Þjóðólfur - 25.06.1886, Blaðsíða 3

103
hrísgrjón 26kr. og 28kr. (26kr.), Oveheradmjöl
100 pd. sekkir 12kr. 50a. (llkr. 50a.) með poka
og 200 pd. á 20kr., hveitimjöl pd. frá 16a. til
20a. (18a.), kaffl pd. 40a., 50a., 55a. (50a.) tíg
60a.(55a.)eptir gæðum, exportkaffi pd.30a.,35a.og
40a. (38a.), kandís pd., 32a. til 36a. (28a. til
32a.) í kössum jafnvel ódýrara, hvitasykur pd.
30a. (26a.) í toppum 25a., púðursykur pd. 22a.
(20a.), rjól pd,120a, 135a. til 140a.(125a.), munn-
tóbak pd. 200a. (185a.), brennivín 80a., stein-
olía 20a. pott., salt 450a. til 475a. tunn., stein-
kol 4kr. 10 skeppur, járn pd. 16a. til 20a,,
hestajárn gangurinn með nöglum 75a. til 116a.
beztu járn án nagla lkr., ljáblöð lkr., 12 feta
málsborð lOkr. til 12 kr. tylftin og minna hjá
timburkaupmönnum.
Nýlosiinð bruuð. Miklaholt 29./5., metið
1363kr. Mývatnsþing 29-/5., m. 921 kr. Oddi
15./6., m. 2730kr. Stafbolt 15./6., m. 1675kr.
og Útskálar 15./6., m. 1697kr. (Prestarnir á
siðastnefndum brauðum, sira Stefán próf. Þor-
t'aldsson, r. af' dbr. og síj-a Sig. B. Sivertsen,
r- af dbr. .fengu sama dag lausn frá pi’ests-
skap).
Kvennaskólinn á Ytriey veturinn’85—86.
•ú skólanum hafa næstliðinn vetur verið 30 náms-
nieyjar. Þarafl 2 allan veturinn, 6 annað kennslu-
limabilið og 12 mismunandi langan tíma. Náms-
loeyjuni var skipt i prjá bekki. í öðrum bekk
voru 4 námsmeyjar. Bóklegt var þar kennt:
íslenzka, danska, enska, veraldarsaga, grasa-
fræði, teikning, söngur og orgelspil. Yerkle
fatasaumur, ýmislegur útsaumur, prjón, bekl o
í fyrsta bekk voru 14 námsmeyjar. Bóklc
var par kennt: skript, reikningur, íslenzi
landafræði, íslandssaga, veraldarsaga, dans
og söngur. Verklegt: fatasaumur, ýmisleg
útsaumur, prjón, hekl o. fl. í handavinnube
Voru 12 námsmeyjar. Verklegt var þar keni
fatasaumur, ýmislegur útsaumur, prjón, bekl o
£ öllum bekkjum var keund matreiðsla, þvott
og hirðing á berbergjum. Nokkrum sinm
Horu haldnir fyrirlestrar i heilbrigðisfræði.
Næstliðinn vetur var af kennslukonum
úámsmeyjum Ytrieyjarskóla safnað til hlu
^oltu, til að stofna bókasafnssjóð fyrir kvenna
skóla Húnvetninga og Skagfirðinga. Hlutavelt
au var haldin að Ytriey 27. april, og varð á
góði hennar 150kr., og auk þess eru á 8. hundr
að munir eptir, sem síðar verður haldin lduta
velli á. Á eptir ldutaveltunni var af 6 náms
tteyjum leikinn sjónarleikur eptir Holberg, þari
®Ptir var sungið, og þótti það góð skemmtun.
