiðsluverð fyrir
bana.
bændamjólkurinniar en hinum
sælu mieytendum mjólkur úr Korp-
úlfistaða-kúnum, sem íhaldið vill
nú fara að gera að heiiögunr
dýrum í iandinu, eins og forn-
Egyptar gerðu krókódflinn.
Kúatrú er náskyld krókódílatrú,v
téins og sést á því ,að roenn höfðu
beilaga griðunga til átrúnaðar f
þeim löndum, þar sem krókó-
dlllinn var í mestum rneturn hafð-
ur. En það er skamt frá átrún-
aði á mautið til átrúnaðar á kvíg-
una. Þá Leið stefn'r trúarjeg 'þró-
un íhaldsins nú, og þykir heldur
ónnennilieg.
Ihaldið hefir hingað til elrki
sett markið liærra en það, að
láta ræktarsemi sína við sicifar-
lag og villimensku ná vei aftur í
miðaldir. En í kúadýrkun sinni
við vissa gripi, heimilisfasta í
Miosfieilssveit, er það kornið aftur
í svarta þúsund ára fyrnsku, og
hefir þar með sennilega bcimsmet
i íhaldsnnenskunni og er meir en"
ve'i að því komið.
En þó að ihaldið þannig bæti
upp klierka síina, síem vel getur
vierið þörf, með því að ieita trú-
arþörf sinni ýmsnar hálf afkára-
legrar svölunar, er síður en svo,
aö um það sé að sakast. Hitt er
öllu alvarliegra, að þessi flokkur
hefir ekki afkáraskapinn einm ti!
brunns að biera. Á bak við brus-
liegan aflægishátt, barn!a'.eg pcl.-
tí k rasisaköstog alúðarfulla vennd
cg unrönnun við misgeruir
og afhrot í þjóðfélaginu, lieyn’r
þessi flokkur sterkunr en mark-
vissum niðiurrifsvilja. Þessr viíji
er ömiurliegasta „samsull" af
gróðavonum, hégómaskap, met-
orðasýki og gömium yfirstéttar-
rembingi manna ,sem ekki geta
sætt sig við tilhugsunina um að
leggja frarn starf sitt í þjóðfé-
iagi jafnborinna þegna, sienr ekki
geta eygt hamingjuna í rjki, þar
senr réttiA’irm >er allra, sem ekki
geta hug-að sér persónulega far-
sæld, nema svo íburðarmikla, að
„þús'unda iíf þarf í eins marns
auð“. Þó að íhaldið geri alt, sem
vanstiltir skapsmunir þess Jeyía,
til. þess að Jieyna þessmn sínum
sanna vilja, þá brýzt hann alt af
Við purfmn að selja fiskinn,
og við verðum sjálfir að vita um kosti jKÍrrar vöru
sem við höfum að bjóða heimlnum.
Eftir Ingólf G. S. Espholin.
(Niðuriag.)
Þó fiskinum sé rent niður án
minstu tygging'ar, ier hanjn eigin-
lega orðinn að léttmeltanliegum
graut, þegar hann kemur í mag-
ainin, og þar samlagast hamn auö-
veldlega meltingarvökvunum. —-
Meltingarfærin verða því fyrir
litlu erfiðf.
Allir kannast við hina „klaísis-
isiku" kenningu um þorskalýsið,
hve mikið í því sé af fjörefnum.
Hitt er ekki kunnugt alment, að
fita sJíkra fiska æm sítdar, lax
og ostrunnar er nægiiega fjör-
efnaríkt, sé þiessara fæðutegunda
neytt við og við.
Manni hefir líka verið kent, a-ð
útbtáir geislar elJegar þorskalýsi
hafi þau áhrif, a'ð kalk vinnist úr
fæðunni. Nú geta hvorki útbláir
geislar né þorskalýsi búið til
kal’kið. Það er því bersýni legt,
að slfk imntaka meðala eða slík-
ur geislakúr er gagnslaus, ef ekk-
ert er jafnframt í fæðunni af
kalki. Eins og áður er sagt, er
meira en nóg af kalfci í ýsurni-
Áðiur en ég enda þetta, .ætla
ég að minnast ruokkrum orðum
á það, að hægt er að víjsu, á
sarna hátt og að gefa börnum inn
iýsi, að taka kúra við veitum og
sjúkdómnm, og sulla í sig alls
konar pillum, dropum og duftum
að fyrirsögn manna, senr t'.l
þekkja. Frá heiLbrigðu. sjónar-
sviði séð, ætti ekki að þurfa að
taka kúr né sulla í sig meðfulum
til þiess að halda fullri hieilsu og
fjöri. Oft er annaðhvort trassað
með inntökur meðalanina, ellegar
hitt, að of mikið er að því, gerí.
