Þjóðólfur - 14.12.1888, Blaðsíða 1

Þjóðólfur - 14.12.1888, Blaðsíða 1
Kemur öt á föstudags- morgna VerÖ árg. (60 arka) 4 kr. (erlindis 5 kr.). BorgíHt fyrir ló. júlí. ÞJÓÐÓLFUR. Uppsögn skrifieg, bnnd- in við áramót, ftgild nema komi til ritgefanda fyr- ir 1. oktöber. XL. árg. Reykjavík föstudaginn 14. des. 1888. Nr. 58. Þaö þarf aö mennta alþýðu. (Niðurl.) Pað er orðið rótgróiði meðvit- und alira, að það sje bæði kristileg og siðferðisleg skylda að koma böruum sín- um, sem menn segja, í kristinna manna tölu, og þykir það hin mesta vansæmd, ef þetta að nauðsynjalausu dregst fram yfir lögaldur. Þótt skilyrðunum fyrir fermingunni væri fjölgað, myndi það ekki að neinu leyti raska þessari tilfinningu, heldur myndu allflestir reyna að kljúfa þrítugan hamarinn, til þess að fnllnægja þessum skilyrðum, svo að barnið þeirra kæmist á rjottum tíma „í kristinna manna tölu“. Náttúrlega er hjer mikið undir prestunum komið, en jeg vænti svo góðs af þeim, að þeir gangi ríkt eptir, að ferm- ingarskilyrðunum sje fullnægt samkvæmt fyrirmælum hinna gildandi laga. En sjeu menn liræddir um vanrækslu í þessu efni af þeirra liálfu, þá er ekki annað en leggja sektir við slíkri vanrækslu að dæmi Krist- jáns konungs 7. Að endingu skal jeg taka það fram, að ef þetta skilyrði yrði til þess, að barnið næði ekki fermingu í lögákveðinn tíma, sem jeg er sannfærð- ur um að sjaldan kæmi fyrir, þá þarf það ekki eð „útiloka það frá guðsborði“, því ef það hefur náð viðunandi þekkingu í kristilegum fræðum og finnur hjá sjer köllun til að neyta hinnar iioilögu kveld- máltíðar, þá ætti því að leyfast það. Þetta mætti ákveða með lögum. En hver prestur myndi og gjöra þetta lagalaust, ef hann fyndi, að hugur fylgdi máli, þar sem lögin á annað borð heimila undan- fekningar í þessu efni, eins og áður er ávikið, svo að óþarfi væri að gefa út ný lög nm þetta atriði. Yfir höfuð finnst mjer, að tilfinning og trú eigi að ráða í slíkum efnum, en engin laga ákæði. Því fje, sem varið væri til unglinga- menntunar, skyldi skipt milli sýslnaúna eptir fólksfjölda, og svo úthlutaði sýslu- nefndin því hreppunum eptir íbúatölu, en tæki jafnframt tillit til efna og ástæðna sveitarinnar, strjálbyggðar og fl. Sjóþorp og kaupstaðir ættu tiltölulega lítinn styrk að fá, því þar verður tilkostnaður til kennslunnar minnstur, þjettbýlar sveitir ættu að fá minna en strjálbyggðar, og s. trv. Það mun jafnan verða nokkur ágrein- ingur um það, hver aðferð skuli höfð við uppfræðing unglinga, er verði landinu kostnaðarminnst og notadrýgst. Sumir halda fram föstum skólum (barnaskólum), líkt og tíðkast í öðrum löndum, sumir umgangskennurum eða reykiskólum. Það er óefað, að kennslan yrði reglubundnari í föstum skólum, og hlyti að koma að meiri notum í þeim en reykiskólunum, og allt eptirlit með þeim yrði miklu auðveldara. En kostnaðurinn við þá yrði líka margfalt meiri, eflaust miklu meiri, en sem því svaraði, hvað kennsl- an kæmi að meira gagni. Þó að landið hefði efni á að koma npp skóla í hverri sveit, þá gætu margar sveitir ekki stað- ið straum af skólunum, nema með mikl- um árlegum styrk úr landssjóði, og þó að sveitin og landsjóður kostaði skólann