Þjóðólfur - 06.11.1855, Blaðsíða 4

fer aíi átelja prestaskólann fyrir þaS, afe hann kenni
ekki „hebreskn", því annaíihvort ber höf. ekki skyn-
bragíi á tilgáng prestaskólans, eba hann talar á móti
betrivitund til ab villa sjónir fyrir öbrum, því þab
hlýtur afe vera hverjum manni aufeskilib, a!b þab er
ekki tilgángur prestaskólans að kenna gömlu eða
nýju málin; en aö þar er ekki lesib yfir gamla
testamentib kemur til af því, að enginn þeirra,
sem nú útskrifast úr hinum lcerða skóla
kann eitt orð í hebresku, því pað erhatt
að kenna hana í skólanum. Hvernig ætti aí>
lesa yfir nýja testamentib i prestaskólanum ef ekki
væri kend griska í latínuskólanum? Ætti presta-
skólinn ab setjast vtó ab kenna grisku? Undir eins
og einhver kcmur á prestaskólann, sem skilur he-
bresku, þá veríiur þar lesib yfir kafla úr G. T., en
fyr er þab ómögulegt og fyr gjörir ekki reglug. ráb
fyrir, ab þab sé gjört. Ætti afe kenna hebreskt
mál á prestask. og bæta því þar ofan á allt ann-
ab — sem þó stríbir á móti tilgángi hans aí> gefa
-sig vib aí) kenna málfræbi — þá yrbi ab lengja
þar kennslutímann um eitt ár, en þetta hefur margra
hluta vegna þókt ógjörníngur. Áf þessu sést, afc
þab er ekki prestaskólanum ab kenna, þó prestaefnin
skilji ekki hebresku. En vér álítum hana ekki held-
ur eins naubsynlega og höfundurinn. Fyrir vísinda-
manninn er hún aö vísu ómissandi; en vér höld-
um, ab menn geti orbiö gótir prestar án þess aíi
kunna hana og reynslan hefur stabfest þetta hér á
landi. þar á mðt álítum vér þekkíngu á lcirkjurétti
nauSsynlega fyrir hvern prest; eba skyldi hann ekki
þurfa afc vita neitt um skyldur sínar og réttindi?
Ab minnsta kosti getur enginn orbib prestur í Dan-
mörku, nema hann hafi heyrt kirkjurétt. En höf-
undurinn er kann ske ekki prestur og þekkir því
ekki þessa vísindagrein eba nytsemi hennar og því
veríium vér ab fyrirgefa honum þab sem hann segir
um hana eins og svo margt annab. Ilann segir,
„ab stúdentarnir leggi litla rækt vií) kirkjuréttinn".
En hvað er það sem þeir leggja raekt við eptir höfnndarins
áliti? Á hverju veit höfnndurinn þetta ? Hann má þó ekki
fara eptir því, þó hann heyri einhvern, sem úlskrifast af
prestaskólanum, segja, að hann liali lesið svo og svo stutta
stund einhverja kennslugrein eða undir burtfararprófið; því
þetta er ekki sagt til að sýna, hve lítið sé lcsið eða sé að
lesa, heldureinmitt til að sýna, hve mikið hann geti lesið
á stuttum tíma, eða með öðrum orðum, til að monta af gáf-
um sfnum. Og hafa menn ekki líka dæini upp á þetta um
þá, sem gengið hafa á háskólann, að þeir segjast liafa lesið
eitt eða jafnvel hálftár til emhættisprófs og þó dettur cng-
um i hug fyrir það að hugsa, að það sé lítið að lesa við
háskólann. Að endíngu kemur höfundurinn með sætabrauð
sitt og réttir það að forstöðumanni prestaskólans; en það
er einhvemveginn svo óhreint, að vér f sporum forstöðu-
mannsins helrt vildum leifa þvf, einkuni þar svo margir
góðir rétlir eru komnir á undan. Að öðru leyti efumst vér
ckki um, að liöf. hefur liaft góðan tilgáng með grein sinni
og vér skulum aldrei hafa á móti því, að fundið sé aðþví,
sem aflaga þykirfara við opinbcrar stofnanir, þegar það er
