Þjóðólfur - 27.07.1879, Page 1

31. ár.
Kostar 3 kr. (erlendis 4 kr.), ef
borgast fyrir lok ágústmán.
Sé borgað a3 haustinu kostar árg. oi klaa
3kr. 25 a., en 4kr. eptir árslok.
Reykjavik, 27. júli. 1879.
Verzlnnin.
I’rátt fyrir tölnvert vægara verð á nauðsynjavörura i ár
en var i fyrra, og þrátt fvrir töluvert meiri sjávarvöru en þá
hér á soðurlandi, ~ mun verzluDin þykja engu hægari, nema
miður sé. l’vi meiri deifð, sem er i verzluninni og hugleysi
hjá kanpmönnum að bjóða í sjávarvöruna, því sárara kenna
sjávarbændnr á þeirn geisi-kostnaði, sem útvegi þeirra fylgir.
Útlitið er allt annað en glæsilegt: Á Spáni, sem nálcga I öll-
um löndum Evrópu, drottnar deyfð og drúngi yfir atvinnu og
viðskiptum; sunnlenskur fiskur, er þar mjög grunsamur á
markaði, og i þriðja lagi er allur markaður þar þegar fyrir
löngu fullur af hinum óvenjulega mikla fiski frá Noregi (eflaust
hátt upp I 300,000 skpd ). Útlitið hér er aptur þetla: varan
töluvert meiri —líklega full I5,000skpd. af saltfiski innanþessa
flóa—og miklu betri en hún vari fyrra; hrogn og sundmagi í mjög
háu verði; útlend nauðsynjavara með viðunanda verði. Aptur
er athuganda : hinn góði afli varð mjög misjafn hjá almenningi
bæði yfir veturinn og vorið, með því hlutir um allan Strandar-
hrepp urðu að tiltölu mjög lágir pþá kemur það, að öll útlend
vara f fyrra stóð I háu verði, ekki síst salt og hampur, svo að
greindir útvegsmenn hafa sagt oss að varla standi lU eptir
til góða af 40 kr. verði skippundsins, þegar allur kostnaður
sé frádregin — 40 kr. verði (segjnm vér), því athuganda er,
að megnið af þeirri vöru, sem almenningur leggur inn i sum-
ar hér við sjóinn, fer upp í skuldir, er lagt inn til borgunar
hinni dýru eða framfærðu vöru frá í fyrra. Nú bætist oían á
hin nýja vöruvöndun, sem bændur og kaupmenn jafnt, og
báðum til sóma, keppast við að hafa fram með fyllsta krapti
í sumar. En þótt hún se lífsspursmál og til sýns ábata (
framtiðindi, veldur hún bændum engan hag í ár, heldur
miklu fremur hinu gagnstæða, enda ósagt að Spánverjar, sem
kaupa ilestallan fisk fyrirfram og óséðan, virði hana mikils í
ár, eða fyrri en næsta sumar. Verðmunurinn á fiski nr. I og
fiski nr. 2 er 10 kr., og má eflaust gjöra ráð fyrir að lU
fiskjarins verði í ár borgaður með lægra verðinu, þannig að
sá hluti innlátningar bænda borgar að eins kostnað þeirra og
ekki fremur. þetta er nú yfiriitið, og er þvi síður en ekki kyn,
þótt kurr sé daufur í sjávarmanninum, enda er verzlunarástand
landvörusveitannna engu betra að sínu leyti. Skuldir eru þar
að visu almennt minni, enda er vöruupphæðin minni að sama
hlutfalli. llæði kreppir þar að lítil vara eptir mikinn fjármissi
víða og illa framgengið fé nálega hvervetna, og verðið á ull-
inni er hið lægsla, (60 a.), sem það mun hafa orðið siðan 1850,
eða áður en verzlunin var gefin laus,. Allt um það segjast
kaupmenn þó fremur af nauðnng en með fúsum vilja gefa
40 kr. fyrir besta saltfisk og 60 a. fyrir hvíta ull, og að þeir
borgi þessar aðalvörur landsmanna í öðru en framfærðri vöru,
er ekki að nefna. Nýlega áttu kaupmenn samtalsfund með
nokkrum góðum bændum hér úr nágrenninu, og var helzt fyrir
svörum af þeirra hendi, Jón hreppstjóri Breiðfjörð úr Strand-
arhreppi. Gengu allar viðræður f bróðerni, enda þekkja vorir
menntaðri bændur nú nálega eins vel og kaupmenn sjálfir
útlit markaðarins. Ivaupmenn skýrðu frá, að sala á fsl. fiski til
Spánar væri ekki byrjuð og útlitið með verðið væri engu betra
en það var í vor. Bændur mæltust til að kaupmenn gjörðu
sitt ítrasta og gæfu 45 k'r., enda töldu þeir bæði sanngjarnt
og nauðsynlegt, að þeir bæri að sfnum hluta hallan, sem allir
hlytu í ár að bíða sökum fiskisorteringarinnar; kváðu það
hættulegt fyrir vöruvöndunina framvegis, ef almenningur yrðí
strax þeirrar skoðunar, að sorteringin yrði þeim fremur til
óhags en ábata. Fischer stórkaupmaður, kvaðst fús að borga
fiskinn með eins háu verði i ár og hann hefði nokkra von um
að fá aptur fyrir hann, enda hét bændum því, að hækka verð
hans upp í 45 kr. eða jafnvel betur, óðara en hann frétti, að
útlit yrði til að 50 kr. fengist fyrir skippundið á Spáni, og gefa
fátækum gjafir að auki. Jón Breiðfjörð spurði kaupmenn, hvort
þeir mundu hepta nauðsynleg útvegslán, ef bændur legdu nú
saman og geymdu svo eða svo mikinn fisk til þess að selja
Spánverjum á sínnm tíma fyrir eigin reikning. Kaupmenn
kváðu því fjærri fara, en vildu telja þá frá þeirri fyrirætlan,
sem næsta ísjárverðri, meðan slíkt árferði stæði og verzlun
heimti svo mikið vit og varúð. Mun og bændum hafa skilist
það rétt. l’annig standa þá sakirnar ; sú bót er þó í máli, að
tíðarfarið i sumar er að öðru leyti hið besta, þótt grasbrestur
sé nokkuð víða (helzt á harðvelli), sökum hinna raiklu þurka
og fjallkulda f hærri sveitum. Yér endum þessa grein með
þvi heilræði til almennings, að menn athugi sem best öll við-
skipti sín og búskaparbrögð, a. m. fjár- og kjötsölu í haust,
óhófsvörukaup, meðferð á skepnum, o. sv. frv.
