Þjóðólfur - 08.08.1890, Blaðsíða 1

Kemur út á. föstudög-
um — Yerö árg. (60 arka)
4 kr. Erlendis 5 kr. —
Borgist fyrir 15. júlí.
ÞJÓÐÖLFUR.
Uppsögn skrifleg, bundin
viö áramót, ógild nema
komi til útgefanda fyrir 1.
október.
XLII. árg.
Útlendar frjettir.
Frá frjettaritara Þjóðólfs.
Lundúnum, 25. júlí 1890.
Bretaveldi. Lundúnaborg hefur átt í
basli síðan jeg skrifaði síðast og horfði til
vandræða um stund. Póstþjónar, lögreglu-
þjönar og lífverðir drottningar voru svo
óánægðir, að þeir neituðu að hlýða yfir-
mönnum sinum. Stjórnin beitti hörku, tók
embætti af nokkur hundruð póstþjónum og
lögregluþjónum og sendi eina hersveit til
Bermuda-eyjanna við Ameríku. Nú er
Lundúnaborg úr allri hættu.
í gærkveldi hjelt Gladstone snjalla ræðu
í Aíríku- og Helgolands-málinu og lauk
lofsorði á stjórnina fyrir framkomu henn-
ar í því máli. Hann er nú 7 mánuði yfir
áttrætt og óvinir hans segja, að honum
sje farið að förla, en ekki fannst mönnum
það í gær. Englendingar eru að semja
við hrakka og Portúgalsmenn um sam-
komulag i Afríku.
Scott Keltie, bókavörður hins enska
landfræðafjelags, hefur nýlega haldið fyrir-
lestur um Bretaveldi. Austur-Afríka öll
norðan frá Miðjarðarhafi suður að Góðrar-
vonarhöfða lýtur nú Bretaveldi að undan-
skildu flykki, sem Þjóðverjar eiga, og blett
sem ítalir ejga. Hátt á fjórða hundrað
millióna manns brúka nú enska tungu í
viðskiptum og verslun. Verslun Breta-
veldis nemur 1200 miljónum punda (21,600
milliónir króna) árlega. Verslun alls heims-
ins að undanskildu Bretaveldi er 2400
miliónir punda. England, Skotland og ír-
land er ekki 82. hluti af þessu ríki, og
þó nemur verslun þeirra 740 miliónum
punda, eða meir en 2/g af allri verslun
Bretaveldis.
Englendingar eiga í brasi við Ameríku-
menn út af selveiðum í Beringssundi, og
Hundtyrkinn fer svo nauðailla með kristna
menn í Armeníu, að stjórnin enska getur
ekki lengur setið hjá.
Stanley og Miss Tennant voru gefin
saman 12. júlí i Westminister Abbey með
mikilli viðhöfn. Svo mikil ös var fyrir
kirkjudyrum, að þjófar stálu úrum, klipptu
af kjólalöf o. s. frv. Jafnvel nokkrum
brúðargjöfum var stolið. Stanley er las-
Reykjavík, föstudaginn 8. ágúst 1890.
inn og hvílir sig nú upp í sveit með kon-
unni.
Bismarck heldur áfram að skeggræða
við blaðamenn og láta þá færa það í letur
og er mörgum illa við það.
Vilhjálniur keisari er enn í Noregi,
kemur um mánaðamót til Englands og fer
svo til Rússlands. Hann heldur á spöð-
unum.
Itiíssar eru að reyna að innlima Finn-
land á ýmsar lundir og er Finnum illa
við það. Nihilistar þeir, sem smíðuðu vjel-
ar í París til að drepa Rússakeisara, hafa
verið dæmdir í fangelsisvist, lengri og
skemmri.
Belgía heldur hátíð þessa dagana í
minningu þess, að 60 ár eru síðan hún
náði frelsi og að konungur hefur ríkt í
25 ár.
í Mið-Ameríku voru róstur og óeirðir
miklar þessa dagana.