Heilbrigð skynseini seg'r manni,
að bezta Jeiðin til þess að líkam!-
inn f.ái þiessi eða hin efnin, sem
hann þarfnast, sé sú, áð öðJast
þau r vanaiegri fæðu, og það
sem vamafmie&al, en ekki s>em
læknismeðal, Og þiess ber að
minnast, að tiJfinjningar mannsins
er unú einu siinni þær, að halnn
vill siður láta um sig spyrjast,
að hann þurfi að taka meðul,
heldur en að hafa það á nneðvit-
undinni að hann sé frískur „sem
fiskur".
Þegar nú öllu er á botninm
hvolft, verður alt af ofan á, að
fyrsta skiiyrðið fyrir því, að fæðu
sé neytt, ier, að hún sé góð á
bragðið. Því þrátt fyrir al:t, étur
fólJdð það, sem tungu þess finst
gott. Eins 'Og áður er sagt', hjálp-
ar það hins vegar afar miklð til,
ef fóikið hefir á tilfinningunni, að
um Jeið og það sé að neyta góðr-i
ar fæðu, sé það að auka sína vete
Jfjðan.
Þá ber að minnast þeirrár stað-
reyndar, að enginin fJokkur fæðu-
tegunda, hvað snertir breytilegti
bragðigæði, er sam'bíærLiegur við
hinar ýmsu fisktegundir og mat
úr fiskmieti. Ég man eftir því,
að fyrir mörgum árum hieyrði ég
þá sögu, að Vilhjálmur fyrverandi
Þýzkalandsfceisari hefði í Noœgi
haft 14 rétta borð, -og allir voru
réttirnnir úr fiski og fiskmeti.
Skilyrðið fyrir öllu þessu er þá,
að fisknretið sé ferskt eða verk-
að og varðveitt á þann hátt, áð
öll gæði hins nýveidda matar
haldist. Til alJrar hamingju hefir
á síðustu árum lukkast að frarn-
kvæma sJíikt, og það á þann hátt,
að annar náskyldur iðnaður, kjöt-
iðnaðurinn, mun, að spá margra,
taka upp sömu varðveizluaðferð.
Hér er átt við hraðfrystiingu eftir
þeim aðferðum, sem taldar eru
nú fullkom-nastar, — sem sé ekki
sú pækilfrysting, sem álitin var
sæmileg fyrir nokkrum árirm,
heldur þurfrysting í þeim um-
búðum, sem vemda eiga hina
frystu vöru frá áhrifum loftsins
við geymslu eftir á um stuttan
éða langan tíma.
Víst er það, að við erum á
réttri leið, ísiendingar, ef við
út öðru hvoru, eins og óyggjandi
vitnisburður þiess, sem inni fyr-
ir er. Hann'brauzt fram í Naíz'ista-
boðskap Knúts Amgrimssorar í
vor. Hanin brauzt frnrn í márg-
cndurteknum hótunum (lialds-
manna á þingi, að þeir myndu
ekki fara að lögum, ef nauð:-
synjamál alþýðú gengju fram.
Hann brauzt fram í frun.talegii
fyrirlitningu, er íhaldið sýndi lög-
gjafarsamkom'u þjóðcvrinnar, þá
er það mætti ekki við þingslit.
Hann brauzt fram' í , heræíirgum"
pípniablæstri ög öskri ílraidsung-
linganna, er þeir óðu hér um
götur að hætti erlendra dóiga-
fllokka, og Jóni Þ'orlákssyni vökn-
aði um augu yfir hinum „hreinu
hu-g lunium" þessa æskulýós Han i
brauzt á áberandi hátt fram i
K'OJlumáls-iofsókninni á Hermann
Jónasson, siem íhaidið ætiaði að
svifta embætt Jog æru, en það
hefir nú tapað fyrir Hæstarétti
sér til óendanlega lít'.ls sóma.
Hann brauzt fram í skipulögðum
fjandskap íhaldsins við mjólkur-
samS'öl'U’na undan.faxina daga, sem
ásamt algeriéga dæmalausum
þvergirðiingi og fyrirhyggjul'3'ysi
Chal'dsins í t'Ogaradieiiunr.i átrí að
stýra atvinnurekstri alirrernings
€g afkomu í beinan voð'a. Og
síðiast brauzt hanin fralm í griein
Bjarnina Sigurðssonar í Vigur, í
Miorjgu'nbiaðiuu síðast liðinin laug-
aixlag, þar sienr hann skorar á
sýslunga sína og fróma íhaJds-
menn hvar sem er á
iandinu, að hætta áð greiða
skatt til hins opinbera, til þess
að koma fjármálastjórn landsins
í öngþveiti. Það verður gaman að
sjá hvernig N.-ísfirðingar bregð-
ast við kveinstöfum Bjarna og
átoa'Ili um að gerast vesælastir
þegnar allra á landinu.
