Þjóðólfur - 22.05.1858, Blaðsíða 2

- 08 -
þessum litla vísir sem í þessum sýslum er enn lífs,
og sömuleiSis aö aptra því, aö geldfé Rángvellínga
færi kláöann austr yfir óbygbirnar til Skaptafells-
sýslu, þar sem enn er klábalaust í gjörvöllu því hér
aöi. Hvort sem vér erum lækníngamenn eÖa niör-
skuröarmenn, þá látum oss halda fast við þann d-
ræka sannleik: „betra’ er heilt en bætt"; þdtt
ekki sé hikandi viö, Iiéöan af, ab reyna heldr
lækníngar á þeim Iitla stofni sem hér er eptir, í
kláöasýslunum og aö halda honum nú viö, aö minnsta
kosti til hausts, eptir allan þann tilkostnaö sem bú-
iö er fyrir þeim stofni aö hafa, þá nægir samt til-
kostnaÖrinn, sem kominn er og vanhöldin sem á
þessum stofni eru orÖinn hvaÖ ofan í annaö, til þess
aö sannfæra alla um, aö menn ætti eigi aö rasaaö
því aö láta nú Skaptafellssýslu standa alveg opna
fyrir kláÖanum og sóttnæmi hans úr Rángárvalla-
sýslu; því allir mega þó sjá, aö ef hvert héraÖiö
væri fyrirhyggjulaust látiö taka svona viÖ af ööru,
meÖ aö fella fénaÖinn aö því skapi sem nú er oröiö
hér í nærsýslunum, þá hlyti þar af aÖ leiöa þá eymd
og neyö sem hvorki verÖr séö fyrir endann á né
bót úr ráöin í bráö. Ráöstafanir stiptamtsins 13.
f. mán. viörkenna nú fyllilega, hverháski sé búinn
af geldfjársamgaungunum, og eins stjórnin í sam-
þykki sínu 15. f. mán., cinmitt þess vegna vilja
yfirvöldin ekki líöa mönnum aö sleppa geldfé og
lömbum sjálfala og vöktunarlansu víösvegar umaf-
rétti, og þessi hugsun er rétt í alla staöi, en þetta
er og allt annaö heldr en liitt seni skipaÖ erjafn-
framt, aö halda öllu geldfé og lömbum í heima-
högum sumariö út, ekki aö eins hér í fjárfáu sýsl-
unum, heldr einnig í Rángárvallasýslu, þar sem
fénaÖrinn er enn miklu of mikill til þess hugsanda
sé til aÖ halda honum í heimahögum.
þessu sama mjög verulega atriÖi í fjárkláöa-
málinu eru menn nú einnig aö velta fyrir sér í
Mýrasýslu; þar stendr líkt á og í Rángárvallasýslu;
kláöinn er þar kominn, fénaör lítt fallinn eöa feldr;
menn óttast, aö sé engi ráÖ í tíma tekin, þá út-
breiöist kláöinn í sumar ineö liinu sjúka geldfé úr
HvítársíÖu, bæöi til þeirra sveitanna innan sýslu
sem enn eru taldar heilar, og til sýslnanna fyrir
vestan; en allt um þaö munu nálega allir Mýra-
menn álíta óvinníng aÖ parraka geldfé og lömb í
heimahögum gjörvalt sumariÖ. Margir þeirra hafa
veriö á því máli, aö heilar sveitir legöi saman og
og léti sita lömb sín og geldfé í afviknum fjalllönd-
um eÖa afréttum, fram eptir sumrinu, og ræÖr aÖ lík-
indum aö svo verÖi þar af ráÖiÖ. þetta verÖum vér og
að-'álíta hiö eina úrræÖi sem hafandi er eöa reyn-
andi í Rángarvallasýslu, aö hver sveit séþaí
skylduÖ til aö sita og vakta geldfé sitt
heiman til í afréttunum, aö minnsta kosti
fram eptir sumrinu, en þar aÖ auki sé vörör settr
á Fjallabaki beggja megin Tori'ajökuls, til þess aö
vaka en frekar yfir, aö engar samgaungur eigi sér
staö milli geldfjár Skaptártúngumanna og Rángvell-
ínga, hvorugu megin jökulsins. YörÖr þessi þarf
eigi aÖ verÖa feyki kostnaÖarsamr, þvf liann þarf
ekki fjöIskipaÖan, en þótt hann sé haför í tvennu
lagi; meö þessu móti, tvísettnm veröi, fyrst þeirra
er sæti féÖ og vöktuöu heiman til í afréttunum, og
þarnæst öÖrum veröi á takmörkum afréttanna milii
Rángarvallasýslu og Skaptártúngumanna, væri senni-
leg og nokkurnveginn næg tryggíng fyrir þvf, aö
samgaungur ætti sér ekki staö, og aö Skaptafells-
sj;sla gæti varizt aö minnsta kosti fyrir sóttnæmi
kláÖans.
Yfir þessu á háyfirvaldiÖ aö vaka, eins og
í raun og veru er játaö og viörkent meÖ stipt-
amtsákvöröununum 13. f. mán.; hér á í hlut fjár-
ríkt héraÖ, þar sem sauÖfénaÖrinn er aÖal bjargræö-
isstofn héraösmanna, og yröi sá stofn frelsaör og var-
inn sóttnæminu, þá væri stórmikiö áunniö, eptir því
sem nú er komiö hér í suÖramtinu, því þaÖangæti
margr maör hér í nærsýslunum keypt sér fé til við-
komu og skurðar þegar í önnur skjól væri fokið hér
nær; en Skaptafellssýsla frelsast ekki, þaö skal reyn-
ast, ef látiö er lenda viö þær einu ráðstafanir sem
voru af ráönir á stiptamtsfundinuin 13. f. mán.
Um Loptþýngdarmæli eöa veörvita, til
aö sjá fyrir veör og til aö varna slys-
förum í sjóferðum.
þegar mannskaöar veröa í veiðistöðum hér á
landi, þá kemr þaö optast af því, aÖ menn eigi
hafa getað séö fyrir háskaleg og vofeifleg veðr, er
opt detta á upp úr logni eöa hægveðrs mollum og
þoku. Slík veör má optast eöa nærfellt alténd sjá
fyrir á loptþýngdarmælinum, ef menn þekkja regl-
urnar fyrir brúkun hans, en þær eru eigi örðugri
en svo, aÖ hver eptirtektasamr og greindr maör
hæglega gæti numiö þær, og þarf eigi meira en
stutta æfíngu til aö komast niör í þeim. Eg þyk-
ist sannfærör um, aö þaö væri hin þarfasta eign
fyrir hverja veiðistöðu, aö eiga sér loptþýngdarmæli
meÖ uppskrifuöum eöa prentuðuni reglum fyrir
brúkun hans, og meö því hann er þarflegr öllum
formönnum, þá finst mér, aÖ formennirnir í hverri
veiöistöðu ætti aÖ skjóta saman, til aÖ kaupa sér
þetta þarllega verkfæri, og koma sér svo saman