Þjóðólfur - 22.12.1883, Blaðsíða 2

142
gerð ; því hefði hann gjört það, er ekki
sá minnsti efi á því, að hann hefði séð
þegar, að hér var um ónýtt verk að
'véla og allsendis ósamboðið inum
klasiska frumhöfundi. Enn hitt kemr
ekki til mála að ætla Magnúsi Stephen-
sen, að hann hafi verið þessa var, og
þó lagt til að vansæma það félag, er
hann var sjálfr forseti fyrir, með því að
það helgaði sér ónýtan verka. Enn
hvernig sem nú þessu atriði máls víkr
við, þá er skapraunin in sama, að fé-
lagið skuli þurfa að standa frammi fyr-
ir inum mörgu menntuðu velunnurum
sínum erlendis með þetta blygðunar
innsigli dugleysis og vanræktar. J>að
er of mikils til ætlazt, að íslendingar sé
að viðhalda félagi með 6 kr. tillagi á
ári til þess að láta stjórn þess gjöra
ýbókmenntir þjóðarinnar að athlægi. Fé-
lagið er stofnað í þeim tilgangi að
vernda heiðr íslenzkra bókmennta ; því
er sett stjórn valinna manna, er með-
limir félagsins treysta að framkvæmi
tilgang félagslaga með samviskusemi
og þeirri kunnáttu er þar til heyrir.
Eg hefi nú sýnt, hver skakki hefir orð-
ið á þessu í mjög áríðandi félagsmáli.
Eg vona að afleiðingin verði að forseti
gceti betr skyldu simiar næst.
Herra Nellemann sem keisari.
Eins og kunnugt er, þá er það haft
eftir einum fáfróðum sjálfbyrging á
hans yngri árum, að sér fyndist það
búa í sér „ofrlítill Rask“. Ráðgjafinn
okkar, herra Nellemann, er nú líklega
á sínum elliárum kominn að þeirri
niðrstöðu, að í sér búi ofrlitill einvaldr
keisari, dálítill rússneskr czar.
Inar sífeldu staðfestingar-neitanir á
lögum alþingis ættu að hafa sýnt öll-
um (að minsta kosti öllum með ó-
krossfestri einurð og greind), að herra
Nellemann ber litla virðing fyrir þing-
stjórnarlegum frumreglum. Hann ber
þess menjar, sem vonlegt er, að hann
er orðinn vallgróinn hnaus í þeim stíflu-
garði gegn frelsi og framförum, sem
kallast Estrúps-ráðaneytið.
Engar eða næsta litlar leifar sjást
nú eftir af þeim Nellemann, er eitt
sinn heyrði til flokki þjóðfrelsismanna.
Estrúps óhreini andi hefir farið í hinn
gamla prófessor, gint hann upp á ein-
veldisfýsnanna afarháa fjall, sýnt hon-
um þaðan — ekki öll ríki veraldar og
þeirra dýrð, heldr — vesalings ísland
með þess ungu stjórnarskrá, og heitið
að gefa honum alt þetta, ef hann félli
fram og tilbæði sig; og—hr. Nellemann
féll fram og tilbað inn óhreina anda.
Vér skulum segja alla söguna svo
sem hún gekk.
18. ágúst 1881 kvað sýslumaðrinn í
Suðr-Múlasýslu upp dóm fyrir auka-
rétti, er gjörði sektir á hönd fœreysk-
um skipstjóra fyrir brot gegn inum
íslenzku toll-, sótt-varnar og sjóferða-
lögum (15. apr. 1854). þ>rír aðrir fær-
eyskir skipstjórar gáfu sig undir úr-
skurð amtsins, er ákvað þeim sektir.
(Sjá: Stjórnartíð. 1882, B, go; bls. 8g).
En Færeyingarnir, eins og þeirra var
von og vísa, refjuðust um að greiða
sektirnar og struku af landi heim til
Færeyja með óbættar sakir.
Eins og von til var, sendi nú sýslu-
maðr amtinu aftr dómana og úrskurð-
ina með skýrslu um, að Færeyingarnir
hefðu hlaupizt á brott án þ'ess að
borga. þ>eir neittu því vist beinlínis,
en ekki skaut þó sá, er dæmdr var,
dóminum til æðri réttar. Svo gekk
nú alt sinn venjulega skrifstofulega
krabbagang frá Heródesi til Pílatusar,
þ. e. a. s. sýslumaðr biðr amtmanninn
norðan og austan að biðja landshöfð-
ingjann yfir íslandi að biðja ráðgjafann
fyrir ísland (hr. Nellemann) að biðja
dómsmálaráðgjafann danska (sjálfan sig)
að skora „þjónustusamlega’1 á amt-
manninn á Færeyjum, að leggja „þjón-
ustusamlega“ fyrir hlutaðeigandi lög-
reglustjóra þar, að annast um, að full-
nægt verði dóminum úr Suðr-Málasýslu
og inum 3 amtsúrskurðum.
