Þjóðólfur - 30.11.1868, Blaðsíða 3

— 19 —
inginn úr skipinu lenda á skiptamönnum þeirra
Skaptfellingum, eins og verið hefði fyrri, en eigi
virtist sér, að menn setti að fráfaelast það 5 þetta
gæti miklu fremr orðið til þess, að menn færi að
gjöra sér far um að koma upp stærri róðrarskip-
um og haganlegri til að yta og lenda í brimsjó.
5. Sj'slnmaftrinn herra Árni Gíslason hreifbi því máli,
hvernig fundarmenn og aþrir h&raíismenn myrtdi taka þvi, ab
skjdta saman f& til aí) stofna almeririan „búna?)ar“- og
„jarþab ú tasj úí)“ fyrir Vestr-Skaptafellssýslu ; hann kvaW
veríia a% hreifa máli þessn hér á fundi, þó aíi hann, af eins-
legu vibtali viþ nokkra af þeim mönnum er hvat) helzt myndi
geta sint máli þessu, hefþi beig af, sú uppástunga mundi
iitla áheyrn fá ab svo komnu; hann kvaíist tilknúílr vera ab
bera fram svofelda uppástungu vegna þoss, aí> malbr einn ut-
anhkraþs hef%i hreift því í brbfl til sín á þessu sumri, og þaí)
meþ þeim nmmífilnm, aþ hann (sá hinn sami maí)r) myndi
gefa þar nokkurt ft tii, alt at 'I* hluta, svoframt hkraþsroenn
viidi verí)a honum samtaka í þessn; syslumabr kvaí>st ekki
vilja fara út í yztu æsar uppástungnnnar aí) svo stöddu, hann
gat þess ai> eins, a?) mat)r þessi er fyrstr hreifti vib sig, heftsi
þar stungib upp á: aí> eigi væri stofnaþ til minni sjobar en
1250 rd. minst, svo aí) ársrentan afhonum, til verblanna, gæti
orbií) 50 rd. ab minsta kosti; ab af þessum 1250 rd. legíli
jarííeigendr og embættismenn innan sýsln fram 300 rd. allir til
samans til móts vii) þá 300 rd., erhinn ónefndi maþr byþist til
ab láta; væri þar þá komin 600 rd. innstæíia samtals; en þá
vantabi enn 650 rd., og skyldi þeir greiíiast smámsaman af
lausafenn, rúmir 200 rd. úr hverjnm hinna S hreppa sýslunn-
ar, oinkanlega af skattbændunum og öþrum hinnm efnaþri
búeudum; sýslumabr kvabst eigi hirþa aþ farafleirum orþum
um nppástunguna aí> sinni, fyr en fundarmenn hefhi látih í
ljósi, hversu málum yrbi tekií); þingmabr þeirra, hkr staddr,
myndi og bæíii þekkja uppástungnna og geta upplýst fundinn
um hana, en hann (sýslumabr) vrþi a% segja þab eina, ab þar
sem Vestr-Skaptfellingum bybist nú slík gjöf til arþberandi
eignar um aldr og æfl, þá virtist ser næsta viþrhlutamikib
fyrir þá ai> taka svo í málií), a% þaí) yrt)i sama eins og þeir
,hafnatii henni og yrtti svo af henni algjorlega; hann kvaþst
eigi sjá betr, en aí) þaþ yiti syslunni eigi sií)r til minkunar
en skatia.
Fundarmenn samsintu þessnm’ ályktunarorbum syslnmanns,
en margir þeirra sögþn einum rómt, ab bú væri engi tiltók
at> stofna slíkan sjót) eí)a leggja frain fé til hans; þati væri
heyrum kunnugt, at) margir hbratlsmeiin heffei nm hin sítmstn
missiri oríiit) ab sæta og yrí)i enn aí> sæta hinu mesta hartl-
rétti, og hvalian ætti þeir þá ab taka samskotafft þetta til
slíks sjóiis? svo væri þess vel at) gæta, at) óvíbast hagatii
jóriium svo og Jarbveg þar ( sýslu, at) jartlrækt yitii komit)
alment vii>. þeir kvátmst eigi at) sítir vilja gefa málinu gót)-
an róm, en neytin tæki hi'r af skarit um, at) fresta hlyti
stofnun þessari, þangat) til bústofn manna rettist vit) og af-
komu- og efnahagr manna hægtist. — þá bat þingmatrinn
sér hljót8 og mælti á þessa leit:
„Mer virtist óneitanlegt, at hkr hafa hvorirtveggja mikit
til síns máls, bæti herra Árni sýslumatr, er studdi málit, og
hinir eigi sítr, þeir heitrlegu fundarmenn, er vildu fresta
stofnuninni og sjá eigi amiat fært, eins og nú stendr í her-
atinn; þeir hafa hvorirtveggja mikit til síns máls, því þat
væri víst eius fjærstætt at hngsa til þess, at stofna her
1250 rd. sjót, eta iátnm vera ekki nema 950 rd. sjót frá
hóratsmönnum, t. d. þegar fyrir næstu árslok, eins og at
vilja ekkert gjöra vit málit annat en at fresta því,
og hafna svo þar met þeim 300 rd., sem botnir eru fram,
fyrst at þer nú eigit kost á at fá þenna litla féstyrk at
gjóf, og þó ekki ótrnvísi en met því eindregna skilyrti,
at sjótrinn verti stofnátr, eta rettara sagt at þér leggit
hónd at verki og byrit at stofna sjótinn nú þegar. Kg
vil taka fram eitt dæmi af mörgnm, er sannar hit sama:
„fresta þú því aldrei til morgnns, er þú getrgjörtog komit
vel af £ dag“; ef vit ætlum at byggja okkr vænt hús, en
höfum engi tök eta efni á at koma þvi upp strax í stat
fullgjörtu, hvat gjörum vit svo? hættnm vér vit altsaman?
