Þjóðólfur - 12.05.1883, Page 2

58

að þakka Lock embœttislega 21. okt.,
fyrir varnaðarskjai gegn ýkjum um neyð
íslands, sem Mansion Honse nefndinni
hafði borizt 21. sept.? Eg var þá (21.
okt.) búinn að vera viku heima, og
Konsúl var búinn að fá fulla vitneskju
um, að hjálpin, sem kom með Lylie, var
einmitt sú, sem J.ock hélt fast á í þessu
bréfi sínu að skyldi verða send íslandi,
nfl. penings-fóðr, þó tegundir þess væru
töluvert hyggilegar valdar en Lock
hafði farið framm á. Ætla mátti, að
bréf Locks væri búið að vinna sína
rentu gegn ýkjunum. Enn um hag
íslands fór það, að öðru leyti, alveg
röngum sögum, sem við var að búast
af ókunnugum og miðlungi sannsögul-
um manni, það til dœmis, að einmitt
eftir þessu sama bréfi sem Konsúl þakk-
ar svo innvirðulega, var engin neyð
þar, sem neyðin var sem mest; hvorki
fyrir vestan, né i Strandasýslu, né heldr
fyrir austan i Múla- og Skaftafellssýsl-
um. Bréfið var satt að segja engrar
„Konsúlar“-þakkar en allrar Konsúlar-
óþakkar vert, eða þá þegjandi fyrir-
litningar. J>að hefir reynslan nú sann-
að1.
Konsúl Paterson má vera viss um
það, að ég ann honum heils hugar
allrar þeirrar velvildar á íslandi, sem
hann á skilið ; enda treysti ég því, að
hún rýrni í engu við það, að við lát-
um hvor annan njóta sannmæla. Vilj-
andi hefi ég engar gersakir gjört hon-
um, enda sé ekki enn að ég hafi nein-
ar gjört. Atvik viðskiftamáls okkar
verð ég að meta eftir heilbrigðri skyn-
semi, falslaust og fjandskaparlaust. En
það verð ég að játa, að ég þykist sjá
hann vilji bœta orðinn brest, enda er
I) Sumum mun finnast, að Konsúl hefði enn betr
gjört, ef hann hefði prentað bréf sitt, en það á
hann enn ógjört.
ekki við öðru að búast, af manni sem
að allra kunnugra dómi er ÁGÆTR
DRENGR.
Cambridge, 5. apríl, 1883.
Eiríkr Magnússon.
Lýsing Borgarfjarðarsýslu.
(Niðrlag).
8. Reykjadalshreppr (Reykjadalr
nyrðri). a. Flókadalr fyrir norðan syðra
Reykjadal, liggr hátt; þar er allgott
fjárland, enda að mestu leyti búið að
sauðfé. Engjar litlar og að mestu
snögglendar. Hálsarnir eru lágir og
grösugir, en holt og mýrarsund á víxl
í miðjum dalnum. þ»ar eru smávötn
þrjú, er að líkindum mætti ræsa fram
°S gjöra að engi. — b. Reykjadalr
nyró'ri, norðan Fókadals. Hálsarnir
beggja vegna lágl.r og grösugir, og
mest af láglendinu mýrar og grasmó-
ar. þ>ar er þéttbýlt og fremr smábýlt;
heyskapr töluverðr. Mór sumstaðar og
og ekki góðr. Sveitin á gott afréttar-
arland á Arnarvatnsheiði og er sauð-
fjársveit.
9. Hálsasveit, austr og upp af
Eystra R. Sveitin liggr hátt. þar er
hagkvisti allgott, og oft hagasamt á
inum kvistvöxnu, lágu hálsum. Hey-
skapr fremr rýr. Mótak vantar þar
víðast, og er því brent smáskógi eða
beitikvisti, Og fjártaði, til mikils skaða
fyrir tún og haga. Sveitin er sauð-
sveit; hún á afréttarland á Arnarvh. í
félagi við Syðri R. Beztar heyjarðir þar
Húsafell og Ás.
Aðalmein Borgarfjarðarsýslu er
afréttarleysi. Annars er héraðið yfir
höfuð eflaust eitt ið fegursta, hagsæl-
asta og bezt fallna til landbúnaðar af
öllum héruðum landsins. þar eru víð-
ast nægar mómýrar, aðdrættir hægir,
síðan verzlun kom á Akranes og Borg-
arnes. Hvalfjörðr, Borgarfjörðr og
Hvítá greiða sjóvegs-aðflutninga, sem
einnig eru töluvert að aukast, Sauð-
bú, nautbú , sjóarútvegr, jarðepla-
rækt, verzlun, dúnafli, laxveiði og sil-
ungsveiði: allir þessir bjargræðisvegir
eiga sér þar stað og standa til bóta.
Túnasléttun og vatnsveitingar er farið
að stunda þar nokkuð alment. En fé-
lagslifið er dauft. Fundir eru dauflega
sóktir og settir; inar mörgu nefndir
(sýslun., hreppsn., héraðsn., safnaðarn.,o.
fl.) eru framkvæmdarlitlar, og lítið ann-
að en nafnið eitt; enda er eigi framfara
von af nefndum þessum, þegar inir
sjálfkjörnu oddvitar þeirra eru fram-
kvæmdarlausir, dráttgjarnir og ríg-
bundnir bókstafsmenn.
