Þjóðólfur - 07.10.1885, Síða 2

154
grasið oft aukizt um þriðjung eða
helming, og þar sem vatn heíir verið
látið seitla reglulítið eða reglulaust
út um sanda, hafa þeir oft gróið upp,
og orðið grasi vaxnir, og sýnir þetta
fullkomlega, að vatnið er mjög frjó-
samt. Ég er því sannfærðr um að á
öllum helming af jörðum í austrsýsl-
unni, og víða í vestrsýslunni, má hæta
engjar mjög með vatnsveitingum, og
má auka þannig heyskapinn um helm-
ing og sumstaðar miklu meira. Einn
kostr er það enn við Skaftafellssýslu,
að tún eru þar næstum öll slétt af
náttúrunni, og hvergi mjög þýfð, svo
mjög óvíða þarf að fást við túnaslétt-
un, og verðr túnræktin þá ekki í öðru
falin, en að hirða áburðinn sem bezt,
og auka hann sem mest. Þegar þessu
er þannig varið, geta menn því fremr
eindregið gefið sig við þeim jarðabót-
um, er þar liggr beinast við að gjöra,
og sem næst töðuræktinni mega þykja
álitlegastar, en það eru vatnsveiting-
arnar.
Landkostir eru víðast góðir í sýsl-
unni, þótt þess gæti lítið, sökum þess
iive öll meðferð á skepnum er þar ill.
Næstum alstaðar er þar mjög vel fallið
til garðyrkju, sérstaklega jarðeplarækt-
ar, og ið eina, sem getr staðið henni
fyrir þrifum, eru inar miklu rigning-
ar. Melr vex víða í sýslunni, og nota
Skaftfellingar korúið drjúgum til matar
og skefnufóðrs, einkum í Meðallandi
og ÁlftaverL Af því mörgum mun ó-
kunn aðferð þeirra við að skera melinn
og þreskja kornið, þá ætla ég að lýsa
því hér. Hér um bil 20 vikur af sumri
skera menn melinn; tekr þá melskurð-
armaðrinn í hönd sér 2—3 stangir og
sker þær upp með verkfæri, sem nefnt
er „sigð“. Þannig heldr hann áfrám,
unz hnefinn er fullr; síðan leggr hann
hnefafyllina flata á jörðina, og eru 4
hnefafyllar nefndar „hönd“. Þegar
komnar eru 6 8 „hendr“, tekr hann
nokkrar ófrjóvar stangir, sem nefndar
eru þurrgálur, og bindr þær saman, og
eru þærþánefndar „bendi“; með bend-
inu bindr liann saman þessar 6—8
hendr, og eru þær þá nefndar „kerfi“.
3 kerfi þykja hæfileg klif. Þegar þann-
ig er búið að skera melinn, er hann
fluttr heim á hestum. Ef nú kornið,
sem Skaftfellingar nefna „tina“, er
ekki vel þroskað, (sem þeir kalla að
j „tininn sé illa gerðra) þá hlaða þeir
melstöngunum í stakka, og heldr þá
kornið áfram að þroskast í stökkunum.
Þegar þeir nú fara að þreskja kornið, sem
þeir kalla að „slcaka melinn“, taka þeir
hnefafylli sína af stöngunum, slá henni
við sívalt tré, sem nefnt er „sköku-
stokkr“; fellr þá kornið úr, þannig að
krónublöð hennar (Avnerne) fylgja með.
Þegar búið er að þreskja kornið, er
því sópað saman í aflanga hrúgu, sem
hefir líka lögun og ris á húsi, ef stafn-
arnir hölluðust hvor að öðrum. Fyrst
er hrúgan þakin með torfi; síðan er
látið þar yfir þykt lag af melhálmi,
og loks hylja þeir alt með kúamykju.
Vanalega er hrúgan látin standa þann-
ig fram á útmánuði, en þá er kornið
tekið upp og hreinsað til fullnustu.
