Þjóðólfur - 26.03.1886, Blaðsíða 3

51
dýru ínálma. Aldrei hafa menn og heldur
misst alveg sjónar á þessari algildu grund-
vallarreglu (fundamental maxim), enda ekki
þeir stjórnendur (landa og ríkja), sem mest
hafa misheitt valdi sínu, til að gefa út óinn-
leysa/nlega pappírspeninga. Ef þeir hafa ekki
látið i veðri vaka, (sem þeir hafa þó venjulega
gjört), að þeir myndi borga (hina óinnleysan-
legu seðla) i mynteyri einhvern tíma í ótiltekinni
framtíð, þá hafa þeir þó, með því, að gefa seðl-
unum nöfn mynteyris sins, gefið fullgildan á-
væning, þótt falskur hafi reynzt sem optast,
um það, að þeir ætluðu að halda þeim (óiunleys-
anlegu seðlunum), i verði, er jafngilda skyldi
verði mynteyrisins. Þetta er ekki ómögulegt
enda þótt seðlar sje óinnleysanlegir. Satt er
það, að hjer er eigi um hina sjálfgjörðu hömlu
að ræða, sem fylgir innleysanlegum seðlum1. En
menn hafa glöggva og ótvíræða tilsögn, er af
má dæma, hvort gangverð pappírspeninga sje
að fullu, og að hve miklu leyti. Þessi tilsögn
er verð hinna dýru málma. Þegar seðil-hafar
geta ekki heimt, að peningar sje hræddir niður
(cannot demand coin to he converted into bul-
lion), o'g þegar engir peningar ganga lengur
handa á milli, þá hækkar og læltkar niður-
bræddnr málmur (bullion-) í verði eins og hver
annar hlutur; og sje verð hans hærra en mynt-
steðjans verð, ef eyrir (an ounce) gulls, sem i
myntuðum peningum jafngildir j£ 3 17s. 101/,2
d., er seldur fyrir ,£ 4 eða .£ 5 í seðlum, þ á
hefur verð seðla fallið að sama mun niður úr
því, er verð myntaðs gangeyris mundi vera.
Yæri þvi útgáfa óinnleysanlegra seðla háð ströng-
um reglum, og ein þeirra væri, að hvenær sem
niður bræddur málmur yrði hærri í verði, en
svaraði mynt-verði, þá skyldi draga úr útgáfu
seðlanna, þangað til markaðsverð brædds málms
og myntverðið mættust aptur, þá þyrfti slikur
gangeyrir (o: seðlarnir óinnleysanlegu) eigi að
vera undirorpinn neinum þeim vandræðum, sem
menn venjulega telja að sje óaðskiljánlega sam-
angróin við óinnleysanlega seðla“.
„Enn allt um það veitir þetta gangeyris skipu-
lag (o: það skipulag að hafa seðla óinnleysan-
lega) engan þann liagnað, er nægi til þess, að
mæla fram með, að þvi skyldi komið á. Óinn-
leysanlegur seðilgangeyrir, er að verðlagi færi
eptir verði bræddra málma, mundi alveg sam-
ftvara, i öllum verðbreytingum, innleysanlegum
gangeyri; hinn eini ábati yrði það, að menn
1 l) Því útgáfa þeirra fer eptý- ákveðnu hlut-
falli við fyrirliggjandi mynteyri, að einu leyti,
og aðkallandi þörf, að öðru.
2) Bullion þýðir merktur málmhlunkur (sbr.
‘kopar-hlunkur’); úr miðaldur lat. hulliona og
hullio málmkleppur, leitt af miðaldar lat. hull-
are, að stappa, merkja með innsiglis-stöppu;
hulla blýinnsigli, páfabrjef með stöppuðu blý-
( innsigli við; og i bankamáli: (peninga)-málmur
* bræddur niður í stengur með ástöppuðu inn-
sigli stjórnar á, til votts um, að málmurinn
' sje svo og svo hreinn.
yrðu undanþegnir þeirri nauðsyn, að halda nokk-
urri fyrirliggjandi varatryggingu i dýrum
málmum; en þetta er ekki svo mjög þýðingar-
mikíð, einkum af því, að stjórnin, meðan ráð-
vendni hennar er ekki grunuð, þarf ekki að
hafa eins stóran tryggingarsjóð eins og eins-
legir (privat) seðla-útgefendur, því að hún á
aldrei von á eins stórum skuldakröfum að ó-
vörum, með því menn geta aldrei eigiplega grun-
að hana um, að hún geti eigi borgað. En móti
þessu litla hagræði má setja það, fyrst, að stjórn-
in getur farið sviksamlega með verð niðurbrædda
málmsins, til þess, að hafa áhrif á gangeyri
lands, sömuleiðis með þvi, að hafa við falssölu
(sölu,sem ekki er ætlazt til að standi) til þess,
að hafa áhrif á meðalverð, allra meðalverða (the
averages), sem menn kvörtuðu svo mjög undan
og með öllum rjetti, meðan kornlögin stóðu. En
það er enn miklu þýðingarmeira efni, að menn
haldi fast við einfalda gruudvallarreglu, sem
hver getur skilið, hvað ófróður sem er. Allir
menn getn skilið, hvað innleysanlegleiki
seðla þýðir; allir sjá, að það, sem menn
geta fengið skipt fyrir fimm pund, livenær
sem vera skal, er fimm punda virði. Að
skipa gangeyri eptir verði niðurbrædds málms
(hullion) er flóknari hugmynd og óaðgengilegri,
af því menn koma henni ekki eins kunnuglega
fyrir sig. Almenningur yfir höfuð hefði ekki
nándar nœrri sama traust á óinnleysanlegum
gangeyri með slíku fyrirkomulagi, eins og á
innleysanlegum gangeyri; enda þeir, er bezt
hefðu vit á, mættu vel efast, hvort líklegt væri,
að slíku fyrirkomulagi yrði ófrávíkjanlegafylgt.
