Þjóðólfur - 22.01.1886, Qupperneq 2

H
Bergur Ólafsson Thorberg.
—:0:—
Bergur Ólafsson Thorberg, landshöfð-
ingi, var skipaður í hið æðsta embætti
á þessu landi, og jafnframt í þá vanda-
sömustu og ábyrgðarmestu stöðu á land-
inu. Landshöfðinginn hefur auðvitað
takmarkað vald, en hann hefur þó að
ýmsu leyti sjálfstætt vald, til þess að
veita styrk til ýmislegra fyrirtækja,
sem landinu eiga að verða til hags og
blessunar; hann setur menn til embætta,
þegar svo ber undir, og það er vita-
skuld, að hin ókunnuga landsstjórn vor
í Kaupmannahöfn hlýtur í mörgu að
leita til landshöfðingjans og fara eptir
tillögum hans, þar sem um þjóðmálefni
er að ræða. Að þessu leyti er staða
landshöfðingjans ábyrgðarmeiri, en nokk-
urs annars manns hjer á landi; að vísu
ber stjórnin í Kaupmannahöfn lagalega
ábyrgð fyrir því, sem hún gjörir; en
hin siðferðislega ábyrgð er engu minni
hjá þeim, sem er frumkvöðull til þess,
sem hún gjörir, og sem heldur um gler-
augun; sem hún skoðar íslenzk málefni
í. Jafnframt þessu hefur það verið
talin skylda landshöfðingjans, að halda
uppi svörum fyrir stjórnina og verja
gjörðir hennar.
Faðir Bergs Thorbergs, sjera Ólafur
Hjaltason, var fátækur prestur og átti
fjölda barna. Þegar Bergur Thorberg
var unglingur, fór hann til Arnórs Árna-
sonar, sýslumanns í Húnavatnssýslu. Arn-
ór var bróðir sjera Hannesar Árnasonar
prestaskólakennara, og var hann ærið
sjerlundaður og þótti mjög undarlegur
i lund, en tryggur og drenglyndur, þar
sem hann tók því. Arnóri fjell Bergur
Thorberg vel í geð og fjekk mætur á
honum, svo að hann tók hann að sjer
sem fósturson sinn, kom honum í skóla
og kostaði hann síðan við háskólann í
Kaupmannahöfn. Meðan Bergur Thor-
berg stundaði þar laganám mun hann
hafa verið talinn meðal hinna frjálslynd-
ari stúdenta,þvíað hannhefurskrifaðund-
ir bænarskrár um ísl. lagaskóla, sem stú-
dentaríKaupmannahöfn sendu til alþingis
1855 og 1857. Eptir að hann var orð-
inn assistent í dómsmálastjórninnni, var
hann líka kosinn í ritnefnd Nýrra Fje-
lagsrita (1860 og 1861), sem þáhjeldu
öfluglega fram þjóðrjettindum vorum
gagnvart stjórninni, en í þau 7 ár, sem
hann var assistent í dómsmálastjórninni,
og vann undir handleiðslu stjórnarinn-
ar, mun hann hafa farið að hallast að
skoðun stjórnarinnar á þjóðmálefnum
íslendinga, og orðið algjörður fylgis-
maður stjórnarinnar. í fyrsta skipti,
sem hann sat á alþingi sem konung-
kjörinn þingmaður 1865, lagði stjórnin
fyrir alþing lagafrumvarp um fjárhags-
aðskilnað við Dani. Um þær mundir
stóð yfir stjórnarbarátta vor og deilur
við stjórnina út af fjárhagsmálinu.
Eins og lög gera ráð fyrir, var valin
nefnd í fjárhagsmálið, varð Bergur
Thorberg kosinn í nefndina og varð þar
bæði formaður og framsögumaður. Jón
Sigurðsson vikli láta fella mál þetta
algjörlega, og heimtá, að stjórnarmálið
væri í heild sinni borið undir íslendinga;
snerust umræðurnar mjög um þetta atriði.