Miss Fawcett hefur náð hæsta vitnis-
burði af öllum við Cambridgeháskóla þetta
ár, og er það í fyrsta skipti, að kona
hefur borið svo af öllum karlmönnum við
háskóla.
8 tírna vinnutími. Pingskörungurinn
Bradlaugh og sósíalistinn Hyndman ræddu
í fyrrakveld á miklum fundi, hvort hafa
skyldi 8 tíma vinnu á dag, og voru um-
ræðurnar svo ákafar og harðar að lá við
handalögmáli.
Grladstone er einn af þeim fáu þing-
mönnum hjer, sem ekki reykja; það er
allmerkilegt, að þingmenn reykja ekki
„sígara“, heldur stuttar pípur, nærri undan-
tekningarlaust.
Einn af ágætustu prestum lijer er
farinn að taka upp á að halda ekki lengri
ræður en í 5 mínútur. Hann velur í
hvert skipti eitthvert „praktiskt" efni,
t. d. síðast beiddi hann barnfóstrur að vera
ekki að snudda í skáldsögum eða vera með
kjaptæði, en gæta barnanna betur.
Hvernig eru barnaskólarnir á íslandi?
Eptir Ögmund Sigurðsson.
(Niðurl.). Pað er illt að þurfa að leggja
skólagjald á þá, sem senda börn til skól-
Nr. 37.
anna; þótt þetta gjald sje eigi meira en
frá 10—20 kr., þá munar fátæklingana
um það, einkum þegar þeir hafa fleiri en
eitt barn, sem þeir þurfa að senda í skóla
Ef kennslan væri ókeypis, mundi aðsókn-
in að skólunum verða miklu meiri, og þá
yrði hægra að halda mönnum til að senda
börn sín þangað. Það má opt heyra þessu
lík ummæli hjá fátækum foreldrum: „Við
eigum nú 3 börnin á skólaaldri, en höfum
eigi efni á að senda nema eitt í einu, við
verðum að láta þau ganga í skóla sitt árið
hvert, þó við vildum helst óska, að þau gæti öll
gengið í skóla, þangað til þau yrði fermd“.
Sumir láta börn sín ganga eitt ár í skóla
og sleppa svo kannske 2 vetrum úr, en
láta þau ganga seinasta veturinn áður en
þau eru fermd. Allir sjá, hve mikinn
skaða börnin hafa af því, að verða þann-
ig að mestu að fara á mis við alla fræðslu
kannske 2 eða 3 vetur. Það er líka leið-
inlegt fyrir kennarann að verða svo opt
að hætta í miðju kafi, og sjaldan geta
haldið áfram með hin sömu börn lengur
en 2 ár og þegar best lætur 3 ár. Börn-
in, sem opt voru komin á góðan rskspöl
með nám, þegar þau fóru, týna mestöllu
niður aptur, þegar þau eru tekin burtu af
skólanum, svo kennarinn sjer lítinn árang-
ur vinnu sinnar. Yfir höfuð að tala er
skólagjaldið notað sem afbötun, þegar
menn ekki vilja senda börn sín á skóla,
það gerið mjög mikið illt, það ætti sem
fyrst að takast burtu og öll kennsla ætti
að verða því nær ókeypis í öllum barna-
skólum.
Eptirlitið með skólunum er í höndum
skólanefndanna; í þeim er vanalega prest-
urinn formaður, öll afskipti skólans lenda
að mestu leyti á honum. Þetta er eigi
heppilegt fyrirkomulag. Prestarnir hafa
mörgum störfum að gegna og geta því eigi
skipt sjer af skólunum eins og þyrfti að
vera; það er heldur eigi víst, að þeir hafi
allir þá þekkingu, sem skólamenn þurfa
að hafa, hvað mikinn áhuga sem þeir að
öðru leyti kynni að hafa á málefni skól-
anna. Þeir kynna sjer yfir höfuð lítið skólana,
þekkja lítið kennarann, kennsluaðferð hans,
nje hæfilegleika. Skólarnir fá vanalega
að ganga sinn veg afskiptalausir af öllum,
þangað kemur sjaldan neinn, enginn leið-