Þjóðólfur - 15.03.1850, Blaðsíða 5

133
ina til ábúftar. 3?e*ta brjef lians v.nr sjálfsagt
á hádönsku, en bvorki hreppstjóranum í
Sauftárhreppi, nje uinbobsnianniuum sjálfum,
skildist betur enn amtifi leyfbi honum abbyggja
jörbina meft 120 álna landskuld, samkvæmt
skilmáltinum, þar eð jietta væri sú mesta
landskuld, sem finnst i jarfiabókunum aó nokk-
urn tirna hafi verift goldin eptirTungu; sam-
kvæmt þessum skilningi sendi umbofismaftur-
innanitmanni byggingarbrjefift til sain|iykktar,
og var þar í ei ákveftin hærri landskuld, en
120álnir; en undir eins kom sainþykkis neit-
un í’rá amtmanni, og vísáfti hann jiegar uni-
hoðsmanninum til uppboftsskráriunar, sem
bæri jiað ineð sjer, aft næstbjóftandi heffti boft-
ið 125álnir, svo nú mátti umboðsmaftur móti
vilja sínum og sannfæríugu byggja jörftina
fyrir 125 álna árlega landskuld. j>aft er nú
ineiuing vor, eptir því sem hjer er frá sagt,
að þetta hafi verið skilmálarof, og það þeirra
skilmála, sem að sönnu voru undirskrifaðir
aí umboðsinanniinim, en siðan samþykktir af
amtmanni sjálfum; og skyldi þá amtmaftur
hafa átt meft að ónýta nokkra grein þeirra?
vjer efumst stórlega um, að konungurinn
sjálfur hefði boftift sjer það. sem ,m
var talið, getur eptir vorri sannfæringu verið
til að sanna, að embættisstjórn Grims var ei
laus við að véra ósamkvæm og fremur byggft
á eigin velþóknan enn lögum og rjettsýni; en
þó vonum vjer eptirfylgjandi grein sanni þetta
enn betur.
Arift 1846 sendi annar sáttamafturinn í
Reynistaftar sáttaumdæmi, Sölfi hreppstjóri
Guðmundsson, aintmanni Grími reikning dag-
settan 26. Janúar s. á. yfir ferðakostnaft sinn
til 7. sáttafunda árin 1844 og 1845, ásamt
áliti viftkomandi sýslumanns um vegalengd-
ina til þess ákveftna sáttafundastaftar, erhann
(sýslumaðurinn) áleit að vera 1J til 2. milna.
Ferðakostnað þenna að ujiphæð 4 rbd. 64 sk.
óskaði sáttamafturinn í tillilýðilegri auftmýkt,
að fá eiulurgoldinn af amtsjafnaðarsjóðnum,
sainkvæmt tilskipan 20. Janúar 1797, § 41.
Taldi hann ekkert eíunarmál, aft sjer niundi
veitast það, því hann þekkti ekkert ýngra
lagaboft, sem í þessu tilliti heffti umbreytt
nýnefndri tilskipan; hann vissi líka til að
stjettarbróðir lians, annar sáttamaður i Viðvík-
ursáttaumdæmi, haiði fyrir fáum árum fengið
ferðakostnaft sinn borgaðan í sama tilfelli,
úr nefudum sjóð. En þaft sannaðist hjer sem
optar, aft margtfer öðruvisi en ætlað er. Amt-
manninum þókknaðist að senda áftumefndan
reikning til baka og svara þessarar nieiningar:
„Fyrst það hefir ei verið venja (Praxis) aft
undanteknu í einu tilfelli, að endurgjalda
sáttamönnum ferftakostnaft þeirra til sátta-
funda, þá vogar ekki amtið sjer að setja aðra
reglu (etablere et andet princip); þvi þar af
inundi leifta óþolandi byrfti fyrir alþýðu1-.
Amtsúrskurftur þessi, sem dagsettur var 14.
Febr. 1846, var sjálfsagt á dönsku og látínu,
þó hjer væri einasta um innlent alþýðumál-
efni að gjöia. En vjer getum ekki sjeð, að
embættisskyldurækt, eður eiginleg fýsi til að
spara fjársjóftu landsins, hafi verift þess ein-
göngu oliandi, aft etatzráð Griniur Jónssoii
vildi neita öllum sáttamönnum um þá sann-
gjörim hugnun, eróupphafið konunglegt laga-
boft frá 20. Janúar 1797, §41 heimilar þeiin
að taka í ferftakostnaft sinn, eptir vissri vega-
lerigd, og það einmitt af þeim ástæðum, að
venjan lieffti svo leingi verið búin að misunna
hlutaðeigendumþeirrar sanngyrni, sem áminnst
lagaboð ætlast til að þeir njóti; vjer grund-
um meðal annars þessa ætlun vora á því, að
engan skilding vihli yfirvald þetta spara landi
voru, þegar þaft fjekk múrhúsift utanuin sig,
meft öllum þeim óþarfa kostnafti, er því fylgdi,
eður þá það uppá landsins peniuga fjekk
vísitatiut jaldift, hvers fyrirrennarar þess munu
hafa án verið.
En að vjer hverfum aptur til hins fyrra
ræðuefnis, þá var það eftlilegt, þó sáttamann-
inum brygfti í brún, þegar hann sá hvernig
amtmauni þókknaftist að úrskurfta i þessu niáli,
sem hann (sáttamafturinn) ineinti eptir seni
áður, á lögum og sanngirni byggt, og hann
beiðst hafði; hann rjeði það af, aðskrifahjer
um því konunglega danska kansellíi, sem
liann hugsaði mundi hafa bæfti vilja og mátt
til aft skipa rjettindum inanna, en sjerílagi
mun hann hafa viljað þar meft sýna, aft al-
þýftumenn á Islandi eru ei allir tilfinningar-
lausir, þegar um rjettindi þeirra er aft gjöra,
ei heldur svo einurðarlitlir, aft þeir ekki þori
að bera máiefni sín fram á æðri stödum; í á-
minnstu brjefi til kansellíisins, dagsettu 29.
Des. 1846, leitaðist .sáttainaðuriun við að