gjört ineð einhverri sanngirni, viti og sannleiksást; en sé
það þarámót annaðhvort gjört aT vanþekkfngu eða af ill-
kvitni og þá annaðhvortgjörður úlfaldi úr mýflugu, eða fund-
ið að öldúngis ástæðulaust og jafnvel þar sem sizt skyldi,
þá er þelta injög skaðlegt, því auk þess sem hlutaðeigend-
um er þá gjört rángt til, þá villir það sjónir fyrir almenn-
fngi, og kemur mönnum loks til að leggja skyldurækt og
hirðuleysi að jöfnu, og þá er ekki að búast við, að embættin
verði vel setin. Hafi það verið einlægur tilgángur höfundar-
ins með grein sinni að stuðla til framlara prestaskúlans,
eigum vér hægt með að fyrirgefa honum allar ýkjur hans
og ósannindi; en liafi það þaráinöt verið tilgángur hans, sem
vér ekki viljum til geta, að ríra enn nieii álit prcstaskólans
sem honum þykir svo Iftið, eða fella hann, þá verður hann
að^ hugga sig við það, „að það eru ekki allar ferðir til fjár“
og „að sjaldan fellureyk við fyrsta högg“. Kannskehann
fari meiri sigurför þegar hann þessu næst reiðir til höggs,
enda þó vér vonum, að prestaskólinn hafi þcgar náð því
áliti hjá stjórninni og almenníngi, að hann vel geti staðizt,
og að höf. greinarinnar „um prestaskólann" ekki muni lifa
þá sorgar- eða gleðistnnd að sjá hann líða undir lok, eða
þurfa að veita honum nábjargirnar.
Vér höfuin nú sýnt, hvernig útásetníngar höfnndarins
á stjórn og kennslu prestaskólans eru öldúngis ástæðulausar
og hve uppástúngur hans til breytínga eru óheppilegar.
þcgar vér undantökum forspjallsvísindin, sem búið er að
ráða bót á ogskýrsluna, sem koma mun út f vetur, ogvér
vonum, að hver sá, sem hlutdrægnislaust lítur á þctta mál,
inuni geta séð hið sanna og rétta; og að prestaskólinn fiafi
komið talsverðu góðu til leiðar sfðan hann var stofnaður,
verður þó hver maður að játa, cf liann annars kannast við
nokkrar framfarir tíinans og elur ekki kala til þessarar stofn-
unar f hjarta sfnu af einhverjuin sérstaklegum ástæðum,
annaðhvort af því hann þykist liafa orðið liart úti við brauða-
veitfngar f samanburði við einhvern prcstaskóla-kandídat,
eða al' þvf lionum þykir óviðkunnanlegt, að hér á landi
skuli vera nokkur æðri menntunarstofnun cn hinn lærði
skóli, eða yfir höfuð að tala af þvf hann amast við öllum
nýbreytíngum. Vér verðum að játa, að vér sjáum ekki,
hvernig prestaskólinn mcð því fyrirkomulagi, sem hann hcf-
ur, getur tckið verulegum framföruin frá því sem nú er, og
höfundurinn hefur líka viðurkennt, að kennslan niundi vera
í góðu lagi. Hitt er auðvitað, að væri kennslutfminn 3ár,
f stað þess lianu nó er 2, þá inætti kenna þar enn meirn.
En mundi þvf verða við komið? Að það muni lengi mcga
finua eitthvað að prestaskólanum. er svo sem auðvitað, þvi
hann er sömu lögum háður og sérhvert mannaverk; cn vér
höldum, að það sé ekki meiri ástæða til að finna að hon-
um en hverri annari inenntunarstofnun; og vérætlum, að
með sama rétti mætti eitthvað setja út á háskólann i Kaup-
mannahöfn oghinn lærða skóla hér, og þó játa ailirsann-
gjarnir menn, að á báðum þessnm stöðum fari allt yfir
höfuð að tala vel fram. —z
Utgef. og ábyrgftarmaður: Jón Guðmundssm.
Prsntabar í prentsmiSju Islands, hjá E. þúrbarsyni