Þjóðólfur - 25.02.1887, Page 1

Kemur út á föstudags-
morgna. YerÖ árg. 4 kr.
(erlendis 5 kr.). Borgist
fyrir lö.júlí.
ÞJÓÐÓLFUR.
Uppsögn (sltrifleg) bund-
in við áramót, ógild nema
komi til útgef. fyrir 1.
október.
XXXIX. árg. ReykjaTÍk, föstudaginn 25. fekrúar 1887. Xr. 8.
Búnaðarskólamáliö.
n.
(Niðurl.). Eins og menn hafa verið
ósammála um fyrirkomulag búnaðar-
skólanna, þannig hafa menn ekki síð-
ur misjafnar skoðanir um hitt, hve
margir þeir eigi að vera á landinu. —
Margt getur að vísu mælt með því,
að hafa þá að eins tvo, annan fyrir
Norður- og Austuramtið og liinn fyrir
Suður- og Vesturamtið, en þó sjáum
vjer eigi, að ókleyft sje, að hafa þá
fjóra á öllu landinu, einn í liverjum
fjórðungi eða tvo í Norður- og Austur-
amtinu, einn í Vesturamtinu og einn í
Suðuramtinu; ætti þá einn af þeim að
verða með tímanum fullkomnastur eða
viðunanlega vísindalegur, eins og Torfi
Bjarnason heldur fram í Andvara 1884.
Að hafa þá fleiri, yrði tómt kák; eng-
inn skólinn gæti þá orðið viðunanlega
góður, því að fje vantar til þess. Eða
hvar ætti að taka það fje? Það er
og mjög óvíst, að góðir forstöðumenn
og kennarar fengjust til margra skóla,
og mundi íúllerfitt að fá þá til fjögra,
hvað þá heldur fleiri.
En þá kemur sú spurning, hvernig
*tti að skipa þessu máli, úr því sem
komið er. Einn meðal hinna merkustu
baenda landsins, sem mikið hefur hugs-
nð um þetta mál, hefur bent oss á það.
Eptir hans skoðun ætti að skipa þessu
máli með lögum sam allrafyrst. Ætti
þar fyrst að ákveða, að fjórir skuli vera
bunaðarskolar a landinu; í öðru lagi,
hverjar sýslur skuli vera um hvern
skóla; það má eigi láta það óákveðið,
l’vi að ef svo væri, mundu sumar sýslur
^raga sig í hlje um óákveðinn tíma,
þess að tiltölulegur liluti þeirra af
búnaðarskólasjóðnum og árlegt búnað-
arskólagjald yrði notað til að styðja
búnaðarskólana. Til þess að koma
8kólunum á fót, ætti landssjóður að
lána nóg fjc. Til skólanna ætti og að
ganga af búnaðarskólasjóðnum tiltölu-
legur hluti þeirra sýslna, sem væru
um hvern skóla og árlegt búnaðar-
skólagjald þeirra. En af því að það
yrði eigi nóg, ætti þingið að veita í
fjárlögunum hverjum skóla sjerstakan
styrk, sem þingið ætti beinlínis að á-
kveða, enn hafa hann ekki innifalinn í
styrknum til eflingar búnaði, því að ef
svo væri, er hættara við að styrknum
yrði misskipt milli skólanna. Þessi
árlegi styrkur úr landssjóði yrði nátt-
úrlega að miðast við útgjöld hvers
skóla, t. a. m. laun kennara, meðlag
með námspiltum, endurborgun á lán-
um, framkvæmdir skólans og tilraunir
o. s. frv. Hve mikill kostnaðurinn yrði,
fer eptir því, í hve stórum stýl hver
skóli væri, en mjög mikill gæti hann
ekki orðið og allrasízt, þegar fram í
sækti og bú skólans væri orðið stórt
og blómlegt.
Vera kann að sumum, einkum þeim
sýslum, sem lítinn eða engan áhuga
hafa á búnaðarskólamálinu, mundi þykja
liart að skipa þessu máli þannig, —
þykja hart, að láta taka tiltölulegan
hluta sinn af búnaðarskólasjóðnum og
árlegt búnaðarskólagjald og leggja það
til hlutaðeigandi skóla og eins og
neyða þær til að ganga í búnaðarskóla-
samband við aðrar sýslur. En slíkar
og þvílíkar skoðanir eru ástæðulausar,
og þeir, sem þær kynnu að hafa, sýna
með þeim skammsýni sína og áhuga-
leysi á að tryggja bændum og bænda-
efnum þær menntastofnanir, sem eiga
að veita þeim þá þekking, er þeir þurfa,
til að standa vel í stöðu sinni sem
bændur.
Samkvæmt því, sem áður er sagt,
ætti því að gera Ólafsdalsskólann opin-
bera eign og láta hann vera fyrir Vestur-
amtið. Þetta ætti mönnum að vera
því fremur áhugamál, semTorfi Bjarna-
son er meðal hinna færustu manna
landsins til að vera búnaðarskólastjóri,
og gæti því komið skólanum í gott
lag, sem væri ómetanlegt fyrir fram-
búð skólans. Vjer getum ekkiímyndað
oss, að þetta mætti mótstöðu frá Vest-
uramtsbúum og ekki heldur frá hálfu
Torfa Bjarnasonar, svo framarlega sem
hægt væri að bjóða honum viðunanlega
kosti.
Á sama liátt ætti ekki að lv^lda lengra
út í stofnun Hvanneyrarskólans, nema
því að eins að allt Suðuramtið væri
um hann og hann væri opinber eign.
Það er Borgarfjarðarsýsla ein, sem er
að berjast fyrir þessum skóla; eru eng-
in líkindi til, að hún ein geti lagt svo
mikið fje til lians, sem með þarf, og
hins vegar næsta ólíklegt, að til hans
fáist svo mikið fje úr landssjóði, að
skólinn geti komizt á þennan hátt í
viðunanlegt horf.
Búnaðarskólinn á Hólum var upp-'
haflega stofnaður í þeirri von, aðEyja-
fjarðarsýsla yrði með Húnavatns- og
Skagafjarðarsýslum um skólann; lofuðu
Eyfirðingar því í fyrstu og ljetu einu
sinni 500 kr. til skólans, en svo kom
apturkippur í þá, og þrátt fyrir ítrekaðar
áskoranir hafa þeir eigi sinnt þessu
máli síðar. Af þessu hefur leitt, að
Húnavatns- og Skagafjarðarsýslur liafa
verið einar um skólann, og hann orðið
í meiri fjárskorti en ella hefði orðið, því
að þótt sýslur þessar hafi lagt til hans
meiri hluta þess fjár, sem þeim hefur
hlotnazt af fjenu til eflingar búnaði, þá
hefur það ekki nánda nærri nægt, þar
sem hann hefur fengið næsta litið fje
beinlínis úr landsjóði. EfEyjafjarð-
arsýsla hefði verið með, hefði liluti henn-
ar af búnaðarskólasjóðnum og árlegt
búnaðarskólagjald gengið til skólans og
jionum þannig aukist kraptar. Eins og
áður er getið er skólinn obinber. Skóla-
stofnunin á jörðina, búið og öll áhöld