Þjóðólfur - 30.09.1859, Side 3

- 143 -
Ilvað snertir það, ‘sem Havstein 05 okkr hefir farið á
milli, þá er það mishcrmt, að Havstein liafi látið nokkuð
bann út gánjia mnti fjárkaupum Rángvellínj'a, hann hefir
cinmítt gefið leyfi, en eg skyldi ekki harðlega mótmæla,
þó þér svöruðuð mér, að þelta leyfi væri i sjálfu sér bann.
Svo stendr á, að sýslnmaðr Rángvcllínga hefir beðið amt-
inann Havstein leylis lianda sýslubúum til fjárkaiipa nyrðra
skiimálalaust, öldungis eins og hann ætti þar allt féð; llav-
stein skrifar sýsluinönnum 24. ágúst, án þess að láta okkr
vita, þó við værim þá liér á staðnum, og án þess að ran-
saka, hversu a stæði, og kveðst lcyfa kaupin, en með því
skilyrði, að þcir, sem komi norðr til fjárkaupanna, sanni
ineð glöggum skfrteinum, að öllu hinu kláðasjúka oggrun-
sama fé í nefndri sýslu verði gjöreytt á þessu hausti, og
að Rángæmgar sjái um, að engi sauðkind sleppi á afrett
norðr ylir Túngn’á í næstkomandi 3 ár. Með þessu skil-
yrði gjörir haiin ráð fyrir þeir fái 1500 til 2000 fjár, tfnt
saman úr þremr sýslum. þegar við sáum þessi skilyrði,
gátum við ekki leitt hjá okkr að skipa, að þau yrði tekin
aptr, og við skipuðum það hvorki linlega né harðlega,
lieldr beint áfram; amtmaðr lofaði einnig að skrifa það
sýslumönnum, og Rángvellingum vartilkynnt það jafnskjótt
gegnum anitið; hafi llavstein ætlazt svo til, sein þér hendið
til og vðr erknnnskc kunnugast, að aptrköllunin kæmi of
seint, þá er það lians ábyrgð bæði víð Rángvellínga og
við embættisskyIdu sína.
þar scm þér snúið yðr aptr að undirtekt okkar og
segið hún hafi verið „dönsk undirtekt“ verri en lireint og
beint afsvar; þegar þér farið að útskýra þetta, þá verðr
þessi undirtekt beint á móti almenníngsálitinii, og við eig-
um þá aptr að vera bundnir í báða skó, og ekki mega
sjá hið rétta, sem öllum á að vera hér f þessu niáli í aug-
um uppi. Eg er viss um þér sjáið sjálfir á eptir, lierra
ritstjóri, hvílíkar sakargiptir og hvflík óverðskulduð ásök-
un og ástæðulaus hér er á okkr borin, og einkum á mig,
en eg vona þér sjáið líka, hversu hún fellr um sjálfa sig,
ef við lienui er lircift. Eg skal ekki útlista þetta mjög
lengi, en eg skal einúngis geta þess, að hvort sem þér
vilið kannast við niig sem Islendfng eða ekki, og livort
sem þér haldið að við Tschcrning séim nokkuð^einurðarlausir
eða ekki, þá skil eg ekki, að þér liafið neina ástæðu til
1' þessu máli, um Ijárlngun Rángvellínga, að gánga íncin-
ar grafgötur uin álit okkar hvorki fyr né sfðar. Ætti það
þá að vera danskt að vera opinskár og einlægr, en aptr
fslenzkt að fara mcð fláttskap og undirferli, þá væri
það mjög bágt fyrir okkr. þér ættið allra sízt í þessu
máli að setja „danskt“ f niðurlægíngarskyni móti þvf,
sem „íslenzkt“ er, því hvcrnig sem þér veltið þvf, þá
hafa þó Danir hér viljað og stutt framför vora, en vér
sjálfir inargir hverir staðið okkr sjálfum f Ijósi og viljað
lialda liinu gamla súrdegi. þetta ættu þér manna mest
að kannnst við, þnreð þér ernð lækníngamaðr. Sama er
að segja um almenningsálitið, að þér getið ekki dæmtokkr
þar hnrðar en yðr sjalfan, sem eruð læknfngamaðr og
liugsið ekkert um, hvort meiri hluti landsmanna vili niðr-
skurð eða ekki, meðan yðr finnst læknfngarnar mögulegar
og vinnaudi, sem þær eflaust eru.
