Þjóðólfur - 14.03.1873, Blaðsíða 5

— 73
arkriifn, ab þessi h&raW&ttardnmr veríii feidr dr gildi, og
kirkjunni dæmdr réttr til aí> heimta vanalega kirkjntfnnd aí>
lögum af framtnldn tínndarbæru lausafk hinnar stefndn, en
«1 vara, aí) hin stefnda verbi dæmd til aí> greiíía þii tíund
til nefndrar sdknarkirkjn sinnar, sem húti er krafln um og
Jögsúkt út af þessu máli, og loks, ab s£r verbi dæmd hæflleg
máisfærslulaun úr opiubernm sjúbi. þar á móti heflr hinn
skipafci talsmabr hinnar stefudu kraflzt þess, aí> hún vorbi
dæmd frí af kærum og kriifuin stefuandans í þessn máli og
henni dæmdr hæfllegr málskostnaþr og sór salariam".
„í reglugjörbinni frá 17. Júlí 1782, sem hör á iandi ér
þaþ gildandi aballagaboþ ntn tfundnrgreibslu, segir, ab prestar
og geistlegir menn, sem opinberum embættnm þjóna, skuli
telja fram tíundarbært fe sitt eins og abrir, en ekki borga
tiund af því nema til fátækra, en þar á móti er ekkert á-
kveþií) um þaí>, hvert ekkjur þeirra aí> þeim liímtim skuli
njóta sama tfundarfrolsis, og menrt þeirra nutu; meban þab
hins vegar er tekiþ fram seinna í greininni, ab ekkjur presta
sknli, eins og menn þeirra, vera nndanþegnar svo köliubum
skatti, gjaftolli og öþrum manntalsbókargjöldum, er tíundar-
frelsis ekki getib, og þannig er ekkert ákvebib vibvíkjandi
tíundarfreisi prestsekkna hör á landi, og á þvi atribi byggir
sækjandi kröfu sína, aí> hin stefnda vorþi dæmd til aþ borga
kirkjutíuud þá, sem hör er umtalsefni, þar sem hitr se um
almennft skyldu aí> ræíia, er engintt geti skorazt undan, nema
hann meí) lögum sö beinlínis undanþeginn. Hins vegar kemr
þaí) fram í mörgum bisknpaúrsltnrþnm 1798 og sýnodaiálykt-
nnum 1697 og 1808, ab prestsekkjnr 60 ekki skyldar til ab
borga abra tíuiid en til fátækra, og ab þab hafl vib gamla og
nj'a landsvenju aí> stybjast, hvab og sanna6t af sjálfnin þeim
tilgreindu sýnódalályktunnm, sem bæbi eru yngri og eldri
en roglugjörbiu frá 17. Júlí 1782; og þött því reglngjörb
þessi ekki meb berum orbum heimill prestsekkjum undau-
þágu frá tíundargreibslu og in specie ekki frá þeirri tíund,
eem hör er umtalsefni, og menn þeirra, prestarnir, voru ab-
njótandi, verbr ekki af því atribi, gegn hinni eldri venju, á-
iyktab meb nokkurri vissu, ab prestsekkjnm ekki beri þetta
tínndarfrelsi, sem mönnum þeirra bar, ne ab þab hafl verib
löggjafarans vili ab svifta þær því, þar sem prestaekkjum
þú aí> öbru leyti er veitt hin sama undanþága frá manutals-
bókargjöldum, skatti og gjaftolli m. m., sem menn þeirra nutn.
Hitt liggr miklu nær, a?> álykta, al> ástæban fyrir því, aí>
tínndarfrelsis prestsekknanna ekki er getií) í reglugjörbirini
nm leib og prestanna, hafl verib sú, ab þab þyrfti ekki 6Ör-
staklega aí> taka þab fram fyrir þær, er þaþ eins og leiddi
af sjálfu sör, ab þab tíundarfrelsi, 6em menn þeirra hefbi
verib abnjótandi, gengi yftr til þeirra sem ekkna aí> mönn-
Um þeirra libnnm, me& þv( líka ákvörbunin í niburlagi 4.
