Þjóðólfur - 31.10.1859, Blaðsíða 3

- 1.50
en þetta, „af) þa?> værí mein, ef erfndsrekarnir niætti
ekki sjá petta, sem öllnm væri anösætt og engi
gæti vefengt'1. þetta var ekki ofsagt; liöf. segir
nú sjálr a?) þeir, erindsrekarnir, iiafi veriÖ þessu
mótfallnir. Höfundrinn segir liér, aí) engi hafi get-
aí> sýnt nein viss raö til aö lóguninni gati oröiö
framgengt; þar um getr höfundrinn ekkert sagt,
fyrst aÖ erindsrekarnir færöust undan aö semja um
þaÖ atriöi viö alþíngisforsetann er haföi umboö til
þess af hendi Alþíngis, eins og ljóst er af atkvæöi
þíngsins. En á hinu leytinu mega allir sjá, af
þeim samtökum sem nú eru á komin meö nálega
ölluui búéndum iiiö efra um BorgarfjörÖ l'yrir ofan
Skorradalsvatn, um aö farga þegar í haust öllum
þeim fjárstofni er sýkzt hefir, en fá sér annan lieil-
brygöan stofn í staöinn, aÖ lógun þessi er vel haf-
andi i'ram. Engi ætlaöist til aö erindsrekarnirskip-
uðu hana, lieldr aÖ þeir sæi nauÖsynina á að styðja
að henni, sakir sjalfra læknínganna, og til þess aÖ
aptra frekari ntbreiöslu sýkínnar, því hvorttveggja
lagÖi erindi konúngs þeim á lierÖar. Veriö getr aö
Alþíng liafi aldrei neina ljósa hugmynd liaft um þaö,
hversu margt þaö fé væri er lóga skyldi, en svo
lítr út, sein liöf. iiafi eigi haft ljósa eöa rétta iiug-
mynd um þaö, hve auöveit \æri aö íá iieilbiigt fé
í staö liins sjúka, bæÖi IiiÖ efra uin Borgarfjörö og
í Rángárvallasýslu; hann sagöi fyrir skemstu (sjá
þ. á. þjóöólf bls. 143), aö Rángvellíngar atti kost
á aö fá í hæsta lagi 2—3000 fjár keypt, en þeir
eru nú þegar búnir aö fá keypt hátt á fimta þns-
und eör meira og þó aÖ eins 600 úr Skagafiröi, en
ókoinnir enn fjárkaupamenn þeirra úr Eyjafjaröar-
og þíngeyjarsýslu; og þó heföi Rángvellíngum vfst
gengiÖ fjárkaupin miklu greiöar bæöi fyrir anstan
og noröan, ef Útlandeyja- og Neöriholtamenn beföi
unnizt til þess aö gjörcyöa sínu kláöafé.
pað er eitt með óðru uudravert, cr hóf. læzt ekki
þekkja lögejafarnlkvæði það cr alþtng halði í fjárklnða-
málinu 1857, þar sem þó stjórnin halði mcð berum orð..
jjelið heimiid til að frumvarp Alþingis yrði að bráðahyrgð-
arlögum el' amtmeunirnir samþykkti það. þetta gat því að
eins átt sér stað að Alþíng liefði fengið löggjafaratkvæði
i málinu; dómsmálaráðherrann sjálfr nefnir frumvarp Al-
þingis B1 a g a f r u m v a r p ;“ konúugr einn og engi ann-
ar'gat ónýtt það og svipt lagaatkvæðisrélti; en danskr
ráðgjali leylði sér að brjota það á bak aptr áu konúngs
heimildar og konúngssamþykkis og stjórnaði siðan öllu
hér á lnndi I fjárkláðamálinu sein einvaldr um full þrjú
hin næstu missirin, frnm ti! 27. maí þ. árs, yfir cignu.u
manna, álögum á þá og persónulcgum réltindum, og yfir
opiuberum sjóðum eg stofnunum. Að þessari öfugu stjórn-
araðfcrð, að þvi, að álit og ntkvæði Alþíngis og hinna
beztu rnanna, formlcga yfirlýst almennlngsálit, var brotið
svona á bali aptr og að engu liaft, en tillögum og láðum
þeirra sárfáu manna einúngis hlýtt, ervoru eins fjærri því
að geta hal't rétta og grundvallaða þekkíugu á máfiuu, cins
og þeir hafa reynzt alveg ólærir um að l'á s.nni skoðun á
málinti nokkurn l'ramgáng. — að þessu býr fjárkláðamálið
enn I dag; þetta var, segjum ver enn, næsta athugavcrt
fyrir liina konúnglegu erindsreka; þeir máttu sjá og urðu
að skilja það, að bæði stórfé stjórnarinnar og jaluvel einuig
ómengnð almenn ástsæld annnrs þeirra hjá þjóðinni, lil.'iut
að verða alveg aflvana 1 þessn máli, eins eg þvi var þannig
komið i vor í svo fráleilt liorf. nema því að eins að sam-
komulags og samtaka væri leitnð á ný við þjóðina og
þíng hennar er búið var að misbjóða áðr svo freklega.