Kjörfundurinn í Árnessýslu var baldinn ai
Hraungerði 9. þ. m. í byrjun fundarins vakt:
sjei'a ísl. Gislason eptirtekt manna á, að kjör
skrárnar væru ekki löglegar og sýslumaðui
sjálfur játaði breint og beiut, að þær væru 6
löglegar, en buggaði menn með því, að víðai
Væi'i pottur brotinn i þvi efni t. d. i Rvík
optir þvi, sem bann befði heyrt. Sjera St,
Stepbensen tók það fram, að slíkt væri að
úenna sveitastjórnum, sýslum. og amtm. —
ingmannaefnin töluðu eptir stafrofsröð, fyrst
.sjera Jens Pálsson. Hann taldi sjálfsagt að
breyta stjórnarskránni, sakir fjarsetu ókunn-
ugleilca og ábyrgðarleysis hinnar æðstu stjórn-
ar landsins. Stjórnarskrárfrv. frá 1885 rjeði
þó eigi til hlítar bót á þessum göllum, 1. sakir
ákvörðunarinnar að „konungur eða landstjóri"
skuli skrifa undir ályktanir þær, er snerta lög-
gjöf og stjórn, þvi að konungur gæti sjálfur
haldið staðfestingarvaldinu og þá þyrftu málin
að ganga út til Danmerkur til úrlausnar eins
eptir sem áður. 2. Stjórnin hefði heimild til
að gefa út bráðabirgðarfjárlög. 3. Konungur
mætti náða ráðgjafa skylyrðislaust 'fyrir allt
annað en brot á stjórnarskránni. Hann vildi
því láta þingið i surnar kippa þessum göllum
i lag með þvi að gera konungi óheimilt að gefa
út bráðabyrgðarfjárlög og náða ráðgjafa án
samþykkis neðri deildar. Það er og skoðun
hans, sem hvergi hefur komið fram áður, að
„undirskript landstjóra með hlutaðeigandi ráð-
gjafa, skyldi vera nóg til að gefa ákvörðunum
alþingis iagagildi, nema konungur liafi innan
12 vikna frá birtingu þeirra lýst ósamþykki
sínu á með konunglegri auglýsingu og jafnframt
viki landstjóra úr völdum“. Þessu öllu kvaðst
bann muudi lialdafram á þingi. Ef þettanæði
ekki fram að ganga á þingi í sumar, mundi
hann greiða atkvæði með stjórnarskrárfrv. frá
1885. Hann var mikið með eflingu búnaðar
bæði til lands og sjávar, mjög með alþýðu-
menntun (sbr. ritgjörðir hans i ísaf. 1885) og
samg'óngumálum; „þeir vegir, sem mest væri
flutningsmagn um, ættu að sitja í fyrirrúmi,
en alls eigi póstvegir,,; ætti því að leggja vagn-
vegi frá kaupstöðunum upp eptir hjeruðunnm.
Slcattamál öll í ólagi; kvaðst „hallast að af-
námi allra fastra skatta en innleiðslu tolla“.
Var með lagaslwla. Laun embœttismanna taldi
hann hæfileg frá 1600 kr. til 4000 kr., og
„engin ástæða væri til að launa kaupstaðar
emb.m. hærra en sveitar emb.m., er störf þeirra
væru jafnmikil og jafnmikilvæg11. Land-
stjóra nægði þau laun, sem landshöfðingi befði
nú, ráðgjöfunum 4000 kr. og skrifstofustjórum
2000 kr. Auk amtmannaembættanna vildi bann
afnema biskupsembættið, er stjórnarbrt. kæmist
á; vígslustarfa ætti forstöðumaður prestaskól-
aus að hafa á hendi. I fjárveitingum þingsins
vildi hann bafa fyrir augum gagn og nytsemi
þess, sem fjeð væi'i veitt til. Fensmarhsmálið
vildi hann láta þingið rannsaka og gjöra sitt
ýtrasta til að fá bættan þann skaða, sem lands-
sjóður befði beðið af völdum Pensmarks. Skúli
Þorvardarson, sem bauð sig fram eptir áskor-
un tveggja kjósenda, kvaðst að vísu lítt. fær
til þingmennsku og færðist heldur undan kosn-
ing, en þótti þö „mai\núðlegra“ að verða viðá-
skoruninni. Hann var sömu skoðunar, sem
sjera J. P. um öll uiálin, nema stjórnarskrár-
málið og samgöngumál; viðurkenndi að vísu
alla þá galla á stjskr. frv., sem sjera J. P.
talaði um, en vildi þó gefa þvi atkvæði óbreyttu,
af þvi, að það mundi siður ná samþykki, ef
lengra væri farið. Vagnvegi kvað haun dýra.