þjálla kennara og pnesta uppp í
liangsoitinn liðsmannali'er. I>að
hafði hugsað sér að semja ekki
friamar um kaup við verkaiýðinn,
heidur fyrirskipa kaup. Það hafði
hugsiað sér að lcoma bændum í
skilning um, hvens virði „sam-
sull" þeirra væri, miðað við
vökva þann, er drýpur úr júfrum
hieilagra dýra. Það hafði liugsað
sér margt annað af þessu tagi.
Hugsað sér fámenna og fasta
stjófln „betri nranna", sem ekki
þyrfti að eyða dýrmætum tíima
í það að kljást við gagnrýniin
blöð andsitæðingarjna, verjast lrinu
hvassa augnaráði aiþýðunniar,
siem skilur og dæmir jafnvel fag-
urbúna kiæki.
En þietta fór á annan veg.
Fólkið í landinu þekti hundinn á
háralaginu, þó að séra Knúti og
hinum pennafærustu væri falið
það trúnaðarstarf, að stýra rófu-
diJJIniu. Fólki i í landinu vildi ékki
reiða scg á grið og réttiæti, úr-
ræðasemi og dug fnaldsónis. Það
vilidi eftirlit, e.n ekld eftirlit Ja-
kobs Möllers, skipulag á fisksölu,
en ekki fisksölu Öiafs Thors,
skynsamlega mjóikurverzlun, en
ekki mjólkurlög íhaldsirrs, sem
það þorði ekki sjálft að fram-
kvæma, réttláta vitmumiölun, ien
ekki vinnumiðIur.arkák íhaidsims.
Gremja ihaidsins er auðskilin.
Það. befir Jent í því, sem skaps-
munum þess er þungbærast, að
verða að ræða málin við þá, siem
átti að kúga til þagnar, taka tillit
til þeirra, sem engis átti að meta,
hiýða fyrirmæium þe'rra, siem ætl-
an þess var að skipa út í hiorn
og hundsa eftir gamalli venju
sinni. « 4
I gamalli og úreltri trú á fá-
kænsku almennimgs og trúgiimi,
gerði íhaidið sér von unr, að
menn skildu þetta ékki, og mundu
sinúast til niðurbrots á mjólkur-
skipulaginu ásamt þvi. En lands-
fólkið kom ekki til kosninganina,
þegar íhaldið: bauð því einræðis-
faðminn í vor. Og bæjarbúar í
Reykjavík munu tæpast fara að
gera sig að því atlrlægJ, að fara
að halda mjóikurföstuna ásamt
einhverjunr magabiiuðmn íhalds-
nrönnum. Að minsta kosti erþað
þiegar víist, að þeir verða svo fá-
ir, að engu skiftir. En þó að þessa
uppreistar- og niðurbnots-alda Þ
lialdsins eigi fyrir sér að falla
jafn óvirðiulega eins og hún reis,
þá er hún glögt dæmi þess vilja,
siem inn ifyrir er, og gott dæmi
þiess, hvað bíðiur, ef fólkið sofn-
ar á verði sínum. Ef fólkið sofnar
á verðinum, þá er heilbdgðri
skynsemi í 'andsnrálum um leið
stungið svefnþ'orn, en krókódíla-
trúin, kúatrúin ris upp bólgin og
taminhvöss og talar af vörum
hinna fákænustu og frekastu.
S. E.
Mjðlkurverðið^ og fhaldið.
„Sókum11 e? snúln npp í máttlausa vöru fyrjr
það, sem sagt var og gert meðan alt var 1
uppnámi.
Ihaidið hefir dreymt stóra
draurna um ókomna dýrð(-
ardaga, þegar beita rnætti
andstæðingana röksiemdálausu
ofrí'ki. Það hafði hugað
Hiermamni Jórassynii ærami 'si og
dyflissu, en ekki flutnisg hinna
mierkustu máia á konungsfurdi
í umboði þjóðarinnar. Það hafði
hu'gsað sér að greiða herkostn-
að hinna „sföustu kosnúnga" af
upptækum sjóðum verklýðsféiaga
og samvinnufélaga. Það haíðii
hugsað sér að reka stöður ó-
höldum áfram þeirri stefnu, að
senda fiskimn okkar hraðfrystain
til Mið-Evrópulandanna í hæfi-
Jega stórum, snotrum pökkum
handa einni fjölskyldu fil matar í
eisxu.
f hverjum pakka getur verið
smábæklingur, ryrst og fremst
með einhverju af þeirn upppiýs-
ingum, sem teknar hafa verið hér
að framan, og í öðru lagi léið-
beiningar til húsmæðrama þair
suðiurfrá á þeirra eigin tungu um
það, hvernig eigi að matneiða
ýrnsa Jjúffenga rétti úr fiskinum.
