Þjóðólfur - 14.07.1883, Blaðsíða 3

85
en þeir því tregir til að hlýða, og svo
væri einhver sá maðr t. d. ritstjóri
Suðra, sem vildi komast að umsjón í
skólanum, og ryðja þeim umsjónarm.
burt, sem nú eru, og æsti því og
stælti pilta á móti umsjónarmönnum
og kennurum, og sýndi þeim fram á,
að ekki yrði við neitt ráðið, ef þeir
væri að eins nógu stæltir, og væri þeir
nú fleiri er tæki í þennan streng1, væri
þá ekki vorkunn þó að piltar, sumir
lítt þroskaðir eða þá lítt ráðnir léti
leiðast til slíks, jafnvel þótt góðir dreng-
ir væri, og „prýðilega gáfaðir41? Mér
er óhætt að fullyrða, að slíkt gæti orð-
ið hverjum kennara og umsjónarm. að
vandræðum, og allir geta skilið, hve
kér væri fyrir rektor hægt viðgerðar.
kæri nú svo, að hann yrði að sveigja
°g miðla málum, þá má náttúrlega
segja> að hann hljóti óvirðinguna eina
af því. þ>að er vitaskuld að hann gæti
svipt fleiri eða færri pilta ölmusum sín-
urn> í þeim bekkjum, sem einhver upp-
Þot kæmi fyrir í, og ef til vill vísað
þeim braut, og eins segir ritstj. að
hann gæti vísað burt umsjónarmönnum,
e bonum þyki eitthvað að þeim. Eins
ætti bann víst að fara að við kennar-
ana, ef þeir gæti ekki, eins og hann
Vltdi, bælt niður óróa meðal pilta, þeg-
fr Þeir eiga að sjá um þá; eftir setn-
lngum ritstjórans liggur það beinast
V1®’.rektor legði það til, að þeim
yiði visað brott. Hann hefir nú gert
Þetta við þann kennarann, er honum
þótti þörf til, og geta menn nú speglað
Slg á honum og „Farganinu11 hans. |>að
er svo að sjá, sem ritstj. ætlist til alls
þessa, ega þ4 ag rektor i^ti hnefana
c ynja á mönnum ef hann hefir krapta
, eins og Bjarni rektor gerði, sem
týranniseraði skólann og fjarlægði pilta
°g kennarana hvora frá öðrum sem
mest hann mátti; kom því á, að kenn-
arar þúuðu pilta en piltar þjeruðu þá,
vert ofan í hætti þjóðarinnar og eðli
m Slns, sem hann skyldi ekkert í. þ>essi
^ semalausi siðr átti að halda piltum i,
^tilbörlig Afstand11 frá kennurum, og
ema kennurum til að skoða pilta sem
- eða lítilfjörlegt þjónustufólk, því
Vl aðra hafa menn ekki þennan sið.
f6 1 af þessu og öðru í stjórn Bjarna
sypr skólinn seyðið enn í dag. Annars
Veit ekki hve vel það kæmi mönn-
,m ati um land, að vita hér af sonum
lnum undir hnefum skólastjóra. Eg
1 nú bera það undir alla réttsýna menn,
K, ?.rt 'sa aðferð væri réttari eða affara-
við v ei§’a Þannig í eilífu sundrlyndi
h H ennara °§ piita, 0g beita hnefum,
rottrekstri og embættismissi, hve lítið
derm milIi bæri, heldr en sú aðferð, sem
að u °n Þ°rkelsson hefir haft> að freista
að k°ma sér saman við kennarana um,
eða^ Það’ 6r aflaga fer híá Þeim
le Plltum> með friðsemd og skynsam-
þeimm fortölum, og beita með gætni
1 • refsingum, er skólalög leyfa, svo
fert er. Eg fæ ekki annað
embEeth-r ? meðal t- d’ „skarpvitr" og hátt settr
“smaðr. Ritstj_
skilið, en aðferð hans geti leitt til far-
sælla úrslita, þegar menn læra *að virða
mildi og skynsamar fortölur meira en
harðstjórn ofríki og kúgun.
En ritstj. þreytist aldrei að brígsla
honum um ólægni og skort á liprð,
og allr sá „klaufaskapr11 gerir hann
„óhæfan til skólastjórnar11. f>að getr
og verið, að rektor skorti lægni og
liprð, til þess, að laða menn að sér með
falsi og smjaðri, til þess að fylgja sér
að réttu og röngu, og að hann skorti
þá kænsku, sem þarf til þess, að kaupa
menn með skjalli, til þess að halda sér
fram, og svívirða mótstöðumenn sína.
Hann ann einmitt þvert á móti sann-
leik og hreinskilni af heilum hug, og
hver er sá, er geti sannað á hann, að
hann hafi nokkurn tíma gert annað en
það, er hann hugði réttast og bezt í
hverju sem var, og við hvern sem var
að eiga? J>að er því ekkert undarlegt,
þó að honum, sem er í alla staði ó-
falskr, gæti orðið erfitt að eiga við fals,
svik, róg og lygi illgjarnra mótstöðu-
manna, sem neyttu alls þessa til þess
að svívirða hann og vinna honum tjón.