greinar veitti hlutabeigandi prestaekkjum uægilega tryggingn
fyrir því, ab þær ekki þyrfti ab borga önnur gjöld til hins
opinbera, en þoim meí) lögum væri beinlínis gjört ab skyldu
aí> greiba. Ab þessi skilningr á reglugjörbinni, ab tínndar-
skylda prestsekkna hör á landi nái ekki lengra en sú, sem
kvtldi á mönnum þeirra, og ab þeim beri jafnrötti vib þá,
hvab undanþágur þær, sem löggjaflnn hafbi veitt þeim og
taldar eru í reglugjör&8rinnar 6. grein, snertir, sö rettr, virb-
fs* aubsætt, þegar litib er til þeirra ástæbna, sem sjálfsagt
kafa iegib til grandvallar fyrir og rábib því skatta-og tíund-
arfrelsi, sem prestum hör á landi er veitt, og vissnlega hafa
verib þær, a& bæta kjör þeirra á þeunau hátt, og þar næst
er athugab, aí> þessar ástæbnr ná í miklu fyllri skilningi til
prestsekkna en prestanna sjálfra, þvi', eins og alkunntigt er,
eiga allflestar-prostsekkjnr hör vib bág kjör ab búa, þar sem
þær ekki fá neina pensíón nema þá, sem þær fá af braubinu,
sem menn þeirra þjónubo, og þab þú ab eins af þeim betri
braubum, en enga af þeim rirari. J>etta bágborna ástaud
prestsekkna h6r á landi heflr löggjaflnn vissnlega haft fyrir
auguin, er haun veitti þeim undauþágu frá afgreibslnm þeim,
sem í nibrlagi 6. greinar í reglngjöbinni frá 1782 eru til-
greindar; en þegar gengib er út frá því, ab sama skobun hafl
rábib hjá löggjafaranum, þegar hann veitti ekkjnm prestanna
þab ofangreiuda gjaldfrelsi til ab lötta kjör þeirra, eins og
rébi, þegar hann veitti prestunnm þab sjálfnm, verbr ekki
ætlab, ab þaí) hafl ekki verií) löggjafarans vili, ab ekkjnr
prestanna, som ( tekjulegu tilliti eru verr farnar en menn
þeirra, skyldi, hvab gjaldfrelsi þeirra og styrk þann og létti,
sem íþví er fólginn, snertir, verba iakara úti en menn þeirrá,
heldr virbist eblilegast ab álíta, ab löggjaflnn bafl viljab veita
þeim follt jafnrétti og því einnig hib sama tiundarfrelsi, sem
mönnum þeirra, þú eigi só meb berum orbnm tekib fram.ab
svo skyldi vera“.
„Samkvæmt því framangreinda og meb sörlegri hlibsjún
af þeirri venju, sem um langan aldr heflr átt sör stab hör á
landi, ab prestaekkjnr hafa verib álitnar undanþegnar annari
tíundargreibsln af tíundarbæru lansafö þeirra eu til fátækra,
verbr landsyflrröttrinn ab komast til sömu nibrstöbu sem
uudirdómarinn heflr komizt ab, ab prestsekkjur ekki sö her
á landi tíundarskyldr nema til fátækra, og ber hina stefndu
því ab dæma sýkna af áfrýaudans kærum og kröfum í þessu
máli“.
„Ab því layti sem undirdúmarinn heflr dæmt málsfærslu-
manni kirkjunnar, umbobsmanni Júni Júnssyni, málsfærslu-
laun, geta honum eptir stöbu hans og eptir því 6em fyrir er
mælt í rentukammerbrófnm frá 28. Marz 1846 og 19, Júní
1847 ekki orbib dæmd málsfærslnlaon, sem því falla nibr.
Lann þan, sem dæmd eru svaramanni hinuar stefndu sam-
þykkjast. Málsfærsluiauu til hinna skipubu málsfærslnmanna
vib landsyflrróttinn, sem hæfllega virbast metin til 12 rd. r.
m. til hvors þeirra um sig, ber eins og málaflntningslaun til
6varamanns hinnar stefndu víb undirrettinn, ab borga úr op-
inberum sjúbi“.
„Sem gjafsúknarmál heflr mái þetta vib undir- og yflr-
rétt verib flutt og rekib forsvaranlega".
„J>ví dæmist rett ab vera:“
„Hin stefnda prúfastsekkja Gubríbr Jórisdúttir á fyrir
„áfrýandaus kærnm og kröfum í þessu máli frí ab vera. J>eim
„6kipubu málaflntningsmönnnm vib yflrdúminn, málaflntn-
„ingsmönnnnum Jóni Gubmundssyní og Páli Melsteb og
„prestinum sira P. Pálssyni vib undirröttinu, bera hinum
„fyrnefndu 12 rd. kvorum og hinum síbastnefnda 3 rd. í
„málsfærslulann, sem borgist þeim úr opinberom sjúbi“.
SVAR. upp á þœr 3 spurningar Landshöfðingjans
herra Hilmars Finsens, dags. 14. Nóv. 1872.
(Nibrlag frá 54.-57. bls.
«Constitutionin« í Danmörku nær ekki til ís-
lands í neinni grein; henni var aldrei ætlað gildi
hér á íslandi — sbr. bréf einvaldskonungsins til
íslendinga 23. Sept. 1848, — og ekki hefir henni