Þjóðólfur - 10.01.1890, Blaðsíða 2

6
Júlíusar Havsteens, höfum vjer meðtek-
ið eptirfylgjandi grein. þar sem herra Þ.
B. vill breiða yíir það, að amtmaðurinn
haíi verið andvígismaður búnaðarskólans
á Hólum í upphaíi. En því fer fjarri,
að slíkt verði þvegið af amtmanninum.
Eins og áður hefur verið tekið fram í
Þjóðólfi, var það upphaflega tilætlun
Skagfirðinga, er þeir voru að koma skól-
anum á fót, að fá bæði Húnavatns- og
Eyjafjarðarsýslu í samband við sig um
Hólaskóla. Sýslunefndirnar í þessum
8 sýslum, sendu menn til að semja um
þetta á fund, sem haldinn var á Hólum
26. apr. 1883. Sýslunefndin í Eyjafjarð-
arsýslu sendi sýslumanninn sjálfan og
Jón Einarsson á Laugalandi. Á fundi
þessum var samið um sameininguna. Eyja-
fjarðarsýsla lagði þegar 500 kr. til skól-
ans og sýslumaðurinn þar fór fram á það
við amtsráðið fyrir hönd sýslunefudar-
innar, að fá tiltölulegán hluta þeirrar
sýslu af búnaðarskólasjóðnum handa skól-
anum. Sams konar beiðni kom einnig
frá sýslumanninum í Húnavatnssýslu, að
því er þá sýslu snerti. Nú var þá ekki
annað eptir, en að amtsráðið samþykkti
þetta. En i stað þess neitaði amtsráðið
að samþykkja sameininguna og eyðilagði
þetta allt saman með ýmsum undanfærsl-
um og vífilengjum á fundi 31. maí og
1. júní 1883 (sjá Stj.tíð. 1883, B, bls. 93
—94). Síðan sendi amtmaðurinn málið
til landshöfðingja og í brjefi 26. sept. s.
á. segir landshöfðingí, að amtmaður hafi
borið undir úrskurð sinn, „hvort fá skuli
sýslunefndunum í Húnavatnssýslu og
Eyjafjarðarsýslu, samkvæmt beiðni þeirra,
til umráða tiltölulegan hluta þessara
sýslna úr búnaðarskólasjóðnum og leyfa
að búnaðarskólagjaldið renni framvegis
beint til þeirra, með tilliti til þess, að
ráðgjört er, að sýslur þessar gangi í sam-
band við Skagafjarðarsýslu um sameig-
inlegan búnaðarskóla á Hólum“, og kveðst
landshöfðingi vera amtmanni „samdóma
um, að eigi sje tiltækilegt að verða við
ofannefndri beiðni sýslunefndanna“ (Stj.-
tíð. 1883, B, bls. 111). Þetta ráðlag hef-
ur staðið skólanum fyrir þrifum allt þang-
að til siðastl. ár, að Eyjafjarðarsýsla kom
í skólasambandið, og það er ekki amt-
manninum að þakka, þótt þetta ráðlag
eyðilegði ekki skólann.
Hvað getur sýnt ljóslegar en þetta
mótspyrnu amtmannsins móti Hólaskóla
í upphafi? Það gegnir furðu, að nokk-
ur maður skuli í nafni sannleikans reyna
að bera á móti þessu með því að tilfæra
orð annars manns um, að amtmaðurinn
hafi seinna orðið með Hólaskóla, sem eng-
inn hefur neitað.
Herra ritstjóri! í hinum nýendaða árg. Þjóð-
ðlfs hef jeg á nokkrum stððum, og nú loks í síð-
asta tölublaði árgangsins, rekið augun í það, að
amtmaður Júlíus Havsteen hafi átt að vera and-
vígismaður búnaðarskólans á Hólum i upphaíi1 og
liafi með mótspyrnu sinni reynt að hnekkja eða
eyðileggja þessa menntastofnnn bænda o. fi. fram
eptir þeim götunum. Mig hefur furðað á því, að
lesa þetta, þvi að jeg hafði heyrt gagnstæðan dóm2
um framkomu amtmannsins í Hólaskólamálinu, og
það hjá manni, sem var fullkomlega bær um að
dæma, Þessi maður var föðurbróðir yðar, Erlend-
ur heitinn Pálmason í Tungunesi3, sem var á með-
an hann lifði, langhelsti styrktarmaður búnaðar-
skólans á Hólum og eflaust þá um leið kunnugast-
ur öllum högum hans, eins og rjettilega er tekið
fram i æfiminningn hans í Þjóðólfi f. á. Mjer
veittist sú ánægja, að kynnast þessum merka manni,
sem var svo sann-uppbyggilegur í orði og verki, hin
efstu ár hans — jeg kom til hans og gisti hjá hon-
um sumurin 1884, 1885 og 1886 —• og um ekkert
var honum þá tíðræddara en búnaðarskólann á Hól-
um, og minntist hann þá stöðugt amtmanns J. Hav-
steens mjög hlýlega og þakklátlega4 fyrir góð af-
skipti hans af þvi máli.
Þó að minni mitt sje alveg óhikandi í þessu efni
mundi jeg hafa leitt hjá mjer að bera vitni um
þetta, ef jeg hefði ekki fyrir mjer skrifuð orð Er-
lendar heitins þessu viðvíkjandi í brjefi til mín dag-
*) Yjer höfum þegar sýnt fram á þetta með ó-
mótmælanlegum rökum i grein vorri hjer á undan.