þ>að hefði líka sjálfsagt verið hyggilegt
fyrir dr. Jón f>orkelsson, að hafa vilja
og kænsku til þess, að verða fyrri til
að ná í ritstjóra Suðra, þegar hann barst
hingað til Reykjavíkr í vetr, gera sér
hann vinveittan og nota hann nú til að
spila fyrir sig; að minnsta kosti hefði
það verið hyggilegt, að hafa svo mikil
ráð yfir sannfæringu hans, að hann
hefði gætt þess, þegar hann er að
brigzla rektor og kennurunum um ó-
dugnað, að meira en hálfr mánuðr ó-
nýttist frá kenslu framan af skólaári
þessu, og sömul. að hafa hann svo
nærgætinn, að hann ætlaðist ekki til,
að rektor neyddi upp á kennarana
þeim bókum, er þeir ætluðu að væri
ekki hæfastar, til að nota við kenslu,
hver í sinni grein, eða að rektor com-
manderi kennurunum eins og ómynd-
ugum unglingum. Annars ætti ritstj.
af eigin rammlefik að hafa þá greind,
að ætlast ekki til, að dr. Jón J>orkels-
son segi sig frá embætti, fyrir illgjarn-
ar hártoganir, og slíka lygi sem þá,
er út hefir verið breidd um ólag í
vetr milli umsjónarmanna og pilta.
Ég vil, þvert á móti, í nafni allra
þeirra, er unna skóla vorum, skora á
dr. Jón J>orkelsson, að gegna ótrauðr,
svo lengi sem honum vinnast kraptar
til, því embætti, sem hann hingað til
hefir gegnt með stakri samvizkusemi
og einlægri ást til lærisveina sinna og
skólans yfir höfuð, og að hann, svo
lengi sem líf og heilsa leyfir, starfi
sem fyr sér til heiðrs, ölkim góðum
mönnum til gleði, og ættjörð vorri ti
gagns og sæmdar; og að hann enn
sem fyr freisti að laga það, sem aflaga
fer, án þess' að gera lærisveina sína
að þrælum og sjálfan sig að böðli
þeirra. Og til þess að bæði hann og
aðrir geti glatt sig við árangrinn af
starfi hans enn sem komið er, þá get
ég ekki annað en minnt á það, hvort
þeir piltar, sem útskrifazt hafa nú, séu
ver farnir að mentun eða siðgæði, en
þeir, sem útskrifast hafa „fyrir 10-15
árum11. J>eir eru ,þó lærisveinar dr.
Jóns, og hafa eingöngu notið hans
skólastjórnar, og ekki frá því á fyrsta
eða öðru skóla-ári sínu verið undir
umsjón Jóns Árnasonar, aldrei þekt
skólastjórn Jens eða hnefa Bjarna. En
þess skyldi rektor vel gæta, að sjá
sem bezt við því, að rógr og undir-
róðr frá óvinum hans og kennaranna
megi sem minstu illu á veg koma í
skólanum, og nái sem minst að svívirða
hann og skóla hans, því að það gczti
eý til mll komið skólanum á kaldan
klaka.
J>essar línur hef ég skrifað í þeim
tilgangi, að skýra fyrir ritstjóra Suðra
og lesendum hans það, sem mér virt-
ist að hann eða njósnarmenn hans
hefðu ekki skilið, eða þá rangfært
móti betri vitund, og ið sama mun ég
gera framvegis, því ég hef líka þá á-
nægju að vera
Kunnugr.
BÓKMENTAEÉLASFUNDRINN á
miðvikudaginn var (9. júní) samþkti með
90 atkv. gegn 12 þá breytingu á lögum fé-
lagsins, að Hafnardeildin verði niðr lögð, en
félagið hafi alla stjórn sína og höfuðból sitt
í Reykjavík, svo sem nefnd sú, er kosin
var á fundi deildarinnar hér í vetr til að
endrskoða félagslögin, hafði lagt til. Sýndi
forseti (Magn. Stephensen) fram á það með
mörgum og ljósum rökum, hve óhaganlegt
það væri, að félagið hefði annan meginþátt
stjórnar sinnar, fé sitt og framkvæmdir í
Khöfn, og sjrstakl. tók hann fram, hve
mikinn kostnað slíkt hefði í för með sér og
hve mikla sundrungu af því leiddi í at-
höfnum félagsins. Ymsir fundarmenn
fylgdu málinu með miklum áhuga, og eink-
um hélt Einar alþm. í Nesi snjalla ræðu.
Á hinn bóginn hófu þrír menn mótmæli
gegn breytingu laganna og töluðu máli Hafn-
ardeildarinnar, en það var inn nýi landrit-
ari og einn nýgræðings Hafnar-stútent (hann
Páll litli Briem) og riddarinn Tryggvi, og
virtust þeir eigi geta samrýmt það við sel-
stöðu-stjórnar-hugmyndir sínar, að íslenzkt
bókmentafélag mætti hafa alla stjórn sína
í landinu sjálfu. Enginn mun hafa fundið
sannfærandi ástæðu í ræðum þeirra, enda
munu þeir eigi hafa ætlazt til þess, heldr
mun tilgangr þeirra hafa verið sá, að fæla
félagsmenn brott af fundi með ræðuglamri
því, og spilla þannig fyrir atkvæðagreiðslu í
málinu. Tveir þriðjungar samanlagðra at-
kvæða á fundum beggja deilda verða að
vera tillögunni samþykkir, ef hún á fram að
ganga, og þótt það ef til vill hepnist eigi í
þetta skifti, verðr þess vart langt að bíða
að deildin í Höfn verði aftekin. Á fundi
þessum voru allir inir sömu menn endr-
kosnir í stjórn félagsins, sem voru, nálega í
einu hljóði, svo og ritnefnd Tímaritsins,
nema Páll Melsteð, er beðizt hafði undan
kosningu, en í hans stað var kosinn Björn
ritstj. Jónsson. 54 menn gengu í félagið á
fundinum.