Þjóðólfur - 02.05.1859, Side 2

- oo -
hyggjuleysiö; þat) sýnist því niiSr vera ofmikií) hjá
allflestum, bæ&i yfirbo&num og undirgefnum. Aö
láta allt reka á reiíianum þángaB til allt er komib
á heljarþrömina, þaö sýnist, því mibr, vera aöal-
regla hjá okkr Islendingum, bæíii í okkar sveita-
stjórn og heimilisstjórn. At> safna skulduin í kaup-
staÖnum mehan lániö fæst, aö setja á sig ógengd
hvernig sem heyin eru, og treysta útigánginum, ab
lifa í alskonar óhóíi, meban gott er árferbib, og búa
sig aldrei undir hörbu árin, í þessari lífsspeki höf-
um vib tekib merkilegum framförum á seinni árun-
um, og þab sýnist vera helzti ávöxtrinn af margra
alda reynslu. En nú er ekki tími til ab halda slík-
ar hirtíngaræbur, þvi þab getr ekki bætt úr þeirri
yfirstandandi og yfirvofandi neyb.
Hvab verbr nú gjört af hálfu hjns opin-
bera til aÖ koma í veg fyrir mannfelli? þab er
ekki líklegt, ab neinn deyi úr húngri sumarlángt,
því ab í sumar geta menn mebfram haldib lífinu á
horkroppunum sem þeir np slátra; en þegar vetrar,
hvab tekr þá vib? Reynslan sýnir, ab ekki er ab
reiöa sig á vetrarbyrgöir kaupstabanna, og þab er
ekki heimtandi af kaupmiinnum, ab þeir láni korn
uppá óvissu eba ekki neitt, þó þeir hefbi þab til.
Sé því engi fyrirhyggja höfb í tíma, liggr ekki ann-
aÖ fyrir en manndaubi ab vetri, ab þeir sem vetl-
íngi geta valdib fíýi þá til sjóplázanna, eins ogvant
er ab vera í hallærum, og flyti þángab sjúkdóma og
alla þá sömu eymd sem er íjsveitunum. þab virbist
því öldúngis naubsynlegt, ab amtmennirnir
skrifi stjórninni seitl fyrst, og skýri
henni frá ástandinu og þeim vandræöum
sem hér eru, og stýngi uppá, vib hana, þeim ráÖ-
stöfunum, sem þeim þykja tiltækilegastar til þess aÖ
alla matbjargar handa sveitunum í tíma.
Ab sönnu eru sumir sem hreyta því, ab þab
sé ekki til neins ab segja stjórninni frá þessu, úr
því verzlunin sé gefin laus vib abrar
þjóbir? En þessu eru ekki svör gefandi; því ab
leggja stjórninni slík orb í munn í almennu hall-
æri og yfirvofandi manndauba, er sama sem ab
bregba henni um viljaleysi til ab hjálpa. Ilitt er
allt annab, hvort hún geti hjálpab, úr því hendr
hennar eru bundnar af Ríkisdeginum. Ab minsta
kosti virbist þaÖ nú, sem enn brýnni naubsyn beri
til, ab vib halda lífi manna en ab lækna Ijárkláb-
ann, og þab væri því nær ab verja þannig þeim
30,000 rd., sem Ríkísdagrinn meb svo miklu göf-
uglyndi veitti næstl. vetr til fjárkláöalæknínganna,
en ab senba híngab upp dýralækna í sumar, því
fremr sem nú heyrist lítiö eba ekkert um fjárklába
talaö, hvorki nyrbra eba hér, enda munu líka flest-
ar klábakindr verba sjálflæknabar um þab leyti.
Yfirhöfub aÖ tala er nú þetta mál komib í allt ann-
ab horf en þab var næstlibib haust, og þab má telja
víst, ab viöhald á lífi almenníngs liggi ekki fyrir
utan þab augnamib, sem féb er gefib í. þarabauki
virbist, sem stjórnin geti gripib til þess fjár sem
hún sjálf játar, ab eptir sé óeytt af hinum gömlu
„Collektupeníngum". En eg ætla ekki ab leggja
stjórninni ráb, því þab verbr ab gánga út frá því
sein gefnu, ab hún sé ekki svo bundin, ab henni
sé ómögulegt ab hjálpa, því þab væri hib sarna sem
ab segja, ab henni væri ómögulegt ab stjórna. En
þab er yfirvaldanna, og sérílagi amtmannanna, bæbi
ab skýra stjórninni rétt frá, hver naubsyn beri til
ab hjálpa, og hvernig því verbi bezt varib, sem
stjórnin léti af hendi rakna ab gjöl' eba láni, bæÖi
til ab fyrirbyggja búngrsneyb í vetr, og útvega
mönnum málnytustoln ab vori, og þab er mjög á-
ríöandi, ab stjórnin fái skýrslur um ástandib hér
sem allra fyrst, svo ab nauÖsynlegar ráb-
stafanirverbiteknar ísumar og nægar
kornbyrgÖir geti orbib alstabar í haust.
þessvegna mundi þab líka verba of seint, aÖ láta
þetta mál bíÖa eptir skýrslum frá sýslumönnum, sem
ekki koma fyren einhverntíma seint og síöarmeir,
og frá sumum, ef til vill, aldrei, enda inunu amt-
mennirnir sjálfir vera ástandinu fullkunnugir, hver
í sínu amti. Of seint er líka, ab láta þab bíba
Alþíngis aögjöröa, því tillögur þess koma ekki til
stjórnarinnar fyr en í haust; en hér má ekki tefla
vib neina óvissu þegar komib er undir vetr og allra
vebra er von, og sjóferbir híngab til landsins, eink-
um norbr og vestr, eru'orönar glæfraferbir. J>ó
ætti Alþíng í sumar kröptuglega aÖ stybja amt-
mennina meb tillögum sínum, eins og þíngib líka
má viröast hafa fullkomnasta rétt til aö grenslast
alvarlega eptir, hvaba ráöstafanir sé eöa verbi gjörb-
ar af hálfu hins opinbera, til ab verja landiÖ húngrs-
neyö og mannfelli. Flestum er minnistæör mann-
fellirinn á Grænlandi fyrir fáum árum síöan, og
var þá sagt, aö stjórninni heföi falliö mjög illa, aö
hafa ekki fengib þar aö lútanÖi skýrslur í tæka tíö,
og mundi mega gánga aÖ því vísu, aö þab yrbi
ekki ábyrgöarlaust fyrir hlutabeigandi yfirvöld hér,
ef þau í þessu efni vanrækti skyldu sína.
Heyrzt hefir, aö herra stiptamtmabrinn hafi
næstliöiö haust beöiö stjórnina, aö láta safnagjafa-
fé í Danmörku fyrir Subramtiö, en aö stjórnin hafi
ekki fallizt á þaÖ. En þó aö stjórnin ekki hafi þá
álitiö þörf á aÖ gjöra þetta fyrir Suöramtiö, mun