(þetta skyldi menn nú ætla að væri
svo einfalt, sem orðið getr fyrir herra
Nellemann íslandsráðgjafa, og þá eng-
inn efi á, að Nellemann dómsmálaráð-
gjafi hefði orðið við tilmælum nafna
síns íslandsráðgjafa. En—íslendingrinn
hugsar og ályktar, en Nellemann
ræðr !
í stað þess nú að gjöra tafarlausa
gangskör að því, að ná inn sektunum,
þar sem hlutaðeigendr gjörðu ekkert
til, að fá hvorki dóminum né úrskurð-
unum löglega breytt, þá sezt herra
Nellemann niðr og fer að þenkja og
álykta. En það starf lætr honum eins
illa sem ráðgjafa eins og honum þótti
láta það liprt og létt sem háskóla-
kennara.
- Hr. Nellemann fer, sem sagt, að
„kritíséra11 dóminn og úrskurðina, og
hefir hann annan skilning á lögunum,
en sýslumaðrinn í Suðr-Múlasýslu og
álitr dóminn ranglátan við sín óska-
börn Færeyingana, og svo neitar hann
að láta fullnægja honum og eins úr-
skurðunum.
f>etta er nú allt það, sem af Stjórn-
artíðindunum sést, af sögu þessa máls,
og verðum vér að telja það leitt, að
landshöfðinginn, sem nú er, skuli ekki
hafa birt meira þessu máli viðkomandi
í Stj.tið., ogmunþað vera vangá lands-
höfðingja-skrifstofunnar að kenna.en ekki
tilgangrinn að fara í launkofa með aðferð
ráðgjafans í máli þessu; þess erum vjer
fullvissir. Af „ Amtstíðindum Færeyja“
og af ritfóstri Færeyings eins (Bærent-
zens þingmanns?) í „Dagblaðinu“ danska
höfum vér þó frœðzt um ýmislegt, er
Stjórnartíðindi vor þegja um. þ>ar að
auki hefir austangolan borið oss lítil-
legan pata úr Múlasýslum um sama
efni.— Af inum útl. blöðum höfum vér
séð, að sýslumaðrinn í Suður-Múlasýslu
muni hafa sætt færi, er skipstjórarnir
sektuðu komu aftr til Austfjarða, og
innheimt hjá þeim sektirnar. En hr.
Nellemann kvað hafa boðið honum að
skila þeim aftr. Með því að svo langt
er milli hr. Nellemanns og sýslumanns-
ins, þá þykir oss líklegt, að sýslumaðr
hafi þegar verið búinn að greiða sekt-
irnar í fátækrasjóð (Norðfjarðar ? sbr.
tilsk. 15. apr. 1854, g. gr.), og væri
gaman að vita, hvort hreppsnefndin
þar gjörir sér að góðu að endrgreiða
þær.
J>að er oss hér óviðkomandi að rann-
saka, hvor réttara skilr lögin í þessu
máli, hr. Nellemann eða hr. Jón John-
sen1. Vér vitum, að samkvæmt 1. gr.
stjórnarskrárinnar er dómsvaldið hjá
dómendum, svo að það, sem dómarihefir
dæmt „rétt að vera“, það er og skal
vera rétt og skal standa, unz því verðr
breytt meða æðra dómi. Enginn maðr,
nema æðri dómari, ekki konungrinn
sjálfr, getr að lögum breytt né hagg-
að í neinu dómsákvæði nokkurs dóm-
ara, ef stjórnarskrá vor skal órofin vera.
Konungr getr að vísu (en ekki hr. Nel-
lemann) með úrskurði náðað menn og
gefið upp sektir, sem maðr hefir dœmdr
1) Að eins skíilum vér geta þess, að lögþýðing-
ar hr. Nellemanns (einkum þær, er Stephensenskar
eru í æðra ættina) liafa eigi ávalt reynzt óyggjandi.
