Þjóðólfur - 13.06.1851, Blaðsíða 1

3. Ár.
69.
1 §5 1«
13. Jímí.
Iiýðnrinn og- landstjórnin.
Henn hafa opt heimfært sambandið milli foð-
urs og barna upp á stjórnendur og þegna, og
á f>að í mörgu tilliti dável við; einungis mega
menn ekki gleyma f>ví, að það er þó aldrei
annað en samliking; og f>ess vegna mega f>eir
ekki ætlast til þess, að, þó aðstjórnin sje skyld
að bera umhyggju föðursins, og þjóðin skyld
að auðsýna hlýðni barnanna, þá skuli um-
hyggja sú einmitt koma fram á sama hátt,
eins og stöðug föðurumráð yfir ómyndugum
börnum, og hlýðni þegnanna 4 sama hátt,
eins og afskiptaleysi barnanna af öllum hlut-
um, og ósjálfrátt traust þeirra til foreldranna.
Jví verður ekki neitað, að ást og traust eru
máttnrstoðir alltj eins í landstjórn, eins og í
heimilisstjórn; en það er aðgætandi, að i heim-
ilisstjórninni er ástin og traustið sprottið af
ósjálfráðri tilfinriingu, en í landstjórninni hlýt-
ur hvorttveggja að vera ávöxtur lifandi þekk-
ingar. Sambandið milli föðurs og barna á
sjer rót i hjartanu, en hitt á milli stjórnanda
og þegna hefur haft upptök sín í skynsem-
inni. Fyrir þennan mismun, sem er á upp-
tökum föðurumráðanna og landstjórnarinnar,
verður margt annað harla ólíkt með þeim.
Jað er þannig t. a. m. rangt að álíta, að, af
því að börnunum hæfir ekki að forvitnast
um, hverja reglu og ráðstöfun faðir þeirra
gjörir fyrir þörfum heimilisins, þess vegna
hæfi ekki heldur þegnunum, að hnýsast eptir
meðferð og stjórn á málefnum þeirra. Jað
verða þó allir að játa, að það er framförin
ein, sem skapar hverja þjóð svo eða svo.
Einstaka menn eiga stundum að þakka allan
sinn auð og uj>phefð einhverri heppni, ein-
hverju hamingjuláni; en þess eruengin dæmi,
að nokkur þjóð í heiminum hafi komizt til
vegs og virðingar, nema fyrir eigin tilverkn-
að, eigin framför; hún er það einmitt, sem mestu
ræður um frelsi og velgengni hverrar þjóðar.
En þessi framför þjóðarinnar hlýtur að koma
fram á tvöfaldan hátt, bæði í lífi hvers einstaks
manns, og í fjelagslífinu yfir liöfuð. 3?að er
ekki einhlýtt, þó að einhverþjóð sjeveláveg
koniin að því leyti, sem hún á að hrósa mann-
kostum og dugnaði einstakra manna, sem þó
er æfinlega mikilsvert fyrir þá stöðu, sem þeir
menn eru í, og er með öllu ómissandi fyrir
velgengni hvers heimilis út af fyrir sig. 5flð
nægir ekki, að þjóðin eigi nokkra ágæta lær-
dómsmenn,nokkra lipra handiðnamenn,nokkra
duglega bændur, sem allir eru nytsamir hver
í sinni stöðu, og geta vel og sómasamlega
komizt af fyrir sig og sína. 3>essir menn,
eins og allir aðrir, eiga ekki einungis að lifa
og líða á fram innan um þjóðina, heldur lifa,
vera og hrærast fyrir hana. En til þess að
allir geti gegnt þeirri skyldu, þá þarf þjóðiu
yfir höfuð að þekkja nokkuð til stjórnarinn-
ar; hún verður að bera kennsli á eðli stjórn-
arlögunarinnar, á tilgang, aðgjörðir og ásig-
komulag þjóðstofnananna; hún þarf að vita,
í hverju horfi þjóðmálefnin eru, og verður
að þekkja og kannast við skyldur sínar við
stjórnina, og stjórnarinnar aptur við liana.
Án ljósrar þekkingar á þessum málum, og
vakandi umhyggju fyrir þeim, er og verður
þjóðin aldrei annað, en eitthvert samsafn af
innbyggjurum, en ekki samfjelag af þegnum.
Og þar sem það er ekki, þar sem samheldi
þióðfjelaganna vantar, þar er aldrei aðvænta
hins orkuríka þjóðaranda, nje hinnar afreks-
sælu ættjarðarástar. ^að er heimska að hugsa,
að frelsi og framför þjóðarinnar sje borgið að
því leyti, sem stjórninni lízt að skamta þetta
hvorttveggja úr hnefa; að ætla að það nægi, að
hver einstakur sjái um sig, svo muni stjórn-