Þjóðólfur - 03.08.1886, Qupperneq 1

Kemur út á föstudags-
morgna. Verö árg. 4 kr.
(erlendis 5 kr.). Borgist
f'yrir 15.júlí.
ÞJÓÐÓLFUR.
Uppsögn (skrifleg) bund-
in viö áramót, gild nema
komi til útgef. fyrir 1.
október.
XXXVIII. árg.
Reykjavík, þriðjudaginn 3. ágúst 1886.
Nr. 32.
Fensmarkshneyksliö.
Eins og öllum er kunnugt, var
dönskum manni, Fensmark að nafni,
Veitt ísafjarðarsýsla 1879. Fensmark
þessi hafði 1864 tekið embættispróf í
lögum eptir 81/2 árs nám með svo
lágri 2. einkunn, að mjög fáir hafa
fengið jafn lága, þó hefur dánumað-
urinn Fischer, sýslumaður Barðstrend-
inga, fengið enn þá lægri, en hann
sat heldur ekki nema 7 ár við bókina.
Fensmark hafði svo ekki getað fengið
neina atvinnu í Danmörku, en hafði
á einhvern hátt slampast á próf í ís-
lenzku og var svo veitt sýslan. Hann
tók nú við embætti sínu, og vita allir,
hvornig það fór. Hann stóð ekki í
skilum og gerði engin reikningsskil.
Stundum sendi hann enga reikninga,
og einu sinni er sagt, að hann hafi
gripið heila bók af óskrifuðum pappír
og vaíið innan í umbúðir, og sent
landshöfðingja og látið svo sem það
væri i ógáti. Þrátt fyrir það setti
landshöfðingi hann þó ekki frá em-
bætti sínu, sem þó virðist hafa verið
skylda hans, sjá erindisbrjef fyrir
landshöfðingjann 29. júní 1872, 6.
gr., sem hljóðar svo : „Landshöfðing-
mn sjer um, að reikningarnir komi á
rjettum tíma frá öllum gjaldheimtu-
niönnum á Islandi, og skal hann beita
þvingun til þess að koma þvi til leið-
ar á þann hátt, sem honum þykir
við þurfa, eða við eiga, annaðhvort
með því að leggja á þá þvingunar-
sektir eða eptir atvikum með þvi að
vikja þeim frá um stundarsakir, sem
í blut á. Alla reikninga skal því senda á-
leiðis til landshöfðingja og skal hann
ganga úr skugga um, að kröfum
landssjóðsins sje fullnægt, og ef það
1) Fischer sýslumaður var pappírsali í smá-
baupstað á Sjálandi, áður en hann kom til ís-
lands í fullum emhættisskrúða með dolk við
~ið sjer, og spurði eptir næstu járnbrautarstöð
til Skaptafellssýslu.
reynist ekki svo, gera þegar þær ráð-
stafanir, sem með þarf til þess að
koma því fram með þvingun, að þeim
verði fullnægt, en jafnframt skal hann
senda skýrslur um þetta til hlutað-
eigandi ráðgjafau. Þetta er einnig
tekið fram i auglýs. um verksvið
landsh. 22. febr. 1875, 5. gr. þar sem
stendur: „og skal hann sjer í lar/i sjá
um, að reikningarnir komi á rjettum
tímau, sjá og reglugerð um reiknings-
skil 13. febr. 1873, 7. og 8. gr., þar
sem það sama er tékið fram nálega
orðrjett. —
Hvemig hefur nú þeirrar skyldu,
sem svo skýlaust er tekin fram i áð-
urgreindum auglýs. og reglugerð,
verið gætt ? Það er sannað, að vorið
1882, og þá hafði Fensmark verið við
embætti í 3 ár, var sjóðþurðurinn
orðinn eigi allítill, og að engir reikn-
ingar voru fram komnir; það var um
sömu mundir, sem Hilmar Finsen fór
frá og Bergur heitinn Thorberg tók
við embætti; hann hafði áður verið
amtmaður og eptir reglugjörðinni 13.
febr. 1873, 2. gr. eiga allir reikning-
ar með tilheyrandi fylgisskjölum að
ganga í gegnum hlutaðeigandi amt-
mann til landshöfðingja. Honum gat
því ekki verið ókunnugt um, hvernig
fjárskilum Fensmarks var varið. Jú,
hann mun og hafa veitt Fensmark
fjársektir, en að beita hinu ákvæðinu,
að vikja honum frá, var óhugsandi,
heldur var farið að leita eptir þvi í
kyrþey, hvort ekki væri hægt að fá
neinn ólærðan eða lærðan lögfræðing
til að hjálpa Fensmark; en það tókst
ekki; enginn vildi takast á hendur
að moka þann Ágíasflór. Svo liðu og
biðu 2 ár til. Ekkert kom fjeð frá
Fensmark. Og var nií súpan orðin
um 27,000 krónur. Var ekki trútt
um, að farið væri að brenna við og
finnast sviðalykt, enda lítið eitt að
sjóða upp rír. Þótti þá, sem eigi væri
trygt að bíða lengur, potturinn var
loksins tekinn af hlóðunum — Fens-
mark settur af. En hann beið þá
ekki boðanna, heldur hafði sig af
landiburt og strauk til Danmerkur, og
var farþegi í lyptingu á sama skipi
og Magnús vestanpóstur, sem stolið
hafði 1900 krónum, var á^í lestinni;
stórþjófurinn stærði sig í lyptingu,
smáþjófurinn heiðraði sig í lestinni;
það er vant að vera svo. En þá
sýndi Nellemann þá stórkostlegu rögg
af sjer, að hann tók Fensmark og
sendi hann heim til íslands til að
láta prófa hann. Nú var farið að
róta upp í reikningunum, og höfum
vjer heyrt þvi fleygt, að það hafi
verið verri vinna en að ganga á eyr-
inni í Vík, og var svo Fensmark
dæmdur fyrir undirrjetti til 8 mán-
aða betrunarhússvinnu, og sá dómur
staðfestur í landsyfirrjetti. —
Magnús Stephenssen var þá yfir-
dómari og lika amtmaður. Hvernig það
samrýmdist í þvi máli er óskiljanlegt;
en viti menn, eptir tillögum dómar-
anna var Fensmark náðaður af kóng-
inum. Fyrir þessum málalokum hef-
ur víst engan íslending órað, að stór-
þjófur, sem þar að auk hefur verið
konunglegur embættismaður, settur
til þess að vaka yfir lögum og rjett-
indum manna, dæmdur af báðum
rjettum til 8 mán. betrunarhússvinnu,
skuli svona strax upp úr þurru fá
uppgjöf á rúmum helmingi fangelsis-
tímans, og þar á ofan ljettvægari hegn-
ingu. Slíkt er ekki gott dæmi gefið
öðrum sýslumönnum og tollheimtu-
mönnum á íslandi. Nú halda þá allir,
að allt sje klappað og klárt, Fensmark
sitji sína 3 mán., en þar til segjum
vjer skýlaust nei. Vjer spyrjum,
hver á nú að borga brúsann ? Á
landssjóður að bera hallann? Þar