Þjóðólfur - 25.07.1885, Blaðsíða 2

114
Breiðafirði. (Frá E. Kúld). Félaginu veit-
ist [veðlaust] 10,000 kr. lán úr viðl.sj.,
leigulaust í 5 ár, er endurborgist og ávaxt-
ist úr jpví með 6j° árl. í 28 ár. Árgjaldinu
skal jafnað niðr í oktbr. ár hvert að jafnri
tiltölu á hvert pund, er fengizt hefir það^
ár á æðarvarpsjörð hverri á Breiðafirði og
við Strandaflóa. Pundatal telja eigendr
fram sjálfir.—(71.) Frv. uni helgi lands fyr.
ágangi af skepnum. (Frá Á. E., Á. Th.,
Sigh. A., Sk. |>. og M. St.): Fyr. óheim-
ila béit og ágang skal ávalt bæta grasnám
og anu. skaða, er fénaðr veldr. |>ó eigi
fyr. fé, sem úr afrétt gengr án valda eig-
anda. Ferðamenn méga bótalaust æja
hestum þar, sem eigi hefir [nokkurn tíma?]
verið áðr slegið. Sá, er annars land beitir
af ásetningi, sektist alt að 20 kr., en fyrir
meingrip eðr þrábeit eðr ásetnings-beit á
ræktuðu landi, tiini eða engi, alt að 100 kr. —
Komi fénaðr í annars land fyrir atvik, án til-
verknaðar eiganda, svo að grasnám að eins
bætist, má taka fénað og skora á eiganda að
hirða; gjöri hann það eigi innan »hæfilegs»
frests, skoðast sem beitt af ásetningi. Sé fén-
aðar þessa eigi vitjað eðr eigandi er ókunnr,
verðr fénaðr seldr sem óskilapeningr; má
eigandi inn leysa innan 6 mán.,en andvirði
má hann heimta innan árs. Sá, er fyrir
ágangi verðr, má halda peningi fyrir kostnaði
sínum, og andvirði óskilapenings sténdr til
tryggingar skaðabótum. Taki maður pen-
ing heimildarlaust úr vörzlum þess, er fyr.
ágangi varð, varðar alt að 50 kr., svo og
ef seldr óskilapeningr er afmarkaðr innan 6
mánaða. Semji ekki eiganda og haldanda
penings um útlausnareyri, skal eigandi þó
fá fé sitt, ef hann selr hreppstj. eða lög-
reglustj. í hendr veð, er honum (hr. eða
lögr.stj.) þykir hæfil. fyrir skaðabótum.
Keki til málsóknar um upphæð bóta, skal
sá, er ástæðulaust hafnaði gjaldi því, er
hreppstj. eða lögr.stj. ákvað til sætta eða
fram var boðið, ávalt borga allan máls-
kostnað. — (72) Frv. til l. um rétt hrepps-
nefnda i fátœJcra-málum. (Frá E. Br., L.
Bl. og þ. G.) Orðrrétt (að kalla) eins og
sama efnis frv. 1883, sem þá var samþ. við
3. umr. í n. d. (sjá Alþ.tíð. 1883, C, bls.
363—(64). — 73) Frv. til l. um verzlun
lausakaupmanna annarsstaðar en á löggiltum
höfnum. (Frá E. A., B. Kr. og Á. E. :)
Sýslumaðr má veita leyfi [síðari viðbót: til
1 árs í senn] lausakaupmannni til að verzla
(með alt, nema áfenga drykki) hvar sem
hann vill, fyrir 50 kr. [síðar breytt í 25
kr.] gjald í sýslusjóð einu sinni fyrir alt
[en lausir verða þessir menn við öll gjöld
til allra stétta annars]. — (75) Frv. til l.
um stofnun landsslcöla. (Frá B. Kr.) Sam-
hljóða að efni þvl frv., sem samþ. var og
stjórnin synjaði staðfestingar 1883. Nefnd
sett í e. d. (B. Kr., L. Sv. og E. Á.) ;
komst hún að þeirri niðrstöðu, að breyta
frv. í frv. um stofnun lagaskóla. — (76)
frv. um verzlun. Frá Th. Th. »Heimilt
er hverjum þeim, sem er fjár síns fullráði
og hefir óflekkað mannorð, að verzla með
allan varning nema vínföng og áfenga
drykki á hverjum stað, sem hreppsnefnd
og sýslunefnd álíta haganlegt, að verzlun
sé hafin [á ?], mót því að leysa leyfisbréf
hjá sýslumanni, og skal fyrir það greiða
50 kr., er renna í sýslusjóð«. — (87) Frv.
um niðrskurð á hákarli. (Frá Ásg. Ein.) :
Milli Straumness (lsafj.s.) og Skagatár
(austan v. Húnav.s.) má enginn, hvorki á
þilskipum né opn. skip. sleppa hákarli í
sjó frá 15. okt. til 15. apr. ár hvert,
nema líf liggi við, Afbrot varða alt að 20
kr. sektum. — (88) Frv. (frá 6. P.) um
breyt. á afgj. þjóðjarða í Skaflafelssýslu:
»Næstkom. 3 ár, 1886, 1887 og 1888, skulu
eftirgjöld og kúgildaleigur þeirra þjóðjarða,
er orðið hafa fyrir skemdum af völdum
náttúrunnar, færðar niður til helminga«.
Telcið aftr af flutn.m. — (91) Frv. um breyt.