Þegar höf. færði oss grein þessa, sýndum vjer hon-
um einnig fram á þetta, án þess að hann gæti á
móti haft, en vildi samt sem áður fá grein þessa
tekna i blaðið, og teljum vjer það eigi ofgott, hvorki
fyrir hanu nje amtmanninn, því að hún sannar
ekki neitt móti því, sem Þjóðólfur hefur sagt um
þetta mál. Bitstj.
2) Ekki um framkomu amtmannsins í þessu máli
upphajlega, heldur eptir að hann var orðinn skól-
anum meðmæltur, en þá var líka framkoma hans
orðin gagnstæð því, sem hún hafði upphaflega
verið. Ritstj.
3) Vjer leyfum oss að efast ura, að Erlendur
sál. hafi nokkurn tima talað við höf. um, hvernig
amtmaðurinn hafi upphaflega komið fram í þessu
máli. Til þess var hann allt of varkár og hygg-
inn maður. Vitaskuld er það, að amtmaðurinn varð
síðar með skólanum — sem Þjóðólfur hefur aldrei
neitað — en það var ekki fyr en eptir að Erlend-
ur var kominn i skólastjórnina, og það var ein-
mitt Erlendi að þakka, sem með sinni alkunnu
lægni fjekk amtmann á sitt mál. Oss er persónu-
lega kunnugra en flestum öðrum um þetta mál,
því að vjer áttum opt tal við Erlend um skólann
1884 og framan af árinu 1885, sáum öll brjef, sem
honum og amtmanninum fóru á milli fyrst eptir
að Erlendur var kosinn í skólastjórnina, og vitum
hverri aðferð og lægni hann beitti til að vinna amt-
mann í þessu máli. Ritstj.
4) Þetta sýnir best, hvernig landsstjórnin er,
að menn skuli vera henni þakklátir fyrir að gera
skyldu sína. Slíkt er þó ekki þakklætisvert í sjálfu
sjer. Ritstj.
settu 6. janúar 18856, talar hann meðal annars um
búnaðarskólann á Hólum, og skrifar á þá leið :
„Jeg var með 2 öðrum kosinn í skólastjórn hún-
aðarskólans í vorið var og hefi því, sem formaður
nefndarinnar, ritað amtmanni J. Havsteen og sent
honum ýms brjef og mál viðkomandi skólanum og
hefur hann svarað þeim öllum ákjósanlega vel, og
heitið mjer í prívat-brjefl besta liðsinni i skólamál-
inu, og hefur það glatt mig í þessu skólamáli, sem
jeg ann allra heilla og framfara, að hafa nú óverð-
skuldað notið annars eins trausts og fylgis jafná-
gæts manns í annari eins stöðu, sem má sín svo
mikils í þessu velferðarmáli“.
Þennan vitnisburð veit jeg að þjer viljið eigi
rengja, og sannleikans vegna veit jeg einnig, að
þjer fúslega ljáið þessari athugasemd rúm i blaði
yðar.
Keykjavík, 30. des. 1889.
Með virðingu
JÞórhallur Bjarnarson.
-------------
ílr Flóanum, 3. jan. „Sífelldir um-
hleypingar enn þá og hafa verið í vet-
ur: snjóhryðjur og bleytur skipst á,
enda áttin útsunnan optast nær, en mjög
frostvægt. Ofviðri hafa komið stöku
sinnum, en gert litinn skaða hjer. Heyrst
hefur, að járnþak hafi fokið af 2 hey-
hlöðum í Ytrihrepp og dálítið af heyi
með. Bráðapestin, sem gengið hefur, er
nú rjenuð, en aptur ber talsvert á mús-
átu i fje, enda músagangur mikill. —
Heyrst hefur, að Bangvellingar ætli sjer
ekki að senda þá Sighvat og Þorvald
optar á þing, — þyki þeim mál komið
að hvíla sín lúin bein, en tilnefna nú
2 efnilega bændur í þeirra stað: Eyjólf
Guðmundsson í Hvammi á Landi og
Þórð Gfuðmundsson i Hala í Holtum. —
Jarðarför Boga læknis Pjeturssonar á að
fara fram 15. þ. m. að Odda, en ekki
sóknarkirkjunni að Keldum. — Kaupfje-
lag Árnesinga fær afgangs hinum ,pönt-
uðu vörum fyrir sauði sina, ull og hross
eitthvað um 6000 kr. alls. Zöllner læt-
ur liklega með, að taka þátt í hallanum,
sem fjelagið beið af sauðasölunni í Rvik,
enda teljum vjer það sjálfskylt. Lakast
þykir þó, að hinar pöntuðu útlendu vör-
ur eru ekki vel vandaðar. — Dauflega
munu menn taka hjer rjettaf'ærsiu fyrir
sauðakaupmenn, enda verður hennar varla
þörf hjer í sýslu. En i hitt mun þó
sýslunefad verða uð skerast til úrráða,
ef Norðlendingar færa rjettir sinar, að þvi
er til kemur sundurdráttarins á fj e þeirra
og Ytri-Hreppsmanna. Hvernig eigum
6) Brjef þetta er skrifað hálfu öðru missiri ept-
ir að Erlendur var kosinn í skólastjórnina og sýn-
ir að eins, að þá var amtmaður orðinn með skól-
anum, en alls ekki, hvernig amtmaður var áður í
þessu máli. Ritstj.