Þjóðólfur - 10.04.1858, Blaðsíða 1

Skrifstofa „þjóðólfs" cr í Aðal-
stræti nr. 6.
ÞJÓÐÓLFR.
1858.
Anglýslnjrar og lýsínpar nm
einstakleg málefni, ern teknar I
blaðið fyrir 4sk. áhverja smá-
letrslfnu; kaupendr blaðsins
fá helmíngs afslátt.
Sendr kanpendum kostnaðarlaust; verð: árg., 20 ark. 7mðrk; hvert einstakt nr. 8 sk.; sölulaun 8. hvcr.
ÍO. ár.
Konúngsúrs\iurðrinn 30. júlí 1808, og fátœkra-
reglug. 8.jan. 1834, (21. gr.) um purrabúðar-
eðr tómthúsmenn.
(Nibrl.) En þetta almenna bann á því, ab tómt-
húsmenn tæki bólfestu, efca fjölgubu í sjóplázttnum,
sem ákvebib var meö konúngsúrskurÖunum 21. og
30. júlí 1808, og sem háyfirvaldiÖ eÖa amtmenn-
irnir máttu Ieysa eöa gjöra undanþágu frá fyrir
einstakleg atvik, þaö niá álíta tekiö úr lögum eöa
aö því sé algjörlega breytt meÖ fátækrareglugjörö-
inni 8. jan. 1834. því þar sem 20. gr. þessa.rar
reglugjöröar, beinlínis ánýjar og staöfestir bæÖi bann
hinna eldri laga gegn lausamenskunni, og eins
hegnínguna sem viÖ henni er lögÖ, þá segir svo í
21. gr.:
„Sömuleiöis skulu sýslumennirnir, samkvæmt kon-
úngsúrsk. 21. júlí 1808, vaka yflr því, aÖ ekki taki búl-
festu í sjóplázunum fleiri þurrabúöar- eÖr tómthúsmenn
en svo, aÖ samsvari atvinnu þeirri er í hverju plázi má
hafa, og þeim afrakstri er hún gefr. Og skal því ö 11 u m
óheimilt upp frá þessu aö taka srr tómthúsmensku ból-
festu, án sýslumanns leyfis, aö viö lögöum sektum
er hann ákveör, frá 1— 5 rdl. til fátækra", o. s. frv.
ÞaÖ viröist því auösætt, aö amtmennirnir sé aö lög-
um „úr sögunni" nteö öll afskipti af aö leyfa eör
banna tómhúsmensku, yfir höfuö aÖ tala, heldraö
fátækrareglugjöröin hafi nú Iagt þetta á vald sýslu-
manna og fátækrastjórnarinnar i Reykjavík.
En hvaö um telr, hér í suöuramtinu hafa amt-
mennirnir haft undir sig ekki sízt á seinni árunum
þau afskipti af aö leyfa þurrabúÖarmensku,
aö breytíngin viröist nú engi frá því, sem fyr var,
áör en fátækrareglugjörÖin kom út, hvort sem nú
þetta er aö kenna því ráöríki þeirra er viröist ekki
eiga aÖ styöjast viö lagaheimild, eptir því sem laga-
ákvöröununum er síÖar breytt, eins og nú var sýnt,
ellegar þaö kemr meöfram eÖa mestmegnis af því,
aö sýslumennirnir (í Reykjavík bæjarfógetinn og
fátækrastjórnin) hafa látiÖ sig engu skipta þaö vald
er 21. gr. reglugjöröarinnar heimilar þeim, heldr
þókt gott aö geta velt af sér sem mestum áhyggj-
um og vandamálum, bæöi þessum. og öörum, upp
á háyfirvaldiö; en háyfirvöldin eru líka menn, og
mörgum þykir sætt, aö geta sýnt þaÖ, aö þ e i r liafi
18.
vald og vilja til aö veita náÖuga ásjá og bænheyrslu
um þaö sem hin óæöri yfirvöld hafa af stúngiö.
Vér neitum því ekki, aö þegar ræÖa er um tóm-
húsmensku í öörum sjóplázum en í Reykjavík, þá
virÖist allr andi og stefna reglugjöröarinnar aö
heimila, aö hver sá maör sem sýslumaÖr synjar um
tómhúsmenskuleyfi, en áliti rétti sínum augljós-
lega eöa ófyrirsynju hallaÖ meö þeirri synjun, megi
bera sig upp undan því viö háyfirvaldiÖ, og gagn-
ist manninum góÖ og áreiöanleg skilríki fyrir því,
aÖ ástæöur hans sé góÖar, líkt því sem áskiliö er í
konúngsursk. 1808, og einkum, aö hann sé dugn-
aöar- og ráödeildarraaör, en háyíirvaldiÖ finni, aÖ
hinu leitinu, rök fyrir því, aö „atvinnuvegr sjó-
plázins og afrakstr hansfí þoli þaö, aÖ þurrabúÖar-
mönnum sé þar nokkuö fjölgaÖ, þá yæri þaÖ víst
bæöi eÖlilegt og lögum ekki gagnstætt, þótt amt-
maÖrinn, þegar svona stæöi á, ónýtti synjun
sýslumanns og leyföi þurrabúöarmenskuna; enþetta
ætti háyfirvaldiÖ aldrei aö gjöra, án þess aö þaö
hefÖi fyrir sér hin fullgildustu og augljósustu rök,
því þótt andi reglugjörÖarinnar og fyrirkomulag
sveitastjórnarinnar eins og þaö er nú, heimili amt-
manni úrskuröarvald í þessum sem öörum sveita-
málum, þaö er aÖ segja, aö skera úr því, hvort
rétti annars manns er berlega hallaö í þeim mál-
um, þá leggr samt skýlaus bókstafr reglugjöröar-
innar þaÖ á vald sýslumanna, yfir höfuö aö tala,
aÖ leyfa tómhúsmenskuna eöa synja um
hana, og þessa lagaheimild á yfirvaldiö ekki meÖ
aö ónýta eöa gjöra þýÖíngarlausa og aflvana meö
því, eptir geÖþekni og hugþótta, aö veita hverjum
þeim manni tómhúsmensku leyíi sem sýslumaör,
eptir áliti sveitastjórnarinnar er hlut á aö máli,
hefir synjaÖ þar um.
Þar sem nú háyfirvaldinu, aÖ voru áliti, ber vfst
aÖ fara mjög varlega í þaÖ yfir höfuÖ aö tala, aö
veita leyfi til tómhúsmensku þeim, sem sveitastjórar
og sýslumaÖr hefir afsagt um þaö, og megi alls
eigi gjöra þaö af handahófi eÖa án fullgildustu rök-
semda, þá álítum vér, aö amtmaör hér syöra ætti
aÖ fara enn varlegar í þetta þar sem sveitastjórnin
hér í Reykjavík og- bæjarfógetinn, sem er einn meö-
- 09 -
10. apríl.