Það mun sannast, að engar aug-
Það hlýtur að vekja athygii,
að íhaldið hefir alg'eriega gefist
;upp í 'mjéJkurmálinu, og ekki nóg
írueð það, heldur er það nú farið
að afsaka þa'ð, sem gert var og
sagt var á dögunum, þegar n.lt
(rar í uppnámi og fyrlrsagnir-./ar
í Morgunblaöinu þriggja og fjög-
urra dálka.
M'orgunb.laðið er nú hætt a)
taia um „samsull" úr skítugum
og misjöfnum rjósum hjá mis-
jöfnu fóiki. Það er hætt að tala
um „skemdu" mjólkina geril-
sneyddu og ólagið á samsölunnj.,
Það er hætt að minnast á verð-
lækkun á mjólk ,e;n í þess stað
farið að birta greinar eftir gamla
'Og útslitna íhaldsnrenn gegin
mjóikurlækkun.
Nú er helzt svo að sjá, að blöð
íhaldsins vilji lralda því fram,
að þau eðia þeirra fó.lk hafi aldrei
minst á verðjækkun á mjólk. Auð-
vitað er það þvaður. Bæði blöfcin
„agiteruðu" með verðlækkun,
meðan þau vor.u að æsa íhalds-
frúmar ti.l ærslanna og kvenna-
fundimir í Garnla Bíó og Nýja
Bíó samþyktu ákveðnnar kröfur
um verðilækkun.
K'omunum var það ekki Ijóst,
að hér var íhaldið að Leika skolla-
leik og draga þær á táiar. Þær
héldu, að stóru orðón í Morguin-
bla&inu og Vísis-s'neplinum væru
faislaus samnleikur, sagður r
hreinustu einilægnj. Það var auð-
\ itað af vanþeklvingu kvennanna
á eðili ihaldsins og samsetningu
Sjálfstæðisflokksms, að þær trúðu
þiessum orðum nokkurn tíima.-
fhaldið vill ekki mjólkuriækkun.
Það bier fyrir brjósti hagsmun^
Thor Jensens og mjólkurlækkun.
skaðjar þá. Þess vegna drsgur það
(xvona í liand, eins og raun er á
tog ko’m 'nneðal annars fraim í
grein Jóhanns Eyjólfssomar frá
Brautarh'oiti í Morgunblaðinu í
fyrra dag. En hann er faðir Eyj-,
ólfs í Mjólkurfélaginu.
Jóhann sagði orðrétt:
„Mér þótti vænt um, þegar ég
heyrði áð Magnús Jónsson próf.
lýsti því yfir í útvarpsræðu fyrir
hönd SjálfstæðisfliokkSins, að
(Frh. á 4. sfðu.)
Verzlunai'Sfoti helmsfas.
l-i
En að einu verðum við að gæta. L ö n d . ‘S5 G>
Það er hægt að f.á menn til að O ‘íö O o p Pct. CO O rn O 'ra 05 O £ Pct. 1 1 ts ro CL
kaupa fisk, sem er lélegw, en < 2
aðeins einu sininá. I>að er líka o
hægt aði fá menn til að þiggja
btora Bretland 18274 42,3 18592 28,0 1,7
hann sem gjöf. Hanm þiggur hann sjóskip
ekki aftur. Bandaríkin 1972 4,6 10088 15,2 411,6
vatnaskip 2286 5,3 2474 3,7 8,2
Ingölfuri G. S. Espholþi. Japan 1500 3,5 4258 6,5 183,9
Noregur 1871 4,3 4078 6,1 118,0
Þýzkaland 4743 11,0 3888 5,8 -x- 18,0
nwuuununuuu Frakkland 1793 4,2 3470 5,7 93,5
Ítalía * 1274 3,0 3093 4,6 142,8
OTTO B. ARNAR, Brzekar sjáifstjórnarnýlendur 1575 3,7 2983 4,5 89,4
Holland 1287 3,0 2752 4,1 114,0
löggiitur útvarpsvirki, Svíþjóð 944 2,2 1658 2,5 75,6
Hafnarstræti 11, simi 2799. Grikkland 706 1,6 1417 2,1 101,0
Spánn 826 - 1,9 1218 1,8 47,5
Uppsetning og viðgerðir á út- Danmörk 711 1,7 1160 1,7 63,2
varpstækjum. Önnur lönd 3318 7,7 5492 S,2 65,5
í öllum heiminum 43079 100,00 66628 100,00 54,7
Smálestir alls
)