á 1.—3. gr. I. 15. okt. 1875 um vegina á
ísl. (frá A. Ó. og þór. Böðv.): »1. öllum
vegum hér á landi skal skift í þjóðvegi og
héraðsvegi. þjóðvegir skiftast í aðalpóst-
vegi og aukapóstvegi, en héraðsvegir í sýslu-
vegi og hreppavegi. 2. Landsh. ákveðr eftir
tillögum amtsráðs eða amtsráða, hverjir
vegir skulu vera aðalpóstvegir og hverjir
aukapóstvegir, að svo miklu leyti, sem það
er eigi þegar fastráðið«. 3. Fé til aðalpóst-
vega greið. úr landssjóði, en til vegab. á
aukapóstvegum úr landssj. til móts við
sýslusjóði#.—(96) Frv. til l. umskipun lcyrkju-
málanefndar. (Frá B. Kr.): 1886 komi nefnd
saman í Rvík, til að ræða og gjöra tillögur
um endrbætr á stjórn þjóðkyrkjunnar, lög-
um hennar og fjármálum. I henni sitja 9
menn: biskup, og 2 menn úr hverjum
fjórðungi, kosn. af héraðsnefndum, annar
klerkr, en hinn leikmaðr. Nefndarm. fá
sömu fæðispeninga, sem þingmenn, og
ferðakostn. eftir reikn., er landsh. úrskurð-
ar. — (100) Frv. til l. um farmg]ald skipa.
(Frá B. Sv.) Alveg samhljóða frv. því, er B.
Sv. og J. Ól. komu fram með 1883 og þá
var samþ. í n. d., en felt í e. d.; sjá alþ.tíð.
1883, C., bls. 399. — (104) Frv. til l.
um aðflutningsgjald af lcajfi, sykri o. s. frv.
og afnám ábúðar og lausafjárskatts og út-
flutn.gjalds af fiski og lýsi, að frá tekinni
síld. Frá Jak. G. : Af kafli greiðist 5 au.
af pd., af kaffirót 10 au., sykri 2 au. Gjöld-
in, sem fyrirsögn. nofnir, aftakist. —
Sijórnarskrármálið á alþingi 1885
eptir
Ileyranda í holti.
II.
(Framh. frá bls. 105). í nefndinni varð J.
Sig. formaðr, H. K. Fr. skrifari; hefir nefndin
skipzt í tvennt; í minni hluta er H. K. Fr.,
en hinir allir í meiri hluta. Meiri hh. hefir
fylgt frv. að því er snertir æðstu stjórn lands-
ins (landstjórann) og að allir þingm, sjeu þjóð-
kjöruir; en fer eigi fram á að þing sé haldið
nema annaðhvort ár eins og- nú er. Til efri
deildar sé kosið tvöföldum kosningum. Kjör-
gengi til neöri deildar bundiö við 25 ára aidr,
en til efri deildar við 35 ára aldr. Landsdómr-
inn só skipaðr dómendum úr yfirdónii lands-
ins og jafnmörgum úr efri deild þingsins. Meiri
hl. hefir numið burt þá ákvörðun frumvarps-
ins, aö enginn sé skyldr að greiða bein gjöld
til annarar guðsdýrkunar en þeirrar, sem hann
sjálfr fylgir.
H. K. Fr. kemr í nefndarálitinu með hið
sama sem í byrjun 1. umr. (sjá hsr að framan
bls. 105), að bezt sé að eiga ekkert við breyt-
ingar á stjórnarskránni að þessu sinni. Ef
þingið vill þó halda út í það, telr hann betra
að fylgja frumv. því til stjórnarskrár, sem neðri
deild samþykkti 1883, en frumv., sem nú liggr
fyrir. Tclr það citt tiltækilegt í þessu máli, að
neðri deild sendi konungi ávarp og biðji hann
„aö skipa sérstakan ráðherra, or hafi að eins á
hendi stjórn liínna sérstaklegu málefna íslands,
helzt Islending, cr mæti á alþingi11. 1. umr.
var haldið áfrum 23. þ. m. þegar í fundar-
byrjun höfðu -safnazt á tilheyrandastaðinn svo
margir, sem þar komirst fyrir. Benidikt Sveins-
son er framsögumaðr ; hann tók fyrstr til
máls og hélt ræðu nær þvi í eina ldukkustund
snjalla og skörulega eins og honum er títt.
Við þær ástæður, sem hann færði fyrir því, að
yfirlýsing landsliöfðingja væri ótímabær (sjá
105. bls. liér að framan), kvaðst hanu geta bætt
því við, að sú stjórn, sem sendi þessa yfirlýsing,
sæti ef til vill eigi að völdum, þogar þcssar
breytingar, sem nú liggja hér fyrir, eiga að
berast undir atkvæði konungs (J. Ól.: það er
vonandi). þegar alþingi rétti fram höndina
1873 til sátta, setti það sem skilyrði fyrir þess-
ari sátt þá varauppástungu, að cndrskoðuð
stjórnarskrá skyldi verða lögð fyrir ið 4. þing
þar frá. Einmitt sakir þessa skilyrðis hefði ís-
laud engu slept af rétti sínum. Frá stjórn-
iuni heföi ekkert verið gjört til aö uppfylla
þetta skilyrði, en þingið hefði gjört tilraunir til
endrskoðunar á stjórnarskránni 1881 og 1883.
Rakti hann svo sögu málsins á þessum 2 þing-
um. Eftir það benti hann á ýmsa galla á
stjórnarfyrirkomulagi voru, þar á meðal einkum
aö íslaiulsmál væru lalin dönskura ráðgjafa,
sem hér þekti ekkeft til, sem sseti í rikisráði