Þjóðólfur - 03.12.1886, Side 2

Þjóðólfur - 03.12.1886, Side 2
210 Er eigi í slíku máli margs nð gæta? Eru ekki „morðvötn" í sumum sveit- um en eJcki í sumum ? Eru ekki sum- ar byggðir lagaðar af náttúrunni til þess að vera einn hreppur og eitt prest- kall fyrir sig? Hljóta ekki lögin frá 8. jan. 1886 um hluttöku safnaða í veit- ingu brauða að hafa áhrif á þetta mál? Hlýtur ekki vaknandi og vaxandi á- hugi almennings að hafa áhrif á þetta mál eins og önnur? Hlýtur ekki ný reynsla og ný eptirtekt að láta heyra til sín? Neitar sjera Árni ölluþessu?1 Sjern Árna „þykir mjög athugavert, að vera að fækka prestaköllunum ein- mitt þegar prestaefnum er að fjölga svo mjög“. Við þessum orðum höfð- um vjer eigi búizt af slíkum manni sem sjera Árni kvað vera og allra sízt, þar sem hann hefur dvalið í ríki eins og Bandaríkjunum. í lok 19. aldar ætti þó hver löggjafi menntaðrar þjóðar, þótt hún sje eigi lengra á leið komin en vjer Islendingar, að vera orðinn svo innilega sannfærður um að embættin eru til vegna þjóðarinnar en ekki vegna embættismannanna. Sjera Árni ætti ekki að vera að hugsa um, að hafa til embætti handa hverjum þeim manni, sem útskrifast af prestaskólanum, því það er alkunnugt, að margir koma það- an, sem ættu alls ekki að verða prest- ar. Þannig hefur það gengið jafnan hingað til og reynslan segir að svona muni það verða. Sumir prestar, bæði úr latinuskólanum og úr prestaskólan- 1) Vjer ætlum að bæði mundi pað happa- sælla og kostnaðarminna að ráðin yrði bót á skipun prestakallanna eða á lögum frá 27. febr. 1880, smátt og smátt eptir þvi sem reynslan kennir, heldur enn að prestakallalögin yrðu tekin fyrir öll í einu, og einkum er pað frá- leitt að gjöra það nú þegar að sumri eða á næstu þingum, áður en næg reynsla er fengin, til þess að taka allt málið fyrir, því það mundi taka meiri tíma, en þau hefðu ráð á, ef það ætti að verða viðunanlegt og varanlegt verk. Þær þjóðir, sem eiga nú einna bezt lög, hafa stundum farið svo að, að þær hafa tekið kafla og kafla úr umfangsmiklu máli í einu og búið til lög um hann, og svo þegar allir lagaþætt- irnir hafa verið ræddir vandlega og reyndir á alla vegu, þá hafa þeir steypt þeim saman í eiua heild (codificere). Væri eigi vert að hug- leiða, hvort eigi væri ráðlegt að fara hjer likt um, síðan hann var stofnaður, hafa ver- ið landinu til skaða og skammar og hömuleiðis prestastjettinni. Það eru þessir karlar, sem hafa komið óorði á prestastjettina innan lands og utan, og því meiru en hún verðskuldar að vorri ætlun. Þjer sjera Árni og aðrir góðir klerkar, ættuð að berjast fyrir því, að aðrir þyrftu ekki að vígjast en þeir, sem verða söfnuðinum til sannrar upp- byggingar og stjett sinni til sóma, því að það er í alla staði bezt og þá mundi það óorð hverfa, sem prestastjettin hef- ur haft á sjer, þá þyrftu góðu prest- arnir eigi að þola vansæmandi ummæli að ósekju. En á þessu verður að eins ráðin bót á einn veg, á þann veg að nógu margir kandídatar í guðfræði sjeu til; en það verður bæði með því, að nógu margir gangi á prestaskólanu og brauðin sjeu ekki óþarflega mörg. -Það er fjarri því, að skaðlegt sje