að öllu leyti, þá væru fjölmargir ein- staklingar, sem ekki gætu notað skólann styrklaust, og er auðsætt, að allar þær styrkveitingar gætu orðið ókljúfandi fyr- ir landssjóð. — Við reykiskólana fjelli skólahúss kostnaðurinn burt að miklu leyti, og svo yrði miklu auðveldara fyr- ir fátæklinga að nota kennsluna. Jeg hef hugsað mjer það þannig, að kennsl- an færi fram á helstu bæjum í sveitinni og þangað söfnuðust svo börnin af bæj- unum í kring. I Skagafirði og Húna- vatnssýslu hefur þessi aðferð verið höfð lengi í stöku sveitum, og reynst vel. Margir fátæklingar hafa á þennan hátt fengið mjög ódýra kennslu handa börn- um sínum. Fastir skólar ættu að vera alstaðar, þar sem þvi verður við komið, t. d. í kaupstöðum, sjóþorpum og mjög þjettbýlum sveitum. Áöllum unglingaskólum ætti að kenna: lestnr, teikninq, skrift, kristileg frœdi, reikning, rjettritun, valda kafla úr al- mennri sögu og sögu Islands, og helstu meginatriði náttúrufrœðinnar, almennrar landafrœði og lieilbrigðisfrœðinnar. Auk þess ætti að láta unglingana temja sjer ýmsa leikfimi og handavinnu. I fljótu bragði kann mörgum að finn- ast, að hjer sje til of mikils mælst. En menn verða að hafa það hugfast, að hjer er að eins um frumatriði þessara greina að ræða, og að barnið á ekki að læra neitt af þessu utan að, ekki „kverið“ einu sinni, heldur á kennslan eingöngu að miða til þess, að vekja gáfur og eptir- tekt barnsins og þroska skilning þess, eins og jeg áður drap á. Námsgreinarnar eru því eins og verkfæri í hendi kenn- arans, til þess að ná þessum tilgangi, en um leið fær barnið undirstöðuþekkingu í þessum þýðingarmiklu fræðigreinum, er svo getur vakið löngun hjá því til þess að afla sjer yfirgripsmeiri þekking- ar í þeim, og þannig er menntalöngun barnsins vakin, jafnframt því, sem gáfur þess eru glæddar. En þar sem hentugar bækur* í mörgum af þessum greinum vanta, þá ætti hið opinbera að annast um, að þær væru samdar og kosta þær að öllu leyti, eins og „meiri hluta frum- varpið“ fer fram á, því með því móti er meiri trygging fengin fyrir því, að þær yrðu góðar og sniðnar við unglinga hæfi, og mátulega dýrar. Væri hentast að gefa út smápjesa í hverri grein. Þrjár hinar síðast töldn greinar mætti að vísu, efnisins vegna, sameina í einn pjesa. — í frumvarpi Ól. Briems stendur „uppeld- isfræði“ á meðal þeirra greina, sem kenna ætti í unglingaskólum, og hlýtur þetta að vera komið inn í frumvarpið af ein- hverju ógáti, eða að Briem skilur eitt- hvað annað við uppeldisfræði en almennt er skilið við það orð, því jeg get ekki ímyndað mjer, að nokkrum, sem veit hvað uppeldisfræði er, detti í hug að gjöra hana að kennslugrein í barna- eða unglingaskóla, — þar á móti væri mjög heppilegt, að hún væri kennd við presta- skólann. Möðruvöllum, 12. maí 1888. Stefán Stefánsson. Reykjavík, 14. des. 1888. Um líf og lífsvon sjómanna hjelt sjera Oddur Y. Gislason fyrirlestur í fyrrakveld hjer í bænum. Talaði hann *) í lestri og rjettritun eru kver Yaldimars Ás- mundarsonar ágæt.

x

Þjóðólfur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðólfur
https://timarit.is/publication/72

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.