það gat ekki frainar lcgið á Alþíngi sú skylda „að koma
sér samnn við stjórnina", þingið var buið að rcyna það
1857, stjórnin hal'ði það aðeingn; nú varþað hennar eða
erindsrekn konúngs að lcita samkoinuiags við þíngið;
þíngið getr því enga ábyrgð af því liaft nð engi kláðalög
eru til hér á landi eins og viðast er annarslaðar, <i|l
ábyrgðin af því lagaleysi verðr að lenda á sljörninui.
Hér er alls eigi framar að ræða iini það, hvort betra
sé, niðurskurðr eða læknfngar; vér höfnm aldrci fylgt frain
niðrskurði, Alþíng ekki lieldr. En sá er nú orðinn mnnr-
inn, og haun er mjög verulegr, að 1857 vissi eingi maðr
takmörk sýkinnar, þá gat engi inaðr með vissu sagthver
hérnð landsins væri ósjiik, en nú geta menn sagt þctta
með vissu. nú vita menn takmörk sýkinnar, hinir koiiúng-
legu erindsrekar hnfa sjálfir staðfest þau mcð ráðstöfun-
uiii sinum isumar. Vér höfum sagt og segjnm enn : lækn-
fngarnar einar saman eru og vcrða ónógar hér á landi til
þess að aptra ótbreiðslu kláðans, og þær eru cinúngis
reynandi á svo sem þriðjúngi eða fjorða hluta þess fjár sem
inenn fleyta fram heilhrygðu i meðalárum; þelta hefirorðið
mestr og bcztr árángrinn af læknfnguiium liíngnð til hjá
hinum öruggustu læknfngamönnuin bæði f smnar og fyrri,
en miðri hjá allflestum; en hvergi hefir valdstjórninni tek-
izt UIII öll þessi ár, að hafa frain þessa „áreiðanlcgu að-
greinfngu á sjúku og ósjúkn fé“ eða að þe-sir „tryggn
verðir yrðí scttir hjá hverjnm þeim sem hefir sjúkt fé“
(þ. á. alþ.t. bls. 58); skipanir nm það hafn aptr og aptr
út gcngið frá valdstjórninnf, en þær hafa lcnt þarna á
pappírnum. þetta allt hefir „reynslan sannað“, þriggja ára
reynsla, „á öðru iná rkki byggja“, liér hjá oss, og ekki má
„tclja annað sannoð en þ e 11 a, s e in s a n n a ð er“. Oss
varðar alls eigi um útlenda reynslu, á tneðan loptslag,
landslag, stjórn og búnaðr er þar allr annar en hcr.
Hinn háttvirti höfnndr hefir aptr og aptr sveigt því
að oss, að athngasemdir vorar nm aðgjörðir og undir-
tektir lifnna konúnglegn erindsreka hafi verið honuin sjálf'-
nm pcrsónulega nærgaungular; vér þornm ódegir að leggja
þetla undir dóm almennings. Herra Jón Sigurðsson scm
ér hugljúfi ogátrnnaðr allra landsmanna og sálin ogfram-
kvæmdin f allri viðreisn vorri og frainför; — vér mis-
skildim of mjög köllun og skyldu þjoðblaðs, ef oss yrði
það að halla á hann sjálfan persónúlega með einu orði.
En hin saina skylda knýr oss cinnig til að lialda skildi
og svari fyrir rétti þjöðarinnar og Alþíngis og almennfngs-
álitsins, á móti stjórninni, erindsrekum licnnar og öðrum
embættismönnnm, án alls mann<:reinarálits, hvenær sem
sannleikr og nauðsyn krerr þess. — llér mcð vcrðum vér
að álíta þelta klaðakrit milli hins konúnglega erimlsreka
og þjóðólfs á cuda að þcssu siniii.