þér talið uin að þrengja kláðasvæðið, með þvf að út-
rýma grunaða fénu úr Rángárvallasýslu. Lftum við ein-
úngis á hina aluiennu hlið málsins, þá eru án efa allir á
því, að þetta sé æskilegt f sjálfu sér; en það er svo mart,
sem er æskilegt, að það er ekki þar fyrir mögulegt, og
stundum getr það verið bundið meiri ókostnm, en kost-
irnir eru til, og svo er hér. Eg gat þess áðr, að Ráng-
árvallasýsla græddi ekki á, að larga meiru en 4000 fjár
til þess að fá keypt f hæsla lagi 2— 3000. En hver getr
þar hjá skipað Rángvellfnguin að selja fé sitt, eða öðrum
að kaupa það. Ættf að skipa þeim að selja, yrði að vera
lög um það, sem ekki eru, en engi lög geta einu sinni
skipað að kaupa. Ætti þá hið opinbera að kaupa? þá
mundi iéð verða dýrt, varla minna en 20,000 dala; en
hvar eru þeir peníngar til? Nú, gjörum við ráð fyrir
samt sem áðr, að allt yrði selt og keypt, en eitthvað yrði
að verða af þessum 4000 fjár, þau mundu líklega vfða
sundrast svo, að litil skýrsla mundi verða um hverja kind.
þetta fé dreifðist þá um sýslur hér og hvar, og þó það
yrði einúngis þessar vestrsýslur amtsins, þá kæini fé þetta
þar á við og dreif, blandaðist við annað og jyki nýan
grun, auk þess, sem það yrði til að brjóta á bak aptr
yðar eigin uppáhaldsreglu, að ekki megi hafa mart fé, ef
lækna þurfi. Við fengim margföld ný umsvif og marg-
falda nýa vafnfnga á öllu málinu, svo að hið svo kallaða
þrengra svæði yrði f mörgu tilliti fskyggilegra. Og hvar
er vörnin við samgaungnm? — þjórsá! — En hafi Hreinn
átt að fara áðr með kláðafé f forboði utan yfir þjórsá og
flytja inn kláða i Rángárvallasýslu, þá mun enn gcta orðið
margr Hreinn eptirleiðis til hins sama. Nei, herra rit-
stjóri, haldi þér hreint og beint með læknfngum og aU
mennuin böðnnum og með hverjn því, sem styrkir að fram-
förum og hirðingu og þrífum fjárins, og láti þéryðrenga
læginguþykja að segja það, svo enginn geti misskilið yðr.
Beykjavfk, 24. d. septemberm. 1859.
Jón Sigurðsson.
* *
Vér vildum sjálfsagt eigi synja um þab þeim
komíngserindsreltanum, scm hefir ritab nafn sitt
undir þessa grein, ab taka hana í blabib, þó ab
allr frágángr hennar og stefna sé svo óheppileg, a&
vart gat dulizt fyrir honum, a& hún krefbi svars af
vorri hendi.
Vér skiljum sízt, og þab skal fyrst tekiíi fram,
hva&a ástæbu eí>a rétt höfundrinn hefir a& sty&jast
viÖ í því aö segja, a& greinin í sí&asta bla&i sé
h 0 n u m („mér“ persónulega) nærgaungul; þess-
lei&is meyr vi&kvæmni, sem þar til er hér al-
veg ástæ&ulaus, hef&i verið betr dulin og melt; vér
tölu&um í greininni einúngis og eingaungu um und-
irtektir beggja hinna konúnglegu erindsreka í fjár-
klá&amálinu undir áskorun alþíngisforsetans og þær
rá&stafanir þeirra beggja, er þarmeö stó&u í sam-
bandi; vér sveig&um ekki me& einu or&i persónu-
lega hvorki a& herra Jóni Sigur&ssyni skjalaver&i og
alþíngismanni né a& herra Tschernig prófessornum;
vér áttum or&asta& vi& hina konúnglegu erindsreka,
og enga a&ra; vér töiu&um nm erindsreka-undir-
tektir þeirra og rá&stafapir og ekkert annaö, og
vér áttuin sízt von á því, aÖ sá erindsrekanna, sem