Þjóðólfur - 11.07.1850, Blaðsíða 2

146
svo hvert niál sem þafi er virt. En niig lang-
aði til, ef jeg gæti, að sýna yður fram á eina
ástæðu, sem mjer virðist að hljóti að gjöra
það öllum Islendingum að skyldu, að amast
ekki við Reykjavík, heldur að hlynna að máli
hennar í öllu, sem unnt er.
jiað er ætlun mín, Islendingar! að jiað
jrurfi meira til að gjöra Reykjavík þjóðlega
og þokkasæla í augum yðar, heldur en að segja
yður frá því t. a. m. að sumar konur brúki
þar skotthúfur og skautafalda, og sumir karl-
menn drekki þar vatn í staðinn fyrir vín ; það
hcfur líka höfundur fyrr tjeðrar ritgjörðar
fundið, og þess vegna segir hann á einum
stað, ”að það sje kallað afl hvers latids og
hverrar þjóðar, að hafa einhvern þann síað,
er taki öðrum fram, og geli verið þeim til
fyrirmyndar breði í menntun og hverskyns
þarflegum fyrirtœkjumÍC; og á öðrum stað
segir hann, ccað sú hugmynd sje að brjótast
um i landinu, að draya stjórn lanzins sam-
an”. Jietta eru eptirtektaverð orð, og án efa
heztu orðin í allri ritgjörðinni; og menn skyldu
liafa vænt þess, að höfundurinn hefði tekið
sjer fyrir að leggja einmitt út af þeim, og
skýra þau fyrir alþýðu; því að getur alþýða
manna hjer á landi látið sjer skiljast þau?
Hefurhún nokkra huginynd um það, að hverri
þjóð ríði það á miklu, að eiga einhvern höf-
uðstað í landinu, er taki öllum öðrum fram?
Jeg held það vanti niikið á það. Ber það
tvennt til þess, að hvorki hafa menn átt að
venjast því, að nokkur alvarleg tilraun hafi
verið gjörð til þess, að koma upp þvilikum
stað í landinu, og svo liefur eigi heldur ver-
ið lýst fyrir mönnum þeim liagsinunum, sem
af þvilikum stað gætu flotið. Miklu held-
ur hefur allt hneigzt að þvi, að tvístra kröpt-
um landsins, svo að það er ekki að undra,
þó að andi sundrungar og samheldisleysis
liafi einnig í þessu tilliti fest rætur í almenn-
ingsálitinu, og það svo, að enn i dag munu
þeir vera til, sem álíta, að allt, sem laudið á
bezt til, ætti að vera sittáhverjum staðnum,
t. a. m. að stiptamtmaðurinn sæti upp á liola-
völlum, biskupinn í Heklu, sýnódus hjeldist
í Tröllakyrkju, yfirrjetturinn í Surtshellir, al-
þing á jþingvöllum, prentsmiðjan væri upp á
Tindastól, skólinn á Hólum, enginn ærlegur
hlutur í Reykjavík. En allir ættu þó að geta
sjeð, hversu óeðlilegt það er í rauninni, að
beztu öfl landsins rlragist þannig sundur, sitt
í hverja áttina; því að það hlýtur að liggja
hverjum einuin i augum uppi, að þá fyrst sje
nokkurra framfara og fullkomnunar að vænta
fyrir þjóðina, þegar bæði hin andlegu og lík-
amlegu öfl hennar sameinast á einum stað til
þess að verka i samvinnu. Og það er einmitt
hugmyndin uin þetta, sem endilega þarf að
ryðja sjer til rúms í almenningsáliti voru, Is-
| lendinga. Og það má líka ætla, að allur
fjöldi manna geti sjeð hið sanna í þessu máli,
að miunsta kosti smátt og smátt, þegarþeim
er vakinn liugur um það, og það er ýtarlega
fyrir þeim brýnt. Eða virðist yður það ekki
auðsjeð, Islendingar! aðhvortsem menn hafa
tillit til handiðna, vísinda eða verzlunar, þá
hlýtur þetta að blómgast því meir, sem fleiri
safnast saman á einn stað, með því að þá
verður bæði keppnin ineiri, og allur árangur
vissari. jþegar bóndinn sáir í garð sinn,
treystir hann því, að regn muni koma þann
eða þann dag, af þeirri eða þeirri átt, af því
að hann veit, að eigi er skortur á skýumeða
skúrum í loptinu. Allt að einu hlýtur sjer-
hver sá, sem ver bæði tima og kostgæfni til
að vinna í hverri grein, seni er; sjerhver sá,
sem lætur sjer annt um, að koma einhverju
nýu og uytsömu til leiðar, hann hlýtur að
geta átt það víst, að einhverjir vilji þiggja
vinnu hans, og bæði launa hana og virða að
maklegleikum; en til þess að nokkur geti
ætlað upp á slíkt með vissu, þá þurfamargir
! að vera saman, sem sitt girnist hver, og síns
þarf hver með; það þarf þjettbýlt fjölmenni,
stóra staði. j>ar keppist þá hver á við ann-
an að skara sem mest fram úr, hver í sinni
i iðnaöargrein; og slík keppni örfar ekki litið
iðjusemina, og skerpir hugvitið. Og þegar
svo margir dugnaðarmenn, sem örfa ogfræða
hver annan, verða samtaka um einhvernhlut,
hvað er það þá, sem þeir ekki geta áorkað?
5ar sem margir menn búa saman, þar fram-
leiðir liver dagurinn, hver stundin allt afeitt-
livað nýtt og merkilegt, og þar getur þá líka
fjör sálarinnar haldizt einlægt vakandi. Sjer-
hver góð hugrenning, sjerhver gagnleg hug-
niynd flýgur á milli allra eins og örskot, ryð-
ur sjer til rúms og vekur til framkvæmda,
því allt af eru einhverjir dugnaðarmenn við