Með því að almenningnr skildi ekki eins
vel undirstöðu sliks fyrirkomulags, þá mundi
almenningsálit ekki ganga eins ríkt eptir, að
þvi vœri vandlega fylgt, og, ef í vandræði ræki,
mundi það rísa gegn fyrirkomulaginu. Hins
vegar mundi stjórn lands þykja það miklu al-
varlegra mál og viðurhlutameira að af-nema
innleysanlegleik gangeyris, heldur en að slaka
til á reglu er mönnum, ef til vill, kynni að
þykja eitthvað þvinguð1. Ástæðurnar, er mæla
meðhmleysanlegumgangeyri, vega því miklu
meira en þær, er bornar verða óinnleysan-
legum gangeyri, enda með bezta fyrirkomu-
lagi“. (Framh.).
Eeykjavík 26. marz 1886.
Þingkosningafundur. Eins og til stóð var
1) Þetta lýtur til þess, að eptir nú gildandi
bankalögum Englands, „Peel’s Act of 1874“ má
„Bank of England" ekki gefa út seðla umfram
ákveðið hlutfall. En komi fyrir gulltæmir svo,
að þetta hlutfall raskist, >þá hefur stjórnin lög-
heimild til að fella „Peels Act“ úr lögum um
stund og leyfa bankanum að gefa út seðla
umfram lögskipað hlutfall, unz aðstreymi gulls
nær lögboðnu hlutfalli við seðilútgáfuna, sem
var þegar „Peels Act“ var felldur niður; og skal
þá bankinu draga frá seðilútgáfu sinni jafn-
mikiðogút var gefið, meðan „Peels Act“ lá niðri.
haldinn hjer í bænum 20. þ. m. fundur sá, er
H. Kr. Friðriksson hafði kvatt til með auglýs-
ingu í síðasta blaði. Mættu þar allmargir, en
varla helmingur kjósendur at þeim.
Hr. H. Kr. Fr. gat þess, að hann ætlaði að
bjóða sig fram til þingmanns fyrir Rvik og
kvaðst mundu fylgja sömu skoðunum, sem á
síðustu þingum. Að þvi, er stjórnarskrármálið
snertir, talaði hann líkt því, sem hann skrifaði
hjer í blaðinu 12. þ. m. um það mál. Á fund-
inum töluðu Björn Jónson, Gestur Pálsson, Guð-
laugur Guðmundsson cand. jur., dómkirkjuprest-
ur H. Sv., Jón Ólafsson, Þorlákur Jónsson og
Þorleifur Jónsson. Ekki heyrðist ein rödd
(nema H. Kr. Fr.) móti stjórnarskrárfrumvarp-
inu frá síðasta þingi, heldur voru þvert ámóti
með þvi allir, sem nokkuð minntust á það, og
samþykkt var með samhljóða atkvæðum að
kjósa eigi annan á þing fyrir kjördæmið en
þann, sem væri með stjórnarskrárendurskoðun-
inni.
Þá var talað um, hvort enginn þeirra fund-
armanna, er væru með stjórnarskrárendurskoð-
uninni, vildi gefa kost á sjer, og voru tilnefnd-
ir Björn Jónsson ritstjóri, Indriði Einarss. re-
visor, Jón Ólafsson og Þorleifur Jónsson rit-
stjóri. B. J. og I. E. kváðust eigi mundu
bjóða sig fram nokkurs staðar. J. Ól. kvaðst
því að eins gefa kost á sjer, að hann fengi
innan skamms svo tjölmenna áskorun frá kjós-
öndum hjer, að víst væri, að hann yrði hjer
kosinn, þvi að hann hefði fengið eindregna á-
skorun annars staðar að. Þ. J. sagði, að ef
hann gæfi kost á sjer til þingmennsku, sem
liklega yrði, þá byði hann sig fram annars stað-
ar (í Húnavatnssýslu).
Dr. J. Jónassen hefur getið þess við ýmsa,
að hann ætli að bjóða sig hjer fram; en ekki
mætti hann á fundinum; vakti það nokkra óá-
nægju meðal fundarmanna. Samþykkt var á
fundinum að skora á hann að kveðja til fund-
ar sem allrafyrst til viðtals við kjósendur; var
sú áskorun send til hans sama daginn; en hann
hefur enn ekki sinnt henni.
Landshöfðingjaembættinu gegnir enn Jón
Pjetursson háyfirdómari, þvi að enginn hefur
í það verið skipaður. Með póstskipinu sigldi
yfirdómari Magnús Stephensen, eptir ráðstöfun
stjórnarinnar eptir þvi, sem sagt er. Er mjög
sennilegt, að hann verði í þessari för skipaður
landshöfðingi. í fjarveru M. St. er Árni Thor-
steinsson landfóg. settur til að þjóna amtmanns-
emhættinu, en landritari Jón Jensson, til að
gegna yfirdómaraembættinu.
Lausn frá prestskap hafa fengið 19. þ. m.
þeir sjera Páll Jónsson í Yiðvik og sjera Hall-
dór .Tónsson í Tröllatungu.
Póstskipið, sem fór vestur í Stykkishólm á
föstudaginn var, kom eigi fyr aptur þaðan en
i fyrradag kl 4 e. h.; hafði tafizt af stormi.
Póstskipið fór hjeðan í gær morgun, Auk
M. St. sigldu með þvi cand. jur. Páll Briem og
frú hans Kristín Guðnmndsdóttir, Þorl. kaupm.
Johnson, cand. theol. Jón Thorsteinsen, fröken
L. Bernhöft úr Rvik, fröken Jansen úr Hafnarf.