Þjóðólfur - 28.08.1869, Blaðsíða 3

175 —
iNú kynni snmnm afe viríiaat avo, sem næst lagt fyrir
Þ'ngií), afe anka frumvarp þa?) til stjórriarskrár um hin ser-
staklegu málefni Islands, sem hír ræSir nm, meí) því afe bæta
þar framan vi% þeim greinum, sem þingií) samþykti 1867,
°g sem stjórnin nú heflr sett mjög broyttar í frumvarp tii laga
utn hina stjórnarlegu stóSu Islands, og svo allraþegnsamlegast
beibast þess, a?> þetta hiT) aukna frumvarp allramildilegast
niætti ná lagagildi. En hkr vií) er athugandi, ab þinginu
6r alveg neitab um sam þ y k t a r a tkvæí) i í málinu, og
þá er auíiskþ, aí) slík breyting væri tilgangslaus, þar sem
bingit) getr eptir orþnm sjálfrar stjórnarinnar alls enga
voti gjört sér um, ab bæn þess yrbi heyrt) í þessn
efni, og skyldi þingit) aþhyllast nppástnngur nefndarinnar um
met)ferí)ina á frumvarpi til laga um hina stjórnarlegu stntiu
íslands í ríkinu, virílist nefndinni, at) þat) eigi yrbi sjálfu skr
sarakvæmt, ef þat) færi m'i at) rætla greinir þær, sem hljóíia
nm sama efni, vií) þetta frutnvarp“.
BVkr(nefndin)getnm því eigi annat) en ráfiit) hinu heitirafia
þingi frá,at)rætahinareinstókn greinirfrnmvarps þessa at> þessu
sinni, því at) þat) yrfi þýbingarlítit), þótt þat) næf)i lagagildi,
eins og þaf) er, meb þeim breytingum at) eins vit) þab, sem
þingif) kynui aí) samþykkja, en engin von ab stjórn hans
hátignar mundi rába konnngi til at) stabfesta
þat), met) þeim vilianka scm nautisynlegr er, til þess at)
þaþ verbi fullkomin stjórnarskrá fyrir ísland,
og auk þess er ábyrgb stjórnarherra þess, er Islands málefni
yrf)i falin á hendr, eitt af þeim atribnm, sem stjóruin er
gagnstæbrar skotiunar um vií) þat), sem þingiti hingaí) til heflr
farif) fram á“.
DÓMR YFIRBÓMSINS
í málinu: prcstrinn sira Sveinbjörn Eyólfsson (á
Árnesi í Trékyllisvík), gegn Guðmundi Zacharías-
syni (bónda á J»orpum í Strandasvslu).
(Nibrl. frá bls. 162 — 3).
„pannig gátu hvorki einstakir menn rie heldr dómstólarnir
beimilat) Arneskirkju tiund, nh skotmannshlnt, nh ór þeim
hlnta flutningshvala, er landslögin heimiluflu flytjendum o. s.
frv., og samkvæmt þessu verta menn því at) þýíla Gísla-mál-
daga, sem er yflrgripsmeiri, en Vilkiris, sem at) eins hljóbar
hm hvalflutninga, nefnilega þannig: ,,af) máldaginn meini ein-
hngis og nái til tíunda hlnta úr landeigenda- og rekamanna-
hluta úr þeim hvölnm, er á land koma millum Kaldbaks-
kleyfar og Geirhólms".
„Skilnirigr þessi á ortlum máldagans virbist eptir því,
sem at) framan er greint, aí) vera bætii hinn eblilegasti, og í
hiestu samkvæmr vif> lögin, mef) því af) þat) er aubsætt, at)
°tt> máldagaris ekki geta tekizt eplir þeirra bókstaflegu hljób-
un, þar sem þan eru svo almenn og yörgripsmikil, at) þau
enda ná til hvala, er sveitamenn kaupa annarstabar af>, eba
otlondir hvalveibamenn hleypa mef) at) landi á þv[ umrædda
s,æbi, sem okki næti neinum sauni, og engi heldr gæti voitt
^ókjunni af) Árnesi rétt til“.
„par efi nú hinn umþrætti hvalr fanst og var skorinn á
ls fyrir utan veitilög þau, sem hver mabr á veibi sína, getr
■^rrioskirkju eigi borif) neitt úr honum, því eptir Jb. rekab.
