Þjóðólfur - 31.10.1885, Blaðsíða 1

Uppsögn (sltrifleg) bundin vi9
áramót, ógild nema komi til út-
gefanda fyrir 1. oktðber.
Kemr ót á laugardagsmorgna.
Verð árg. 4 kr. (erlendis 5 ltr.).
Borgist fyrir 15. júlí.
ÞJOÐOLFR.
XXXYII. árg.
ReykjaTÍk. laugardaglnn 31. oktáber 1885.
N:o 42.
4ÍK PÓLITÍK. %#
Til Friðbjarnar á Eyri. í 37. bl.
„Þjóðólfsa þ. á. er bréf frá Friðbirni á
Eyri um þjóðviljann, og fer hann í
því svofeldum orðum um mig: „Illa
fór Þork. Bjarnasyni í stjórnarskrár-
endrskoðunarmálinu. Hannvar farinn
að vinna þjóðhylli sem þingmaðr. Nú
slæst hann í flokk með þeim, sem ve-
fengja tilveru þjóðviljans. Orðin:
„sem kallaðr hefir verið þjóðvilji“,
sýna, að hann álítr þjóðviljann eigi vera
nemanafnið tómt“. Illa fer Friðbirni
að slíta orðmínúr róttu samhengi og
leggja í þau skakka þýðingu, hvort
sem hann gjörir þetta vísvitandi eða
óvitandi. Mér datt það aldrei í hug,
sem hann segir sé álit mitt, enda gefa
orð mín alls enga átyllu til þess. Að
vísu álít ég nógu djarft að segja, að
sú ein breyting á stjórnarskránni, sem
þingið samþykti í sumar, sé eindreg-
inn vilji þjóðarinnar, því álykti menn
svo, sem vilji þjóðarinnar hafi komið
fram á Þingvallafundinum, þá vantar
í stjórnarskrána mikilsverð atriði, sem
sá fundr samþykti, svo sem, að al-
þing skyldi haldið árlega og neitun-
arvaldið takmarkað. I inum tilvitn-
uðu orðum mínum liggr ekki annað
en það, í þvi sambandi, sem þau voru
töluð, að ég hljóti eftir minni sann-
færingu að gefa atkvæði móti frum-
varpinu, þó það só vilji þjóðarinnar, að
það nái fram að ganga. Það getr
Verið, að herra Friðbjörn álíti þjóðinni
holt, og kost á þingmönnum, að þeir
tali og gefi, atkvœði möti sannfœringu
sinni. Hann um það, en sú er ekki
öiín skoðun, slikt álít óg glæpi næst.
Eg skal nú leyfa mór með fám orð-
Urn að láta í ljósi skoðun mína á
stj órnarbótarmálinu. Ég álít nauð-
synlega þá breytingu, að við fáum sér-
stakan ráðgjafa fyrir Island, helzt is-
lenzkan mann, sem mætir á þinginu
og hefir ábyrgð fyrir því; þetta held
ég gæti nægt fyrst um sinn. En að
fá landstjóra með 3 ráðgjöfum og allri
þeirri halarófu af embættismönnum,
sem slíku er vant að fylgja, það álít
óg kröftum landsins langtum of vaxið.
Að vísu var sagt í sumar á þingi, ým-
ist að ekki mætti í þessu máli minn-
ast á kostnað eða þá að hann yrði
lítill, launin yrðu höfð svo lág. En
þá er venju brugðið frá þvi, sem verið
hefir, og þá má annar hugsunarháttr
ríkja á alþingi framvegis en hingað
til, þar sem hver embættismaðrinn á
fætr öðrum hefir fengið laun sín bætt
og það einmitt í þeim árum, sem
margir meðal almennings liða tilfinn-
anlegan skort. Mér finst og ríki og
vald embættismanna ærið nóg, og þeir
nógu margir til að stjórna þessu fá-
menna og fátæka landi, þó ekki só
heilum hóp bætt við. Eg er ekki
viss um að sveitabóndinn búi betr,
búfrœðingarnir verði árvakrari og öt-
ulli, þingmennirnir vitrari og kjark-
meiri, þó við fáum landstjóra með 3
ráðgjöfum, en þó við höfum að eins
einn sérstakan ráðgjafa; en hitt er
víst, að kostnaðrinn verðr miklu meiri.
Þá ’álít ég það ekki lítinn ókost, að
konungr getr, hvenær sem vill, vikið
landstjóra frá embætti. Ætli land-
stjóranum gæti ekki einhvern tíma
orðið sama á og Pílatusi forðum, að
hann „óttaðist reiði keisaransV
Eg skal nri með nokkrum orðum
víkja lítið eitt á fjárhag landsins, til
þess menn sjái, hvort fært er að land-
ið leggi út í mikinn kostnað. 1875,
fyrir 10 árum síðan, var afgangr af
tekjunum eitt hundrad tuttugu, og sjö
þúsund krönur á ijárhagstímabilinu,
en í sumar 4 þúsund krónur. Útgjöld
landsins hafa á síðustu 10 árum auk-
izt nálega um helming, og lSOþúsund
krónur meira en tekjurnar. Haldi nú
útgjaldahækkunin eins áfram næstu
10 ár, verðr eitt af tvennu, að gjöld-
um verðr að þyngja mikið á almenn-
ingi, eða eyða viðlagasjóðnum, og við
það míkna þá tekjurnar. Aukatil-
lagið er nú 28[000?] kr. á ári, sem
smámsaman hverfr, og mínka þá árs-
tekjurnar um þá upphæð. Það munu
flestir á eitt sáttir um það, að eigi
atvinnuvegir landsins að taka fram-
förum og hagr almennings að batna—
og það hugsaði ég nú raUnar að^þjóð-
in vildi — þá þarf að leggja miklu
meira fé bæði til atvinnuvega, sam-
gangna og mentunar alþýðu, og þessi
sannarlegu velferðarmál þjóðarinnar
álít ég að eigi að ganga fyrir öllum
öðrum málum. Yerði nú lagt meira
fé, en gjört hefir verið til þessara
sönnu þjóðnauðsynja, hvernig hugsa
menn sór þá að hafa fó til að kosta
þessa nýju landstjórn, lagaskóla, hæsta-
rétt o. s. frv. ? Verðr það með öðru
móti en að heimta drjúgum fó úr
vösum þjóðarinnar á einhvern hátt?
Ég veit raunar, að efnaðir menn —
og þá sjálfsagt Friðbjörn á Eyri, nógr
kvað vera dugnaðr hans — þola, ef
til vill, aukin gjöld. En efnamenn
eru sárfáir, og allr almenningr svo
efnalítill, að hann á sannarlega í fullu
tré að borga öll þau gjöld, sem á hon-
um hvíla, og naumast fært við að bæta
meðan búnaðarhættirnir batna ekki.
Eg vil nú vona, að þessi góði herra
Friðbjörn liti líknaraugum til þessa
„fjölda af alþýðumönnum14, sem barm
segir að áhuginn sé svo Mtitt, sann-
færingin svo óljós og viljinn svo reyk-
Ull hjá, og vorkenni honum hans
mörgu ófullkomlegleika, en beiti sem
minst áliti sínu og miklu vitsmunum
til að þyngja byrðar hans, sem að
minu áliti eru nógu þungar meðan
hagrinn batnar ekkert.
Reynivöllum, 8. okt. 1885.
Þorkéll Bjarnason.