Þjóðólfur - 22.12.1882, Page 2

124
hvað hann hefir gert í máli þessu, er
ísland varðar svo mikils. P.“
Eins og við var að búast, hefir ráð-
gjafinn ekki gefið neina slíka skýrslu,
svo vér vitum til.
Ritstjórinn.
í blaðinu f>jóðólfi, 34. árg., nr. 25,
bls. 100—101, hefur „þ>. G.“ nokkur
skrifað lýsingu á ástandinu f Holta-
mannahreppi, og skal eg, sem nokkuð
kunnugur því, játa það, að ekki mun
þar ofsögum sagt af hvé bágt það er.
En þegar þessi f>. G. í niðurlagi grein-
ar sinnar fer að telja upp orsakirnar
til þess, að ástandið sé þannig, kemst
hann að þeirri niðurstöðu, að ein þeirra
sé sú, að Eyrarbakka verzlun hafi
brugðizt mönnum með „nauðsynjavöru“,
með hverju hann lfklega meinar korn-
vöru.
Eg verð nú að álíta þessa ályktan
þ>. Gs. byggða á miður góðum grund-
velli; því vilji hann færa henni það til
sönnunar, að eg f ár ekki hef fúslega
lánað kornvöru eins og að undanförnu,
þá vil eg spyrja hann, hvort honum
lízt svo glæsilegt ástandið í sínum hrepp,
að óhætt sé að lána sveitungum hans
það sem þeir þarfnast af kornvöru,
undantekningarlaust og á þeirra eigin
ábyrgð, og hvort að hann álítur, að
þeir hinir sömu væru færir um bæði
að borga skuldina og auk þess að
kaupa nauðsynjar sínar að sumri kom-
anda?
pega.r oddviti Holtamanna, herra
þ>órður Guðmundsson á Hala fann að
því við mig, að hér værioflítill matur,
sagði eg honum að það væri misskiln-
ingur, því að eg væri fús til að selja
hrepp hans það sem hann þyrfti af
kornvöru—og það býð eg honum enn—.
Mér þætti annars vænt um, að herra
ið skapaðar eins og þær eru hver fyrir sig.
Enn hvort að alt lifandi er komið af einu
upphaflegu frumfræi eða frummynd lífsins,
eða hvort frumfræin hafa verið mörg, er
enn þá alveg ósannað á vísindalegan hátt;
það er atriði, sem vísindum framtfðarinnar
er ætlað að rannsaka og gera út um. Enn
hvernig þessi ráðgáta verður ráðin er óvíst,
eiín hitt er víst, að vér munum aldrei með
skynseminni og rannsóknunum einum sam-
an geta gert oss ljósa grein fyrir, hvernig
hinar fyrstu taugar með tilfinningu hafi
komið upp, og hvemig afl viljans, sem allar
framfarir og öll framsókn er frá komin,
hefir í fyrstu getað myndazt og orðið verk-
andi. Hér er þetta sífelda Ignorahimus in
aeternum (vér vitum það aldrei til eilífðar),
sem nær hór öflugast gildi sínu, af því að
það yfirgengur eigi að eins alla þá krapta,
sem vér nú eigum ráð á, heldur og ægir og
ofbýður skilningi vorum og fer miklu lengra
enn þau takmörk leyfa, er anda vorum eru
sköpuð. Kenning Darwins þarf þvf ekki
að koma í bága við trúna. Hún er engan
veginn 1 mótsögn við það, að skaparinn hafi
f>órður Guðmundsson vildi gjöra svo
vel, að láta þenna þ>. G. sveitunga
sinn vita þetta, svo að hann sjái að
hann hefur krítað liðugt og að ein-
hver önnur hvöt, en hrein sannleiks-
ást hafi stjórnað penna hans þegar
hann fór að minnast á Eyrarbakka-
verzlun.
Eg verð annars að álfta, að fyllsta
ástæða sé til í íhverjum kaupstað að
vara sig á lánum, eins og nú er ástatt;
enda ætti ekkert lán að vera nauðsyn-
legt þar sem þúsundir og aptur þús-
undir króna í peningum og matvöru
eru gefnar til landsins frá öðrum þjóð-
um til að afstýra hungursneyð, og væri
það sannarlega óskiljanlegt af Holta-
mönnum, ef að þeir kysu heldur að
koinast í botnlausar kaupstaðarskuldir,
en að gefa sig fram til að þyggja sinn
slcerf af gjöfunum, sem þeir eru sann-
árlega þurfandi fyrir að fá, og það að
mun.
Eg get þannig ekki séð, að Eyr-
arbakka verzlun eigi nokkurn þátt í
hinu bága ástandi Holtamannahrepps,
og læt svo úttalað um það mál.
Eyrarbakka, 12. desember 1882.
Guðm. Thorgrímse?i.
Hótell „ísland".