Nei, engi forsjálnis- og framtaksrnabr gjörir þat, er vill og
ætlar sér at byggja; þó at hann sjái fullvel, at engi leit
er fyrir hann til þess at koma upp húsinn í sumar, enda
ekki á næsta sumri, þá leggr haiin samt ekki árar í bát
algjórlega, heldr fer hann strax til og uudirbýr þat, sem
hann getr, til þess at koma því af, sem af getr komizt;
hann fer at draga at ser valit grjót í undirstótuna, og
at leggja bana sem traustast; hann dregr strax at sér
svoua klyfjar og klyfjar af völdum máttarvitum og bortvit.
og býr svo í haginn fyrir sig, at öllu geti áfram þokat.
Og svo at eg nú hverfl aptr at stofnun þessa sjóts, er
herra sýslumaþrinn hreifti, — eg hefl' aldrei hugsat mer,
at þat ætti at vera nokkurskonar jartræktar- etr jarta-
bótasjótr, heldr „búnatar- og f ramfarasj ót r“ fyrir
Vestrskaptfellinga, þannig, ab ársrentunni af honum væri
heitit til uppörfunar og útbýtt til vertlauna fyrir fram-
takssemi í alskonar búnati, kvikfjárrækt, túnarækt og út-
slægjulanda, gartrækt, vandatar og haganlegar liúsabygging-
ar, tóvinnu, bússtjórn og alt þesskonar, — at vér uú
hverfuui aptr til stofnunar sjótsins, þá er þat at vísu
dagsanna og í angnm uppi, er þoir sögtu, sem £ móti
mæltu, at nú er eigi at hugsa til þess hvorki í ár n&
Jafnvel at ári, at lausafjáreigendrnir geti farit at leggja
samskot til sjútsins, — þessum hluta stofnunarinnar
vertr sjálfsagt „at fresta“ um 1—2 ár átr on nokknt geti
ortit látit af þeirra lieudi; og svo, at þeim 2 árum litn-
nm, ímynda eg mér at þat verti hagfeldast at skipta
þeirri greitslu lausafjáreigendanua nitr á 2—3 vor etr
sumur, svo þeim verti sem löttbærast og sízt tilðnnanlegt
er eiga úti at láta, alþýtunni £ sýslnnni, er allar atrar
skattabyrtar vertr at bera á lausafénu. Aptr þer hinir,
sem jarteigandi erut etr haflt embættistekjur, þótt hvort-
tveggja sf> af litlum mæii hér £ sýsln, hvat skyldi geta verib
því til fyrirstötu at þer Ieggit nú þegar hönd á verkit til
at stofna sjóbinn? at þér allir skjótib saman til samans
300 rd. til móts vit hina 300 rd, er standa ybr til bota
met þessu eiua skilyrti? Látum vera at flestum etr öll-
um ytar jarteigandi manna og embættismanna sé þat ó-
bægt at ieggja fram hver sinn skerf nú þegar í peniugnm,
eu þess þarf alls ekki ef þér at eins hver fyrir sig ánafnit
sjútuum þetina sama ytar skerf met reglulogu ánöfnunar-
sknldabréfl og skuldbindingu um at greita af upphætinni
lagarentu árlega frá því i dag; ötrnvísi sé eg mér ekki fært
at láta þessa umræddu 300 rd. af hendi vit sjótinn. —
En eg lýsi því hér met yflr, eins og eg þegar hefl skrifat
sýslumannimim og hann líka tók frain átan, eg gef eigi
þessa 300 rd., eg gef engan skilding til stofnunar þess-
arar né annarar hér i sýslu, nema þvi ab eins, at þér vilit