Jón Sigurðsson var harðorður um stjórn-
ina og sagði meðal annars: „vjer höf-
um haft og höfum enn að nokkru leyti
þá stjórn, sem ekki hefur fylgt voru
máli, heldur gengið í flestu þvert á
móti oss, og dregið þeirra taum, sem
voru mótstöðumenn vorir í viðskiptun-
um“. Þessu svaraði Bergur Thorberg
svo: „Jeg verð að mótmæla þessari
skoðun og get ekki álitið hana rjetta,
því stjórnin hefur einmitt með því frum-
varpi, sem hjer liggur fyrir, sýnt að
hún vill reyna að útvega oss uppfylltar
þær sanngirniskröfur, er vjer höfum í
þessu máli“. Annars fór liann mjög
hógværum og kurteysum orðum um
skoðun Jóns Sigurðssonar í þessu máli
og röksemdir hans. Vjer höfum tekið
þetta sem dæmi til þess, hvernig Bergur
Thorberg kom fram. Hann varði skoð-
anir stjórnarinnar ávallt, en kom jafn-
framt fram með hógværð og lipurð.
Þessari lipurð og hógværð átti hann
mikið upphefð sína að þakka. Fyrir hana
mun Arnór Árnason hafa tekið hann
að sjer, og fyrir hana hefur hann kom-
izt í hið háa embætti, sem gjörir meiri
kröfur til samvizkusemi og rjettlætis,
en nokkur önnur staða hjer á landi.
jBergur Thorberg gekk heilbrigður
til rekkju á miðvikudagskveldið. En
um nóttina um kl. 2 fjekk hann sáran
verk í bakið, sem ágerðist, svo að sent
var eptir dr. Jónassen. Þegar hann
kom, hafði verkurinn liðið frá að mestu
leyti, svo að dr. Jónassen fór aptur
heim til sín. En síðar um nóttina fjekk
landshöfðinginn aptur ákafa kvöl í bak-
ið, sem lagði fram fyrir brjóstið; og
var hann að vörmu spori örendur. Var
það kl. 5.
Það er enn ókunnugt, hvað valdið
hefur dauða hans, en landlæknir Schier-
beck ætlar, að það hafi verið svo kall-
aöur blóðsekkur (Aneurisma) á hinni
stóru æð, er allt blóðið frá hjartanu
rennur um.
í engum af skólunum, (prestaskól-
anum, læknaskólanum, latínuskólanum,
kvennaskólanum og barnaskólanum), fór
nokkur kennsla fram í gær, eptir að
andlátsfregnin barst út.
Landsbókasafnið var lokað í gær.
Víðsvegar um bæinn blökktu fánar
í hálfri stöng allan daginn í gær.
’sL- *\L/* t *\L/* *\L^ *sL,t
7r-77~7r~7r'^77-'7r'7^7r~77~77~7r-r, ■'jrvrvrtr'TT
bókmenntírI
✓js. vjs. „'jsj Þp* ✓jSí
Scnt til ritstjórnarinnar.
1. Stormui'inn, sjónleikur eptir William Shak-
spere. I. íslenzk pýðing eptir EiríJc Magn-
ússon, M. A. Keykjavík. Sigm. öuðmunds-
son prentari, 1885.
2. Stormurinn, tlie tempest. Sjónleikur eptir
William Shakspere. II. Frumtexti. Út
geíinn með skýringum af Eiríki Magnús-
syni, M. A. Reykjavík. Sigm. Guðmunds-
son prentari. 1885.
3. Ljóðmæli Gísla Thorarensens. Reykjavík.
Einar Þórðarson hefur prentað á sinn kostn-
að 1885.
4. Úr tímariti hins islenzka Bókmenntafjelags
VI. Um Grágás eptir Pál Briem.
5. Hjálp í viðlögum, Jiegar slys ber að hönd-
um og ekki nær til læknis, eptir próf. Dr.
Fr. Esmarch. Þýtt, aukið og lagað handa
íslendingum af Dr. J. Jónassen. Með 20
myndum til skýringar. Reykjavík. Prent-
ari Sigm. Guðmundsson. 1885.
Hin síðast talda bók skiptist í þætti
eða kafia. I fyrsta þœtti er lýsing á,
„hvernig líkama mannsins og störfum
líffæranna er varið“, eða í einu orði
líkamsbyggingunni. Eru þar til skýr-
ingar 8 myndir: af beinagrind manns-
ins; vöðmum, œðum og innýfium\ og
hringrás blóðsins.
í öðrum þætti er fyrst talað um mar,
hvað það sje, hvernig það lýsi sjer,