Veitingamaður hr. Halberg hefur
nú fengið hið nýja hótell sitt hér um
bil fullgert. f>að er bæði hr. Halberg
og Reykjavík til sóma. pað er hið
fyrst hótell hér á landi, er svo er úr
garði gert, að það mundi sæmilegt og
vandað kallast í hverjum stórbæ í Ev-
rópu sem væri, enda hefur hr. Hal-
berg ekki látið sitt eptir liggja, að
gjöra það svo sem framast voru föng
á, og ekki horft í að fá erlendis frá,
í upphafi myndað frumglæðingu lífsins með
almættisorði sínu : »v e r ð i!«, þó að sumir
grunnhyggnir »Materialistar« segi svo, af
því að þeir halda þeir sé meiri menn, ef
þeir tæta niður alla trú. Að hinu leytinu
hafa og sumir guðfræðingar risið öndverðir
við Darwin með mestu vandlætingu, og
sagt, að hann neitaði með þessu allri kristi-
legri trú. Enn það er svo fjarri því, sem
skoðun þessi á framsókn og þroskun allra
hluta, er lífsafli eru gæddir, hlýtur miklu
fremur að hræra hvern hug til lotningar
og tilbeiðslu, er hann hugsar til og sér
þennan óumræðilega mikilleik og gæðsku,
sem guð opinberar í verkum sínum, og finna
til þess í hjarta sínu, ef hann er eigi and-
legur steingjörvingur, er hangir í tómum
dauðum bókstöfum.
Hér er eigi rúm til að telja upp öll hin
miklu rit Darwins, og líta yfir þau, enda
á það eigi við, er vér vildum að eins líta
á hið helzta í lífsferli þessa mikla manns og
þýðingu hans í vísindunum, eins og nú
stendur. Eit hans eru bæði mikil og merk,
allt það sem til hússins þurfti að hafa
er hann gat búizt við, að eigi fengist
svo vandað hér á landi, sem það er í
borgum erlendis í slíkum húsum, þeim
sem vönduð kallast. Hótellið stendur
í austurstræti, út úr endanum á veit-
ingahúsi hr. Halbergs í aðalstræti og
er jafnvel að jutan sýnilega vandað að
viðum og öllum frágangi. |>að er tví-
loptað, rúmgott og hátt undir lopt.
Gangur gengur eptir því endilöngu
uppi, frá veitingahúsinu gamla að
biljarð-salnum, en hann nær yfir þvert
húsið og er 14 álnir á breidd, ioálengd
og 5 á hæð. Auk þess er niðri borðstofa
prýðileg með vandaðasta borðskáp
(buffet), kaffistofa (cafe) hin laglegasta
og eldús stórt og rúmgott. Uppi eru
gestaherbergi 10 vönduð að öllum frá-
gangi og þægileg til íbúðar; sum þeirra
eru eigi fullger enn. Enn er baðher-
bergi—þó skömm sé frá að segja—Kið
fyrsta hér á landi. Við enda hótells-
ins stendur gilda- og dansleikaskáli
mikill, 16 álnir á lengd, 12 á breidd
og 6 á hæð, hinn langstærsti og lang-
veglegasti salur, er til er hér á landi;
í hann er innangengt úr biljarð-saln-
um. Enn er búningssalur fyrir konur
og meyjar, er á dansleik fara í hótell-
inu. Geta skal þess, að í veitingahús-
inu gamla munu margir menn, allt að
30, geta fengið gistingu, ef þeir hafa
eigi efni á, að leigja herbergi á hó-
tellinu.
Loksins erum vér þá komnir svo
langt á veg, að vér höfum fengið gisti-
hús, er boðlegt er í alla staði göfug-
mennum þeim inum mörgu frá útlönd-
um, er koma hingað á hverju sumri til
þess að kynnast landi voru og þjóð.
Hr. Halberg á miklar þakkir skildar,
fyrir að hafa ráðist í að reisa hús þetta
og varið til þess stórfé, og óskum vér
bæði og vonum, að það sannist með
og munu halda nafni hans á lopti meðal
náttúrufræðinganna um aldur og æfi.
Darwin var stór maður og sterkur, enn
síðan 1840 þjáðist hann af magaveiki, er
hann hafði fengið á ferðum sínum; síðar
varð hann og hjartveikur. Síðari árin
hnignaði honum alt af að heilsu, og seinast
komst hann eigi nema skamt út fyrir húss-
dyr sínar. Hann þreyttist að ganga;
kraptarnir þurru auðsjáanlega.
Hann var allra manna viðkunnanlegastur
í viðmóti og hið mesta góðmenni. Deilur
og stríð vildi hann eigi hafa. Hann var
góðmannlegur á svip, hughreystandi í orð-
um, og dæmdi vægilega um hvað sem var.
Hann hafði ofurgaman af börnum, og stóð
opt á tali við þau, ef hann hitti þau á
gangi. þau hændust líka að honum, og
heilsuðu honum kunnuglega, er þau sáu
hann. það er eitthvað fagurt og gott í því,
er svona miklir menn hæna að sér smáa og
stóra með alúð og blíðu. Hann var kátur
og fjörugur í samkvæmúm, hafði gaman
af að lesa »rómana« og umfram alt að
söng. það var sífeldur hljóðfærasláttur og