Fyrst er þá búinn til pallr úr spýtum,
í öðrum endanum á mjóu húsi, og er
það þá nefnt „sofnhús“; pallrinn er þak-
inn með eins konar „mottum“, er búnar
eru til úr melmálmi og bandi; en fyrir
framan pallinn er alt byrgt með torfi,
pokum og brekánum, nema ein smuga
er látin vera opin. Gegnum gat, sem
haft er á þekjunni, er korninu helt of-
an á pallinn, þannig að 3—4 þuml.
lag af korni verði á pallinum, og það
sem þannig er látið í einu á pallinn,
er nefnt einn „sofn“; síðan er látinn
eldiviðr inn um smuguna fyrir framan
pallinn, og kint bál á gólfinu undir
pallinum, eji reykrinn gengr út um
smuguna fyrir framan pallinn. Þegar
kornið þykir nægilega þurrt, er það
látið heitt niðr í tunnu, og troðið undir
fótunum, og losnar þá hismið frá korn-
inu, og er þá kornið tekið upp úr tunn-
unni og hrist í trogi, eins og fjalla-
grös, fýkur þá hismið burt, en kornið
verðr eftir. Stundum þarf að troða
kornið oftar en einu sinni. Kornið er
síðan malað; venjulega er búinn til úr
því mjög þykkr grautr, sem Skaftfell-
ingar nefna „deig“; stundum er það
líka haft til brauðgerðar. Melkornið
þykir góð og nærandi fæða.
(Frh. síðar).
Um súrheysverkun.
Eftir tilmælum yðar, herra ritstjóri,
sendi eg yðr hérmeð skýrslur um súr-
heysverkunartilraunir þær, sem gjörðar
hafa verið hér nærlendis síðastliðið
sumar, og mér er kunnugt um; að
sönnu hafa ekki allir sent mér skýrsl-
ur um tilraunir sínar, sem ég hefi beiðzt
eftir að fá þær frá; skýrslurnar koma
hér í þeirri röð, sem mér hafa verið
sendar þær.
I. Skýrsla frá Sigurði Einarssyni á
Holum í Stokkseyrarhreppi.
Heyið var látið í gamla lambhústóft,
sem byggð hafði verið úr torfi og grjóti;
jötubálkar voru teknir burtu, og var
þannig slétt mold neðst í veggjunum;
tóftin var á lengd 6 al., vídd 3]/2 al.,
dýpt 2 al.; veggirnir standa l1/, al.
uppúr jörð. 15. ágúst byrjaði ég að
láta heyið nið-r; þá var skúraveðr, og
tók ekki af á milli skúra, fyrst lét ég
þunt lag af þurrum rudda á gólfið,
síðan 15 votabands-hesta af starungs-
kendu heyi, þá 4 hesta af arfatöðu,.
svo 15 hesta af smásefí; alt þetta hey
var slegið næsta dag áðr; rúman kút
af salti lét ég í þetta, og troðið var
það sem hægt var bæði með fótum og
hestum. Þegar þessir 34 hestar voru
komnir í tóftina, var hún kúffull, eða ]/2
al. liærra iieyið um miðjuna en við vegg-
ina, síðan var tyrft moð blautu torfi,
og svo látið standa óhreyft til 19. s. m.;
hafði þá heyið hitnað og bliknað, og
sigið nálægt ®/4 al. Yarla liafði þurt veðr
komið í þessa 3 daga, og má vera að
þá hafi vatn gengið í heyið; lét ég þá
12 hesta af valllendiskendu heyi í tóft-
ina, var svo tyrft aftr, og borin mold
ofaná, þartil hún var orðin Vj4. al.
þykk. Með veggnum vildu koma sprung-
ur, og var troðið vel yfir þær; seinast
var tyrft með blautu torfi yfir moldina.
Nálægt miðjum október var tekið á hey-
inu, þá var nokkuð skemt með veggj-
unum, hiti var dálítill í því, og hélzt
hann framundir jól. Þar sem ekki var
skemt, var lyktin sæt-súr-beysk; á lit-
inn var það líkt og soðið kál; á hæð
var það ca. 1 al.
Heyið var lielzt gefið geldum kúm og
ungneytum; lömbum var gefið dálítið,
og hestum það lakasta. Allar skepnur
komust strax á að éta það, en altaf
var gefið þurt hey með, svo ég get ekki
með vissu sagt um fóðrgildi þess á
móti öðru heyi, samt liygg ég það eins
gott og venjulegt allvel þurt útliey.