Þjóðólfur - 21.03.1859, Blaðsíða 5

er or?)in og kann ab veríia, og hvab ra'nglát sem
tíundarheimtan verbr af fasteignnm, eptir hinu forna
hundrabatali.
Yér tökum þab fram í síbasta blabi og má als
ekki missa sjónar á því, hve nær sem dómr er upp
kvebinn um þetta nýja jarÖamat, ab matmönnum
var frá upphafi ætlab ab flnna og fram leiba hinn
sanna misinun jarbanna innbyrbis, eptir
kostum þeirra og ókostum ; til þess ab gjöra þenna
mismun sýnilegan og skiljanlegan fyrir sjálfum sér
og öbrum, þá áttu þeir ab meta hverja jörb til
sanngjarns verbs í dalatali. Yib þetta jarbamat
var þab því alls ekki abalatribib ab finna og ákveba
hib sannasta og réttasta v erb jarbanna eptir almennri
skobun og gángverbi jarba yfir gjörvallt landib,
heldr, m e b þ v í m i sli á a v e r b i, er þeir möttu
hverja jörb til í því og því hérabinu, ab sýna
mismunin sem milli jarbanna væri innbyrb-
is ab landvídd og landgæbum hlynnindum, kostum
og ókostum; þó ab því hib upprunalega mat í ein-
hverjum lirepp yrbi hærra en í öbrum, í einni sýsl-
unni heldren annari, og jöfnub þyrfti því síbar
meir ab gjöra á verbhæb allra jarba í þeim eba
þeim hrepp ebr þeirri og þeirra sýslu svo ab færa yrbi
upp hina fyrstu yfirmats upphæb í sumum hérubum
en nibr í sumum, til þess ab fá nokkusnveginn
jöfnub á matinu milli hinna ýmsu héraba og yfir
gjörvallt landib, þá raskabist samt ab engu hib
npprunalega mat hérabsmanna eba eibsvarnar á-
lyktanir og atkvæbi þeirra um hinn sanna og veru-
)ega mismun milli jarbanna innbyrbis í því og
því hérabinu. þó ab t. d. sýslumatsverbib á 2 jörÖ-
um: Bjargi, öOOrd., og Brekku, 750, lietbi orbiö ab
hækka til helmínga, á Bjargi til lOOOrd., og á
Brekku til lóOOrd., eba þó ab í annari sýslu hefbi
aptr orbiÖ ab lækka matsverbib til þribjúnga á öll-
um jörbum, svo ab t. d. matsverÖib á Bóli, 600rd.,
Iiefbi lækkab til 400rd., og mátsverbib á Hreim-
stöbuin, 900rd., nibr til 600rd., þá. mega allir sjá,
ab þessi þribjúngi lægri verbhæb matsins raskar ab
engu þeim mismun sem hérabsipatib sjálft gjörbi
milli Hreimstaba og Bóis, og ab ?kki raskar heldr
hitt helmíngi hærra matsverbib þeim - mismun sem
hérabsmatib ákvab trá öndverbu milli Bjargs og
Brekku; því þó aÖ mismunrinn virbist ekki hinn
sami ab dalatali, þá verbr hann hinn sanii aÖ réttri
tiltölu, og í raun og veru, því dalatal mismunarins
milli jarbanna hækkar ebr Iækkar eptir sömu til-
tölu sem matsverö sjálfra jarbanna er hækkab eba
lækkaÖ. þab var fyrirfram gefib og ákvebib af
stjórninni, og virtist^ einnig sjálfsagt, ab öll hundr-
abatala fasteignanna í landinu ætti ab názt/upp
sem næst hin sanrfa, eins og hún var eptir hinum
forna dýrleika, og þess vegna var minst nndir því
komib, hvort matsverbib var sett í hærra lagi eba
lægra lagi, því þeim mun lægra sem liib saman-
lagba matsverb reyndist yfir allt land, þeim mun
lægri mælikvaröa eba deilir hefbi orbiÖ ab brúka
til aÖ ná hinni upprunalegu ákvebnu hundrabatölu,
og því hærra sem matsverbiö hefbi reynzt saman-
lagt, þeim mun hærri hefbi orÖ:b ab hafa deilir
hundrabatölunnar. Ilér af leibir aptr, ab hinn eini
og sami mismunur milli jarbanna, sá er hinir eib-
svörnu matsmenn ákvábu meb sýslumatinu, hlítr
ab koma fram í hinu nýja hundraÖatali eba dýr-
leika eptir nýja jarbamatinu, hversu sem matsverö-
hæbinni væri breytt, hvort heldr til hækkunar eba
lækkunar, úr því sú breyting var gjörö í hverju
herabinu fyrir sig á ö 11 u m jörbum og eptir ein-
um og sama mælikvarba. (Framh. síðar).
(Aðsent). Til Þjóöólfs.
Heill verbi þér Þjóbólfr vor Islendínga!
það er oss, vinuin þínum, þó ekkí lllil ánægja, sð
þú ert farinn að helja gaungu þína til vor í 11. sinni;
þykir oss því vel sæma með nýbyrjuðu ári, að segja þig
velkomiun og óska þér undireins til lukku og hamíngju og
hylli þjóðar vorrar — því sannast er það aá segja, þú
hefir að unðanförnu færtoss margt skemtilegt, til að vekja
oss, og ráða oss til að gefa gaum aft þeim efnum sem
koma við þjóðlifinu, og því sem i tíðinní fer fram í krfng-
um oss, og ásamt oss, sem bæði getr snert og snertir
alla yfir höfuð, og sein hver einstakr finnr þá líka til út
af fyrir sig. Vér vonum þá líka, að þessar tilfinníngar
vorar og eptirtekt, auki þá líka fögnuð þinn yfir þvi, að
fcrðir þínar til vor hingað til, hafa ekki verið alveg á-
rángrslausar, og að þetta verði þér livöt til að halda þeiin
áfram. En af því það er eðli sannra frainfara, að þó
margt eflist og aukist við það, sem áðr var, og sumt bæt-
ist sem áðr hefir vantað, þá eykst lika þrá og eptirlángan
til, að geta öðlazt meira af þvi sem fengið er. — þannig
er því og varið fyrir oss, vér getum nu ekki á oss setið
að láta þig ei vita það, vinr! sem oss býr f brjósti, —
það er þá hreint að segja, að núna um 2 næstliðin ár hnf-
umvérverið með mestu þrá að vonast eptir að þú mundir
geta fært oss „skýrslu um „j a fn a ð a r s j ó 5 suðramts-
ins“; hefir sú eptirvæntlng töluvcrt aukizt við það, að
oss hafa komið fyrir sjónir bæði „ágrip af vestraintsins
jafnaðarsjóðsrcikníngum" (sjá 9. ár þ. hls. 28), ogiíka „yfirlit
yfirsama reikníng frá norðr og austramtinu“ (sjá IVorðra 4.
ár), en frá „Suðramtinú“ hölutn vér lengi saknað þess;
og vér vituin ekki til, að þess háttar skýrsla hafi verið
auglýst á prenti síðan „yfirlitið", er settr stiptamtmaðr
þorsteinn Jónsson samdi yfir árin 1847 og 1848, kom út
1850.
Vel vitum vér, að ekki er f þínn valdi að veita oss
þetta beinlínis, vér verðuin að vænta þess annarstaðar
frá; en sú eptirvæntíng cr þvf sterkari hjá oss, sein vér