BorgfirSingr.
Með bréfi frá 15. marz síðastl. hefir
inn setti landshöfðingi yfir íslandi sent
mér sem oddvita hreppsnefndarinnar i
Leiðvallahreppi tilboð „útvegsbœnda“
dags. Vatnleysustrandarhreppi 10. s. m.
um, að Skaftfellingar megi senda menn
suðr til þeirra til sjóróðra, útgjörðarlausa
að öðru leyti en skinnklæðum. En
þetta góða tilboð áminnstra útvegs-
bœnda verðr, því miðr, ekki notað af oss
í Leiðvallahreppi að þessu sinni, og
eru þær ástœðr til þess, að til sjóróðra
hafa á þessum vetri farið og verið send-
ir allir þeir, sem til þess voru á nokk-
urn hátt fœrir og mögulega máttu yf-
irgefa heimili sín ; jafnvel lítt þroskað-
ir unglingar og öllu óvanir sjó voru að
þessu sinni látnir fara, þótt þeir ekki
væru fœrir fyrir kulda og vosbúð þeirri,
sem oft er vetrarferðum samferða, og
svo kvað mjög að kappi manna að
sœkja sjóróðra, að margir einyrkjar
fóru á miðjum vetri til sjóróðra, þótt
þeir engan veginn mættu frá heimil-
10
í sárinu og umhverfis það. þá myndast enn ein tegund sára við
bit dýra, t. d. hunda eða hesta 0. s. frv. Sár, sem fram eru kom-
in af hestsbiti, græðast oft seint, með því að dýrið heldr oftast lengi
fast með inum stóru tönnum sínum í ina linu líkamsparta, áðr en
það sleppir aftr, svo að sárið líkist mari. Stundum er bit dýra
eitrað, t. d. hundsins, ekki að nefna eitrsnáka o. s. frv. Brunasár
og kalsár verðr eigi hér um rætt.
Bin in háskalegasta tegund sára (vulnus penetrans) er það, er
sárið nær inn í liðamót eða hefr opnað eitthvert af megin-holum
líkamans svo sem brjóstholið eða kviðholið 0. s. frv. Einnig verðr
að álíta sár á höfðinu hættulegri en jafnstór sár annarstaðar á lík-
amanum, sakir þess þau eru svo nálægt heilanum. því hættulegra
sem sárið er, því brýnni nauðsyn ber til að útvega læknishjálp svo
brátt sem kostr er á.
það er auðskilið, að þá er linpartar líkamans skerast þannig
eða rifna sundr, þá er því samfara sársauki, blóðrás og meiri eða
minni vandkvæði á að nota inn særða hlut líkamans. Auk þessa
er hætt við. að sárið óhreinkist af sandi, ryki o. s. frv.; og
hversu hreint sem vér ætlum ið almenna loft, þá felr það í
sér margar smáagnir, er orðið geta mjög skaðlegar, með því
að þær setjast í sárið og valda hættulegri bólgu, er haft getr
inar verstu afleiðingar, eigí að eins fyrir inn særða líkamshlut,
heldr jafnvel fyrir líf sjúklingsins.
það, sem mest ríðr á við meðferð sára, er því að stöðva
blóðrásina, hreinsa sárið og leggja umbúðir um til varnar því,
11
að sárið óhreinkist á ný við það, að utanaðkomandi efni setj-
ist í það, og svo að halda inum særða lim eða líkamshlut svo
rólegum og hreifingarlausum sem verða má, bæði til að forðast
sársauka og svo til þess, að þær breytingar, er á sárinu verða
og leiða til gróðrs, truflist eigi við ótímabæra hreifingu.
En með því að sár verða til skjótlega og óvænt og skjótt
verðr að veita hjálp þá, er nauðsynleg er, t. d. að stöðva blóð-
rásina, þá er það mjög áríðandi, af því að óvíðast er læknir
við hönd, að leikmenn sé færir um að veita ina bráðanauð-
synlegustu hjálp, er svo ber undir, og er því meir undir því
komið, sem leikmenn þeir, er nokkurn áhuga hafa á, geta í
þessu efni mikið gagn gjört.
Flest þau sár, er alment koma fyrir, er nægilegt að þvo
vandlega úr karbólvatni eða spýta vandlega karbólvatni í sárið
með spýtipípu; sé blóðrásin mikil, verðr karbólvatnið að vera
kalt. Venjulega mun þá blóðrásinni linna að mestu leyti, og
er þá alveg óhætt, að binda um sárið, og það enda þótt ofr-
lítil slagæð spýti mjórri blóðbunu ; en þá verðr að vefja nokk-
uð fastara umbúðunum, en varast verðr að vefja þær of fast. Sé
hins vegar nokkuð stór slagæð sundr skorin, verðr annara ráða
í að leita, sem síðar mun greint verða.
Sé við skotsár að eiga, verðr að taka út kúluna eðr önnur
þau annarleg efni, er í sárinu kunna að sitja, ef auðvelt er að
komast að þeim. En það skyldi menn mest varast, að gjöra
ekki alt of mikla leit að þeim í sárinu, því að það er að eins