Sbr. hæstaréttar-dóminn í Elliðáa-málinu í vor.
verið í með dómi (12. gr. Stj.skr.), en
hér er engu slíku að heilsa. Hér liggr
enginn konungsúrskurðr fyrir.
Vér fáum því eigi betr séð, en
að hr. Nellemann hafi hér brotið
stjórnarskrá vora, bæði að orði oganda,
— hafi tekið sér þann myndugleik, sem
ekki einu sinni inn þingbundni kon-
ungr vor hefir ;—með einu orði : tekið
sér einveldis-myndugleika, eða óskorað
keisara-einveldi.
Vera má að einhver, blessaðr hár-
togana-Dríldipétr vilji segja, að Nelle-
mann haggi ekki við dómnum ; dómr-
inn standi í góðu gildi og fullu ; en
hann sem œðsta umboðsvald sé sjálf-
ráðr um það, hvort hann láti fullnœgja
dómnum eða ekkt. En hártogunin í
slíkri rökleiðslu er svo bersýnileg, að
vér þorum óhætt að ætla hana auðsæja.
Eða er það ekki í augum uppi, að það,
að láta vera að fullnœgja hegningar-
dómi, er í rauninni alveg sama sem að
náða þann, sem dœmdr er? En til þessa
hefir enginn rétt nema konungr—ráð-
gjafinn aldeilis ekki!
Vér fáum því eigi betr séð, en að
ráðgjafinn hafi hér gjört þá lögleysu og
afglöp, sem hljóti að varða honum
dómsáfellis, ef þingið krefr hann til á-
byrgðar. Og sé svo, þá væri það in
stærsta stjórnlega fásinna, að gjöra það
eigi, er alþingi k'emr saman næst.
Smáþjóð, sem vér, sem stjórnað er frá
framandi landi af ráðgjafa, sem lítils-
virðir vor þjóðlegu og stjórnfrelsislegu
réttindi, eins og hr. Nellemann svo
bersýnilega virðist gjöra, — slík þjóð
verðr að vera hársár um sérhvern á-
gang, sem lögskipuðu sjálfræði hennar
er sýndr. J>að er enginn, því meg-um
vér trúa, als enginn, sem hirðir um að
gæta sóma og réttar vors litla þjóðfé-
lags, ef vér gjörum það ekki sjálfir.
Vér erum að búast til að endrskoða
og endrbæta stjórnarskrá vora; en
hverju erum vér bættari, þótt vér fá-
um áunnið einhverjar pappírs-hreyting-
ar, ef skýlaus fyrirmæli hennar, og
það undirstöðusetningar hennar, eru
að engu hafðar sem hér? Til hvers
er að afla meira fjárhlutar, ef vér
kunnum eigi að varðveita það, er vér
þegar höfum?
* *
*
Af „Amtstíðindunum“ færeysku sjá-
um vér enn fremr, að herra Nellemann
hefir enn á ný rokið upp til handa og
fóta sem sporviljugr sendill Færeyinga.
í lögum um útflutningsgjald (4. nóv.
1881) segir svo í 1. gr. 2. málslið:
„Taki fiskiskip stöðvar við strendrnar
eða f fjörðunum, til’þess að reka fiski-
veiðar þaðan, skal skipstjórnarmaðr
þegar í stað tilkynna pað lögreglustjór-
anum þar á staðnum („Stedets Politi-
mester“), og skal láta til geymslu hjá
homim skipaskjölin, þangað til skipið
fer þaðan . . . “ o. s. frv.
Ljós og ótvíræð orð, að oss virðist.
Sýslumanninum í Suðr-Múlasýslu
virðist þvf vorkunn, þótt hann blátt á-
fram og beint eftir skýlausum orðum
laganna heimtaði af Færeyingum, sem
komu inn til fiskiveiða í uipdæmi hans,
að þeir annaðhvort sigldu fyrst upp
Eskifjörð, þar sem sýslumaðr býr, áðr
en þeir færu að reka fiskiveiðar, eða
þá að minsta kosti að þeir sendu til
sýslumanns með skipaskjölin (sbr. orð-
in: „skal skipstjórnarm. þegar í stað
tilkynna það lögreglustjóranum . . . og
.. . láta til geymslu hjá honum skipa-
skjölin11).
J>rátt fyrir þetta, og þó að orðin sé
svo ljós, að maðr mætti vera tífaldr
Estrúps-sveinn og vera ' aldrei svo
langseyrðr á íslenzku stjórnarskrifstof-