Bæknr. Lýsing Pingeyrarkirkju og ræður við vígslu
hennar, með uppdráttnm. í prentsm. ísaf. 1878. Oss hefir
ofiengi gleymst, að nefna þeonan bækling, og þá ekki siður
að minnast á kirkju þessa. Bækliugurinn er prýðilega vand-
aður að frágangi, og myndirnar af kirkjunni greinilegar. Hann
kostar að eins 35 a. og er «ágóðinn œtlaður til að kaupa
cinhvern skrautgrip handa kirkjunni». Allstaðar, þar sem þessi
kirkjulýsing er boðin, ætti alþýða að kaupa hana, þvi með því
efia menn góðan og maklegan tilgang. Af lýsingunni sjá
menn að eigandi Þingeyra (síðan 1860) herra Ásgeir alþingis-
maður Einarsson, dbrm., hefir með kirkjubyggingu þessari,
leyst af hendi í elli sinni, bæði stórmannlega og giptusamlega,
mikið og lofsvert fyrirtæki, sem er meira en þess vert, að
öll landsins blöð hefðu fyrir löngu látið þess getið, enda þólt
kirkjan sjálf verði hinn bezti og varanlegasti minnisvarði við
leiði stofnarans. Kirkjan er, eins og kunnugt er, öll úr ts’-
lensku grjóti, (sem allt varð að draga að langa vegu og heila
milu sjóveg, auk margra annara erfiðleika, sbr. bæklínginn) og
eplir því vönduð og pryðileg að öðruleyti. Yfirsmiður var
Sverrir heitinn Eunólfsson. Byggingin kostaði rúm 16000 kr.
og lagði kirkjudrottinn sjálfur til meira en 2/a þess fjár. Hún
mun vera sú 4. steinkirkja á landi hér, og hin einasta, sem
einstakur eigandi hefir byggja látið. Ræðurnar eru tvær, önn-
ur eptir Eyrík Briem prófast í Húnavatnssýsln, en hin eptir
Ásgeir sjálfan; eru þær báðar góðar, en hin síðarnefoda sýn-
ir að auki, að sá sem kirkjuna lét gjöra (mest eptir egin for-
sögn), gjörði það verk ekki af tómum metnaðarhvötum, heldur
af öðrum æðri og helgari, þeim að efla guðs dýrð og vegsemd
kristinnar kirkju.
Jóns prests þorsteinssonar og konu hans
Í'uríðar Hallgrímsdóttur, (frá Reykjahlíð, dáin að Hólmum,
hann 14, júní 1862, en hún 30. okt. 1867.) í ísaf. prent-
smiðj. Æfiminning þessi er mjög fallega samin, eptir séra
Svein Níelsson, og lýsir einkum vel hinum tápmikla og elsku-
verða öldungi séra Jóni, sem vafalaust hefir verið einn vorra
þjóðlegustu presta-mikilmenna, er afreksmenn hafa verið jafnt
að karlmennsku og latínulærdómi, og endað sanna stríðsdaga
í hárri elli, sem guðs- og mannvinir — venjulegast studdir
samvaldri konu, fullri þolgæðis, trygðar og blíðu. Blessuð veri
minning slíkra, og eru þvílikar æfisögur mjög mikils virði, þótt
að eins séu handa löndum að lesa.
Enn er í sömu prentsmiðju nýprentað minningarrit ept-
ir Bjarna E. Hagnússon, sýslumann Húnvetninga. Úað er
með eirstunginni andlitsmynd og prýðilegt að öllum frágangi,
útgefið á kostnað ekkjunnar, frú Hildar (dóttur Bjarna amtm.
Thórarensens), en samið af hinum lærða presti, séra E. 0.
Briem á Höskuldsstöðum. Það hefir að færa 1, æfisögu, 2.
81