Þjóðólfur - 28.02.1859, Blaðsíða 3

- 55 -
samt sem áír gjaldstofninn mínkab afc einhverri
tiltölu yiir gjörvalt amtift, þá var ekkert ab segja
hér uin, aukning gjaldsins gengi þájafnt yfir alla
af því allir hefbi orfeife fyrirnokkrum missi gjald-
stofnsins er álöguna bar, eins og verfer t. a. m. í
almennum fcllisárum; en hér eru ekki þvf svör afe
gefa, þar sem gjaldstofninn er ekki orfeinn 5830 hndr.
minni yfir gjörvallt suferamtife, heldr afe eins í þeim
3 sýslum amtsins er fyr voru nefndar, en hinar
2 afealsýslurnar, Rángárvalla og Skaptafells, héldu
þar í móti á næstlifenu vori öllum sínum vanalega
tíundarbæra saufefjárstofni, og töldu hann þá fram.
Þetta er atrifeife sem er í ratin og veru mjög
afegæzluvert, og verfer afe ári komanda enn afegæzlu-
verfeara hér í amti, þar sem Rángvellíngar hafa í
haust og vetr íellt nál. % af öllu sínu saufefé, og
þó afe þeir kaupi sér afe sumri komanda einhvern
lítinn stofn, þá verfer hann ekki þar fram talinn til
tíundar í vor, né heldr á þann stofn jafnafe gjaldi
til jafnafearsjófesins afe ári.
Húnvetníngar ílestir, þeir er búa milli Vífei-
dalsár og Hrútafjarfearár, hafa einnig feldan saufe-
fénafe sinn afe mestu leyti, en þessi saufefénafer er
vart Vs saufefjárins í þeirri sýslu og vart V,, hluti
alls saufefjárins í Norferamtinu; þarna fyrir norfean
gætir þess því mjög lítife, og sætir litlum efea eng-
nm ójöfnufei þótt hife aukna jafnafearsjófesgjald lendi
á hinni saufefjáreigninni í amtinu, þar sem aukn-
íng þessi dreifist svo mjög og á fjárstofn svo marga
gjaldenda, nefnilega á þrettán fjórtándu hluta allrar
saufefjáreignarinnar í amtinu. því sífer gætir þessa
i Vestramtinu, þótt fáeinir bændr í Hvítársífeu hafi
gjörfellt fénafe sinn.
En hér í Suferamtinu skiptir þetta öllu öferu
máii; þær 58,229 fjár, sem þegar er sýnt afe sé orfe-
ife færra, heldr en fyr var til afe bera gjaldife til
jafnafearsjófesins, er nær helmingi en þrifejúngi
af öllu saufefé í amtinu, er gjald þetta heíir
borife afe undanförnu, og hife aukna gjald til jafn-
afearsjófesins færist því mjög tilfinnanlega yfir á
þenna rúman helmíng saufeljárins, sem eptir var í
vor, og yfrá þá fjáreigendrna, er þá áttu óeyddan
fjárstofn sinn og tiildu hann fram til tíundar, en þessir
fjáreigendr eru nú orfenir svo margfalt færri, heldr
en liinir búendrnir í amtinu, sem eru alveg saufe-
lausir efea mega heita svo.
Því virfeist þafe næsta hæpife og valda jafnvel
tilfinnanlegum ójöfnufei og óbærilegum þúnga, afe
jafna nú þessi árin nifer á lausaféfe iiér í amti ö 11-
um þeim gjöldum er útheimtast til þess afe jaln-
afearsjóferinn geti risife undir þeim útgjöldum er á
honum hvíla árlega, og hljóta fremr afe aukast en
mínka sakir liinna ýmsu sérstaklegu útgjalda, er
leifea af fjárkláfeanum: lœkningatilraununum, varfe-
mannakostnafeinum, í hittefe fyrra, milli afrétta Ár-
nesínga og Norfelendínga, og vaTfemannakostnafeinum,
bæði í fyrra og í ár, á Fjallabaki milli afrétta
þeirra Rángvellínga og Skaptártúngumanna. Menn
mega sjá, afe þar sem jafnafearsjófestollrinn hefir um
mjög mörg ár undanfarin verife 3 og 4 skildíngar
af hverju lausafjárhundrafei, en hækkafei næstlifeife
ár til 6 skildínga, þá hljóti hann enn afe hækka í
ár til allt afe því 8—9 sk, af hverju hundrafei efea
meira, ef öllum þeim gjöldum skal nifer jal'na, er
sjóferinn vife þarf, því þessi gjöld verfea naumast
minni afe uppbæfe en þau voru í fyrra, en hundr-
afeatalan svo margfalt minni, eins og fyr er sýnt,
til þcss afe bera gjöldin. — Afe ári komanda verfea
miklum mun færri lausafjárhundrufein, sakir saufe-
fjárfallsins í Rángárvallasýslu, en útgjöid jafnafear-
sjófesins munu lítife þverra efer als eigi; aukníng
fjárstofnsins hér í kláfeasýslunum verfer þá afe vísu
nokkur orfein, en varla til neinna muna; afe vori
komanda verfer þafe Skaptafellssýsla ein, er heldr
sínum upprunalega fjárstofni óskertum afe völdum
fjárkláfeans, og yrfei því sá hluti jafnafearsjófesgjald-
anna er til þessa hefir verife jafnafe á hinn tíund-
arbæra saufefénafe í gjörvöllu suferamtinu, afe lenda
mest megnis á Skaptfellínguni einum árife 1860.
Vér vitum til, afe amtmaferinn í Suferamtinu hefir
velt þessu máli fyrir sér og jafnvel borife undir ein-
stöku menn, og þarf ekki afe efa, afe hann vill ráfea
rnáli þessu til lykta sem bezt og réttvísast og sem
skynsainlegast afe framast má verfea fyrir alla amts-
búa sína, en liitt vituin vér eigi, hvort lianu heíir
yfirvegafe þetta mál til yztu æsa, og þær afleifeíngar,
sem þar af geti leitt, ef eigi er vife gjiirt í tíma;
vér vitum, afe hann hcfir farife þess á leit vife stjórn-
ina, afe fá Ián handa jafnafearsjófenum, og fengife
6000 rd. vaxtalaust, enn vér vitum eigi hvafe miklu
var í sjófe safnafe áfer en fjárkláfeinn hófst, hve mikl-
ar skuldir afe jafnafearsjóferinn er sífcan kominn í,
einmitt af því engir reikníngar eru auglýstir, efea
hvafe mikife hreppanefndarmönnunum verfcr ætlafe
til umbunar; en verfei ekki því minna ætlafe hverj-
um þeirra, fyrir 2—3 ára starfa, þá er uggvænt afe
talsvert skarfcist í þetta lán, og afe lítifc verfei af-
lögum til þess afe létta undir hin vanalegu áriegu
útgjöld jafnafearsjófesins, efea til afe draga úr hvf er
ella þyrfti afe íþýngja gjaldþegnunum sakir^Pjár-
fellisins.
En livafe sem því lífer, þá má öllum vera aufe-