Þjóðólfur - 25.01.1864, Qupperneq 3

— 43 —
Fornmenja og þjóðgripasafnið i Regltjavík1.
|>essa hluti, sem hér á eptir skal nafngreina,
gef eg fornmenja og þjóðgripasafninu í Reykjavík
skilmálalaust, og einúngis í þeim tilgángi að reyna •
að efla framfarir safns þessa, sem eg álít að sé
samgróið framförum landsins, og ómissandi fyrir
þekkíng þjóðiyinnar á sögu landsins, bæði að fornu
og nýu.
1. Gamall fjaðraspjótsoddr,>Jmjór og í meðallagi
lángr, fjöðrin á því er 7 ‘/2 þpml., það er nokkuð
riðbrunnið aptan af falnum, en lítið eitt af oddin-
um. (>essi spjótsoddr er líklega, þegar maðr ber
bann saman við aðra forna spjótsodda, frá sögu-
öldinni, eða frá því fyrir 1016, þó er ekki enn
hægt að ákveða það með vissu, fyr en menn fá
fleiri spjótsodda til samanbnrðar. þessi spjóts-
oddr fanst í flagi nálægt Fossnesi í Eystrahrepp.
2. Slitr af hríngabrinju, bríngirnir eru í meðal-
lagi smáir, eptir því sem vanalegt var á brínga-
brynjum; þetta brynjuslitr fanst nálægt Bessastöð-
um, þar fundust 2 önnur brynjuslitr, sittáhverjum
stað, og vita menn ekki hvort þeirra þetta er.
3. Slitr af hryngabrinju með smærri og þéttari
hríngum, það fanst upp í heiði nálægt Núpstað í
Skaptafellssýslu. Á báðum þessum slitrum gánga
4 hríngar í 1, og er hver hríngr negldrog kveiktr
saman, og ssmir það, að þetta hafa verið mjög
vandaðar hríngabrynjur eptir því, sem tíðkaðist í
útlöndum; þessi slitr eru líklega frá 14. eða 15.
öld, eða ef til vill eldri, því mjög valt er að á-
kveða um aldr á hríngabrynjum, og margir hygg
eg að hafi flaskað á því, sem hafa ritað um það
enn sem komið er, en fornleifarnar sjálfar geta
bezt skorið úr þeirri þrætu með tímanum; hér er
ekki rúm að tala um það meira.
4. Gamalt ístað forneskjtdegt og mjög líkt þeim,
sem tiðkuðust í fornöld; það lítr samt svo út, að
í þvi hafi verið sigrnagli, sem er dottinn úr; það
fanst í keldu fyrir neðan Stóravatnsskarð í Skagafirði.
5. Gómul snúin járnmel einkennileg, með ó-
Vanalega stórum hríngum og í lengsta lagi; þau
eru 4 ’/a þuml. milll hrínganna, en hringarnir eru
■’> þnml. Oor 5 línur þvert yfir, þau funduSt á þíng-
skala þingstað.
Gntnul óvanalega stór skeifa 6 sporuð, sem
er 5 þuml. þvert yfir hælana, fanst á alfara-
vegi í leirflagi í niiðjum Hraundal í Mýrasýslu með
nokkrum nöglum ý er því aiÆséð, að hún hefir
0 í 14. ári þessa Blaíis nr. 19—2<f heft eg tekií) Ðest þaíi
fram, sem eg álít mestu varíia um stofnau og tilgáng þessa ,
safins, og vil (»g xiú endrnýa þab.
. / / •
farið undan hesti; bóndinn þorsteinn Brandsson í
Ytrihraundal gaf mér skeifuna; ef menn fengi
fleiri þess konar skeifur, sem eg hefl nokkra von
um, því eg veit af fleiri, þá kann það að geta
sýnt mönnum, að hestakynið hafi hér verið betra
og stærra á fyrri öldum, en það er nú, enda kunna
að fmnast fleiri líkur fyrir því í okkar fornsögum.
7. Partr af fornum stól eða bekk, sem uppruna-
lega var gerðr fyrir tvo að sitja í, hann. er með 2
drekahöfðum ofan á brúðunum og sitja menn milli
eyrna drekanna og halda í annað eyrað; á þver-
slána er skorið tvífætt dýr með marmshöfði og
hettu, líkt og opt sést myndað á skinnbókum frá
14. öld, þar á er myndaðr fiskr og ormr með
drekahöfði, sem slær hnút á sporðinn, og maðr
sem blæs í lúðr og sitr á vatnahesti, sem er hestr
að framan, en hefir margbrotinn sporð að aptan,
þessi stólpartr er að gerð fult eins forneskjulegr
og þeir ágætu stólar frá Grund í Eyafirði, sem
geymdir eru á forngripasafninu í Kaupmannahöfn;
þessi stótpartr held eg sé varla ýngri en frá 14 öld.
8. Altarisbrún, sem forðum var i Reykjakirkju í
Túngusveit í Skagafirði, hún er «0eð fögrum laufa-
við utan með, en innan í stór gylt bókstafalína,
sem hljóðar þannig: Assumta. est. maria. in.
celum. iacp. m..... o: Marja er tekin í himininn
etc., meira skilst ekki, því nokkuð vantar af end-
anum. þessi brún er auðsjáanlega katólsk og
talsvert gömul.
9. Altarisbrún, sem eilt sinn hevrði til Snóks-
dalskirkju, hún er hálf og með mjög einkennileg-
um saum; á hana eru saumaðir ferfættir gammar
með nefi, fuglsklóm og vængjum að framan, en
Ijónsklóm og Ijónshala að aptan; þessum dýrum
er lýst í Iíyrjalaxsögu og heita þau þar Griffón;
þau eru alþekt úr grísku goðafræðinni og af mynd-
um forngrikkja; þar á er og gamalleg skjaldar-
mynd með P. í, fángamark einhvers. það erkát-
legt og athugavert, að þegar menn attíuga yfir-
höfuð það gamla íslenzka kirknaskraut, og það jafn-
vej þau helgu prosessíu-merki 'og sjá á því mynd-
ao: gamma, dreka, margygi, orma, vængjaða hesta,
arnir og varga, og allskonar heiðin landvættadýr,
að þá fmst manni að höfundar þessara listaverka
hafi verið svo forneskjulegir í skapi, að þeir hafi
meip hpgsað um Valhöll, eða »sal undinn orma-
hryggjum«, eða ormagarða, heldren um kirkjur eða
hvað kirkjum hæfði; ef menn fengi mikið saman
í eitt af þesskonar, gæti menn eflaust lært mikið
af því, sem enn er hulið, því forneskjan hefir í
þessu eins og mörgu öðru varað lengst á íslandi.