Þjóðólfur - 22.02.1855, Blaðsíða 4

— 44
llm fmng’brcnnslii
eptir Ðr. HjaltaHn.
II (sjá 6. ár þjúðó'fs, bls. 185—7).
l>egar eg í vor í j'jdSólli Nr. 139 og 140
ritafei uin þángbrennsluna, lofaíi eg „ ab rita ná-
kvæmar um notkun þeirra tveggja höfu&efna er fást
úr þángöskunni, en efni þessi *eru, eins og þá
var sagt, sér í lagi Joðinen, eba Jodið og Glau-
bersaltið. Eg drap á þafe í nefndum þætti, ab
Joðið væri nolckurs konar hálfmálmur, sem ab
nokkru leyti líkist kvikasilfri, getur þab sameinazt
nærfellt öllum málmum ðg höfufcefnum, og verfea
úr samblandi því ýmisleg meböl, sem hér yrfei of-
lángt upp ab telja. Mörg Joðmeðöl eru nú á síí>-
ustu árum komin á hina almennu mefcalaskrá og
eru mörg þeirra í allmiklu gildi. Sú danska meb-
alaskrá hefir 5 höfubmeböl af þessum ílokki, en á
enum frönsku og ensku mebalalistum eru þau allt afc
30 ab tölu, og hafa mjög aukizt í hin seinustu þrjú
ár. Flestir læknar og efnafræbismenn („C^rmíFcrc"),
sem hafa lagt sig eptir, ab þekkja Jóbib og verk-
anir þess á mannlegan líkama, eru samdóma í, ab
þab sé mjög öflugt mebal, sem varla getur orbib
skablegt ef þab er vib haft meb réttri kunnáttu og
eptir réttum reglum., þab eru einkum tveir eigin-
■ legleikar, sem því er almennt hrósab fyrir, en þab
er, ab þab sé bæbi uppleysandi og vessahreinsandi;
hinn uppleysandi krapt þess lærbu menn fyrst ab
þekkja á súkdómi nokkrum, sem mjög er almenn-
ur á sumum þýzku fjöllunum, og sem þar almennt
kallast „Struma“, en þab er nokkurs konar ofvöxt-
ur í kirtli þeim er liggur neban til vib barkakýlib,
er ollir því, ab hann, kirtillinn, verbur cins stór
og hænuegg, ebajafnvel stærri. Kvilli þessi ásækir
einkum kvennfólk, og er hann bæbi til lýta og
mikills heilsuspillis, þegar fram líba stundir; hann
er hinn mesti meinvættur fyrir úngt og laglegt
kvennfólk, sem hann lýtir hörmulega, og þykir þab
því heppni, ab hann á seinni tímum þráfaldlega
hefir verib læknabur meb Jobmebölum, og eru margir
þýzkir læknar á einu máli um þab, ab þau lækni
hann optast nær ab fullu, en sumir kveba svo ab
orbi, ab sér hafi aldrei brugbizt ab útrýma honum
meb þessu mebali. Menn hafa lengi verib ab grufla
út í, hvar af þab mundi koma, ab sjúkdómur þessi,
sem er svo frábærlega almennur í fjallbyggbum
þýzkalands, eigi skuli vera eins alstabar, þar sem
fjöll eru, því allir sjá, ab þab. er engan veginn svo,
en nú hefir franskur efnafræbíngur leyst úr þessu
og fært rök til. Hann hefir fundib, ab allt vatn,
sem finnst í bninnum ám og uppsprettum, er liggja
nærri sjó, innibindur nærfellt alstabar dálitla ögn
á Jobi í sér, og úr vatninu fer Joðið vib vatnsins
„útdönipun" upp í loptib. Hér af flýtur nú, ab
allar manneskjur og skepnur, er lifa af slíku lopti
og vatni, hafa allar dálítib Job í sér, en í fjöll-
unum, þar sem liálskirtlabólgan er svo almenn,
liefir hann ekkert Joð getab fundib, hvorki í lopt-
inu né í vatninu. þessi sami mabur hefir og tekib
eptir því, ab þar, sem Joðið er í vatninu og lopt-
inu, þar er kirtlaveikin meb öllum afleibíngum
hennar lángtum sjaldgæfari, en upp til dala og fjalla,
hvar Joðið ekki finnst. þetta kemur saman vib
reynslu margra lækna, sem álíta Joðið og efni þau,
er úr því eru til búin, fyrir ab vera hib bezta
mebal vib allri kirtlaveiki. Menn liafa á seinni
tímum dtal dæmi til þess, ab æxli og gömul bris,
dreifast opt á stuttum tíma meb jobmebölum, eink-
um ef þau eru brúkub bæbi innvortis og útvortis;
fljótust eru þau æxli samt til ab láta undan, sem
upp sprottin eru af kirtlaveiki, og kemur þab af
því, ab joðmeðölin, eins og nú var sagt, eiga einkar
vel vib veiki þessa í hverju líki, sem hún sýnir sig.
Eg dreifbi, í fyrra, stóru æxli, sem lá undir kjálka-
barbinu á einum sjúklíng, er hjá mér var, í viku
tíma, og hefir hann síban eigi kennt þcss.
Meb því Joðið og meböl þau, er úr því eru
til búin, liefir svo sterkan dreifandi krapt, þá hafa
ýmsir læknar reynt þab vib ýmislegum vatnssýkis-
sjúkdómum, og hefir reynslan fullkomlega stabfest
þess læknandi krapt í þessum kvillum. Eg hefi
séb vatn á milli liba láta undan jobmebölum í fáa-
daga, og mörgum læknum ber saman um, ab al-
menn vatnssýki láti meira undan Joðinu enn flest-
um öbrum mebölum.
þá eru og ýnisir augnasjúkdómar, í hverjum
jobmebölin koma ab mesta haldi, en einkanlega eru
þab þó þeir sjúkdómar, sem byrjab hafa meb bólgu
í augunum sjálfum eba umgjörb þeirra, t. a. m.
augnalokunum og augnakirtlunum, og í öllum slík-
um kvillum eru meböl þau, sem til búin eru úr
Joði og kvikasilfri, samanblöndubuin eptir réttum
efnafræbisreglum, einhver hin bezta hjálp, ef þau
em vib höfb í tíma.
þó þab megi meb sanni segja, ab flest þau
meböl,, sem híngab til hafa verib vib höfb til ab
lækna holdsveikina, hafi sýnt sig næsta kraptadauf.
v1b þessum þráláta og illartaba sjúkdómi, þá hafa
þó jobmebölin sýnt sig flestum kröptugri til ab lina
hana Ogverjamenn fyrir henni. þetta mundi sýna
sig betur hjá oss, ef menn hefbu spítala, hvar þessir
sjúklíngar gætu haft alla rétta abhjúkrun og mata-