Þjóðólfur - 13.06.1851, Blaðsíða 2

im
in sjá um alla yfir liöfuft; f>ví að hún hafi
lengi vit á aft ábyrgjast þjóftfjelagift, ef hver
þjóftijelagi hefur vit á aö ábyrgjast sjálfan sig.
Ef aft hver maður, sein ekki er beinlínis viö-
riftinn stjórnina, vill ekki hugsa um neitt nema
sina eigin hagi, og álitur sjer allt óviðkoin-
andi, sem ekki snertir nákvæmlega sjálfan
hann, þá er það auðvitaft, að stjórnina hlýt-
ur aft vanta bæfti augu og hendur í þeim ó-
teljandi efnum, sem hún þarf aft skipta sjer
af til eflingar og framfarar fyrir þjóftina. Og
ef aft stjórnin þá hvorki þekkir margt hvaft,
nje liefur ráft til aft skerast í þaft og ráfta úr
því, hvernig getur hún þá annast um þaft, og
sjeft því borgift? Jegar einhver vandræfti
bera aft höndum — og þau eru ætift eins vís
þjóftljelaginu, eins og hverju heimili — þá
verftur erfitt fyrir stjórnina aft seilast eptir
þjóftlyndinu og þrekinu, sem sigrar vandræft-
in, þegar enginn vill hugsa nema um sjálfan
sig, og álítur sjer ekki annaft mift sitt. Bágt á
sú stjórn, sem á aft segja yfir þeim lýft, sem
ekkert vill sinna sinum eigin málefnum! Hún
má búast við því, aft hezti tilgangur hcnnar
verfti opt misskilinn, og lagftur út á vesta
veg; hún getur aö sönnu, ef hún er svo gjörft,
huggað sig vift svefninn og sinnuleysift í öll-
um, og hrósaft happí yfir værftarinollunni í
landinu; en aldrei á liún heldur að fagna þvi,
aft þar sje nokkur hreifing á ferðum, til aft
styrkja hana í góftum og gagnlegum fyrir-
tsekjum. En þaft fer lika opt misjafnlega um
frelsi þeirrar þjóftar, sem ekki vill vita neitt
af rjettindum sínum og skyldum aft segja.
jjaft er eftli allrar stjórnar, aft hún leitastvift
að efla vald sitt meft innbyrftis samheldi; og
þess vegna er hver embættismafturinn, 4em
yfir öftrum er, fús og laginn á aft verja sjer-
hvaft, sem óæftri bróftir hans hefur aft liafst.
3>ví heldur þá sem stjórnin er heild fyrir sig,
og þaft hlýtur liún aft vera', eigi hún aft geta
fullnægt tilgangi sínum, þess meirrífturá, aft
þjóftin sje líka heild fvrir sig; því annars
missir hún smátt og smátt af frelsi sínu, og
fær á endanum ekki um frjálst höfuft aft strjúka
fyrir'höfftingjunum; en heild fyrir sig getur
þjóftin því aft eins verift, aft umhyggjusöm af-
skipti af þjóftlifinu sje það bandift, sem sam-
einar alla. 5að verfta menn þó að játa, aft
þjóðstofnanir allar eru til þjóftarinnar vegna.
Hverjum ætti þess vegna aft vera annara
um þaft, heldur en þjóftinni, aft stofnunum
þessum sje stjómaft í lagi, svo aft þær vinni
þaft gagnift, sem til erætlaft? Hverjum ætti aft
vera skyldara aft vaka yfir slíku meft meiri sam-
vizkusemi, en einmitt þjóftinni? En til þess
aft þjóftin geti það, þá þarf hún aft þekkja ásig-
komulagstofnananna, og athafnir stjórnarinnar;
hún þarf aft vita, hvaft hún sjálf erstjórninni
um skyldug, og hvers hún getar aptur krafizt
af stjórninni. Og hvaft skyldi framar efla góð-
an vilja og viftleitni hjá stjórninni til þess að
þreytast aldrei, og reyna allt af til aft gjöra sitt
hift bezta, heldur en sú meftvitund, aft í þjóö-
inni lifir sá andi, sem veit aft meta bæða góð-
ar og illar aftgjörftir stjórnarinnar, og sem
fúslega lætur það af hendi vift stjórnina, sem
stjórnarinnar er, en heimtar þaft líka fyrir
þjóftfjelagann, sem þjóftfjelagans er?
3>aft má þannig ganga að því vísu, aft
eptir því sem þjóftin er, eptirþví tjáirstjórn-
in sig. Sjé þjóftin rænulaus fyrir sjálfa sig,
og hirftulaus um rjettindi sín, láti hún sjer
lynda, þó meft hana sje farið eins og þrælalýð,
sem engin rjettindi hefur, efta eins og ung-
börn, sem ekki hafa vit á aft skipta sjer af
nokkrum hlut, þá mun afleifting af þessu lýsa
sjer fljótt í stjórnarathöfninni. Stjórnin rnun
líta óvirftuglega til þjóöarinnar, og það ekki
án saka; hún mun breyta viö hana annaft-
hvort meft harftýftgi, eins og sá, sem á aft segja
yfir viljalausum þrælum, efta þá meft einræfti,
eins og sá, sem á aft stjórna veikutn og van-
færuin börnum, er faftirinn verftur aft annast
allt fyrir. En Iáti þjóftin þaft ásjást vift öll
tækifæri, aft hún þekki rjettindi sín, aft hún
ekki leifti sjá sjer valdadramb, drátt og
hirftuleysi; tjái hún sig eins og frjálsan mann,
þá mun henni lika verða gefin tilhlýðilegur
gaumur; þeir munu þá íljótt sjá þaft, liöfft-
ingjarnir, aft þaft tjáir ekki að bjófta lýðnuin
allt, eins og þeim líkar bezt. Stjórnin fer úr
því aft reyna til, aft fullnægja öllum skynsam-
legum bænum þjóöarinnar; í stuttumáli: hún
kemst æ betur og betur aft raun um þaö, aft
þaft á ekki lengur vift, hvorki að breyta eins
og harðráftur hússbóndi, nje eins og einráft-
ur fonnyndari. Hún mun finna, að hún er
skyldug aft standa þjóftinni reikningsskap fyr-
ir alla meftferft á málefnuin hennar, hvort sem