að uokkr- ir kandídatar sjeu til, heldur er það nauðsynlegt, til þess að um megi velja. Það veitir ekkert af, þótt þeir væru til þetta um 10 ; stundum fleiri og stund- um kannske færri eptir ástæðum. Þeim er eigi vorkennandi að geta haft ofan af fyrir sjer um eitt ár eða svo, af því að embættisnám þeirra er svo stutt. Þeir, sem efnilégir æru, þurfa varla að bíða lengi. (Niðurl.). Skólasparisjóðir. Á Frakklandi var hinn fyrsti skólasparisjóður stofn- aður 1874, en 1884 voru í 23,222 skól- um á Frakklandi sparisjóðir, og áttu þá 488,624 börn í þeim 8,100,000 kr. í Belgíu voru árið 1883 173,213 börn, sem áttu í sparisjóði á þriðju milljón króna, í Ungverjalandi áttu 24,000 börn fje í sparisjóð árið 1884. Á Engiandi er kostað mjög kapps um, aö efla skóla- sparisjóði, og þar hefur komið til tals að þeir skólar einir, sem sparisjóði stofn- uðu ættu að njóta styrks af ríkisfje. Sú raun hefur þótt verða á, að börn lærðu betur að fara með fje sitt og meta gildi peninga, þar sem skólaspari- sjóðir eru, en ella, og að þau legðu í að? Ætli vjer gætum eigi fengið góð presta- kallalög á þann hátt með tímanum? llóf. þá margan eyrinn, sem að öðrum kosti mundi fara að forgörðum. Ættum vjer íslendingar ekki að hugsa til að koma upp svipuðum sjóðum? Reykjavik 3. des. 1886. Skipskaðar. Á Þriðjudaginn var 30. f. m. fórust 2 skip hjeðan úr Reykja- vík á uppsiglingu úr fiskiróðri. 13menn drukknuðu, en einum varð bjargað. Annað skípið, sexæring, átti formaður- inn Oísli Björnsson bóndi á Bakka, mesti atgervis- og dugnaðarmaður. Þeir sem með honum drukknuðu voru Eirik- ur Ouðmundsson og Gísli Stefánsson tómthúsmenn, Hannes Ouðmundsson og Sigurður Sigurðsson vinnumenn, og Þórður Ouðmundsson húsmaður. Ann- að skip, sem sem var á uppsiglingu, fann 3 mennina af skipi Gfísla; voru þeir á fiotj og allir örendir. Hitt sjdpið var ættæríngur, eign Jó- hannesar Ólsens, útvegsbónda í Reykja- vik. Formaður á því var Jón Ólafsson tómthúsmaður hjer í bænum; drukkn- aði hann og 6 hásetar hans, en einum varð bjargað, Eyþóri Oddssyni frá Fje- lagsgarði. Af þessum 6 voru tveir bræður Einar og Friðrih Gfuðnasynir ffá Guðnabæ í Reykjavík; hinir voru Gisli Helgason í Grjóta í Reykjavík, Kristján Sigurðsson í Helgabæ í Rvík — allir tómthúsmenn, — Jón Arnason og Hélgi Jón Ólafsson; þessir 2 voru vinnunenn skipseigandans. Allir þessir menn, sem drukknuðu voru á bezta aldri. 6 þeirra voru kvænt- ir, einn var ekkjumaður; alls láta þeir eptir sig 15 börn í ómegð, og heimili þeirra sum meira og minna bágstödd. Enginn af þeiin, sem drukknuðu, hafði fengið á sig lífsábyrgð, sem mundi hafa getað dregið mikið úr bágindum hinna eptirlátnu ekkna og munaðarleysingja. Þessi svipl. atburður ætti að-vera mönn- um, einkum sjómönnum, ný hvöt til aðút- vega sjer lífsábyrgð hjá Dr. Jónassen í Reykjavík, ef þeir með nokkru móti geta það. Próf' í stýrimaiinafræði var liald- ið 25. og 26. þ. m. lijer í bænum. Und- ir það gengu 2 af lærisveinum skipstj.

x

Þjóðólfur

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðólfur
https://timarit.is/publication/72

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.