Þorlákur Gnðmundsson talaði ekki lengi því
að kjósendurnir þekktu skoðanir hans af þing-
tíðindunum, blöðunum og ritlingum hans. TJm-
ræðurnar stóðu um l3/4 klukkustundar og þó
sýndu menn óþreyju á meðan. Þorl. G. fjekk
öll atkv. (108), S. Þ. 77 og sjera J. P. 31 at-
kvæði.
Kjörfundurinn í Húnavatnssýslu var hald-
inn á Sveinsstöðum 10. þ. m. Fyrir þingmanna-
efnin voru lagðar þessar spurningar: 1. „Er
það fyrirætlun þingmannaefnanna, ef þau kom-
ast á þing, að greiða atkvæði með stjórnar-
skrárfrumvarpinu frá síðasta þingi alveg ó-
breyttu? 2.. „Hver lög þarf næsta þing að
semja og samþykkja sem afleiðing af því, að
það fallist á stjskr.frv. síðasta þings og vilja
þingm.efnin láta afnema biskupsembættið?11
3. „Hverjar eru skoðanir þingm.efnanna á gufu-
skipaferðum og póstgöngum og lagaskóla?" 4.
„Hvað vilja þingm.efnin láta næsta þing gera
i Fensmarksmálinu ?“ 5. „Hvernig vilja þing-
m,efnin láta skipa búnaðarskólamáli landins?“
Iíverjum af þessum spurningúm út af fyrir sig
svöruðu þingm.efnin eptiruppbafsstaf nafuanna.
1. E. Briem var eindregið með stjórnarskr,-
frv., en taldi óbyggilegt að gera kröfur um
stjórnarbætur, sem færu fram yfir jafnrjetti við
Dani. — Páll Pálsson svaraði i likurn anda;
það, sem • bann legði áherzlu á að fá, væri inn-
lend stjðrn og hún fengist, ef stjskrfrv. yrði
að lögum. Frestandi neitunarvald vildi hann
fara fram á, ef stjórnin væri útlend. eins og
nú er. — Ska.pti Jósepsson fann margt að
stjórnarskrárfrv., alveg hið sama, sem sjera
Jens Pálsson og getið er hjer að framan. Auk
þess þótti honum ótært, að eigi væri ákveðið,
að landstjóri skyldi vinna eið að stjórnar-
skránni, og hverrar trúar hann skyldi vera;
enn fremur óbafandi, að í upptalningunni sjer-
stöku málanna væri sleppt orðinu, „siglingar",
sem stæði í stöðulögunum. Hann hjelt og fram
frestandi neitunarvaldi. — Þorleifur Jónsson
vildi samþykkja stjórnarskrárfrumvarpið ó--
breytt, og taldi hyggilegast að fara eigi lengra
en það gerði, fyrst af því að það fengist miklu
heldur en frekari kröfur; í öðru lagi væri að
gætandi, að konungur gerði ekkert i stjórnar-
málum, nema eptir ráði ráðgjafanna, og er kon-
ungur ákvæði, hver völd landstjóri skyldi hafa,
færi hann eptir ráðum hinna isl. ráðgjafa, því
að undir danska ráðgjafa heyrði það ekki, og
myndu ísl. ráðgj. eigi ráða honum frá að láta
landstjóra staðfesta lög og stjórnarályktanir; í
þriðja lagi mætti seinna breyta stjórnarskr.
á ný, ef reynslan sýndi, að ekki ^ væri nú
nógu langt farið, og þær breytingar um
frekari kröfur fengjust þá miklu fremup
en nú, þar sem ekki þyrfti að sækja þær
í hendur danskrar stjórnar, beldur væri það
bvort þær fengjust, komið undir því, að isl.
ráðgjafar rjeði til þeirra, og ekki ætlaði hann
þá svo ódrenglynda og óþjóðholla að ráða frá
því, sem landinu væri fyrir beztu. Sk. J. þótti
ofgott traust borið til isl. ráðgjafanna, þar sem