^®P. viii. ber hvorki landsdrottnum nh rekamönnurn neinn
hluti iír slíkum hvölum, þó þeir, er hvalinn veiba, flyti hann
d 8kipum inn á land þeirra; þeir gátu því ekki geflt) kirkj-
Unoi þarrn rétt, sem þeim eigi bar sjálfum. pessum skilningi
* h'skups Gísla máldaga geta orbin í Vilkins-máldaga ekki
Undlf>, þó þat) virfist líta svo ut, sem þan heimili Árnes-
kirkju tíund úr þeim hvalflutningnm, sem fluttir eru á skipnm á
land á svæbinu milli Geirúlfsgnúps og Kaldbakskleyfar, en
bæí)i ern þessi ort> lítt samkvæm almennri mállýzku, o: at)
flytja flutninga, og svo eru þau gagnstæb orbum lögbókar-
innar: „þat> er veibi, ef maflr flytr á skipi tii lands, en
flntningr ella“; svo hafa og orbin í Vilkins máldaga: „hvort sem
fluttir eru met) skipi eba á skipi“ þann blæ á sér, afi þau
sé ranglega komin inn í þaf) eptirrit af máldaganum, sem
hér liggr vib biskupsdæmit), enda er þotta eptirrit hvorki
sarinaf) né löggilt. pessi ákvörtlnn væri og gagnstæf) þeirri
lagareglu, at) hver mabr eigi sína veibi fyrir utan netlög,
eins og engi einstakr mat)r ef)r einstakir gátu gefif) kirkj-
unni á Árnesi hlut úr þess konar veiþi, og hvab at) öí)ru
leyti þessa óljósu og lítt skiljanlegu ákvörtnin snertir, má hún
álítast af) verg fallirr í bnrtn mef) þeirri ákvöríiun, sem seinni
máldagirin eí)r Gísla-rnáldaginn heflr upp tekif). Landsyflr-
réttrinn verbr þanriig at) aþhyllast þá nit)rstöf)il, sem hérabs-
dómarinn heflr komizt at) í þessu máli, og ber því héraíis-
dóminn at) stabfesta“.
„Málskostnabr virbist eptir þeim tilgreindu málavöxtum
eiga ab falla nitir, og laun til málspartanna skipnbu mála-
flutningsrnanna vif) landsyflrréttinn, hvar hvortveggi málsparta
hafa fengit) gjafsókn, hæfllega metintil 15 rd. til hvors um sig,
at) borgast úr opinberum 6jóf)i“.
„Rekstr og metfert) málsins í hérabi heflr verif) óatl-
flnnarileg, og málsfærslan vif) landsyflrréttinn lögmæt".
„pví dæmist rétt at) vera:“
„Undirréttarins dómr á óraskabr at) standa; þeim skip-
ubn málaflutningsmönuura, Jóui Gufimundssyni og Páli Mel-
steb, bera 15 ríkisdalir hvorum fyrir sig { málsfærlulaun,
sem borgist þoim úr opinberum sjófei".
— Slcýrslur (er getið var í síðasta bl.) um op-
inbera skoðun á rúgi kaupmanns W. Fischers og
factors II. A. Sivertsens (við verzlun 1*. C. Knudt-
zon & Sön) hér í Reykjavík, út af kornmaðki peim
er orð lék á, að orðið hefði vart í rúgi þeirra, og
einkum þeim rúgi er frá þeim síðarnefnda bafði
verið fluttr til verzlunar upp á Brákarpoll í næstl.
Júní og Júlímánuði.
Skoðunargjörðin á rúgi \Y. Fischers framfór
30. f. mán. af 2 tilkvöddum mönnum réttarveginn,
og er sú skýrsla skoðunarmanna sjálfra, eins og
hún var framlögð í réttinum s. d., orðrétt þannig
hljóðandi:
„Eptir fyrirmælum bæarfógetans höfum vife í dag fram-
kvæmt skofennargjörfe á rúgi þeim sem kom mefe Phönix til
kaupmanns AV. Fischers, og lýsnm því bér mefe yflr, afe rúgr-
inn, 6em vife skofeufeum mofe sjónauka, er [ alla stafei ó-
skemdr og ormalaus. pess skal einnig getife, afe rúgr sá,
sein hér ræfeir uiri, er betri tegundar, en sá rúgr, sem
venjulega flytzt út hingafe og afe tunnan af honum vegr 12lpd.
Afe þessi skofeuu og skýrsla vor sé gjörfe og gefln eptir
boztu vitund, erum vife fusir til afe eifefesta, ef þess verfer
óskafe“. Heykjavík, 30. Júlí 1869.
«Levinsen» «Alcxius Árnason».
Skofeanin á rúgi fl. A. Sivertsens, sem hér var heima fyrir
vife verzlun hans, og heflr oss skilizt, afe nokkufe af þeim rúgi
heffei verife hingafe flnttr til baka af því, sem óútgengife var