Þjóðólfur - 08.08.1890, Blaðsíða 2

146
beinir og fáir finna að því, sem aflaga fer,
allt er lagt á vald kennaranna. Þetta
getur nú kannske að einhverju leyti haft
sína kosti, ef vissa væri fyrir því, að
kennararnir væri vaxnir starfi sínu, en
þvi ver eru þeir það svo fáir. Það hefur
afarmikla þýðingu fyrir kennarann að geta
fengið tækifæri til að ráðfæra sig við
reyndan skólamann, sem hefur þekkingu
og yfirburði fram yfir kennarann. Við flesta
skólana mun haldið próf áður en þeim er
sagt upp; þá er presturinn sjálfsagður
prófdómari ásamt einhverjum öðrum, sem
fengist getur. Námsgreinarnar eru þá
þuldar fram og eitthvað spurt út úr þeim,
svo fær sá bestan vitnisburðinn, sem best
kann. Sumstaðar kann þó líka að vera
gefinn gaumur að því, hve mikið barnið
hefur þroskast að slúlningi og dómgreind
Hvort allir þessir prófdómendur eru færir
um að dæma um þetta, læt jeg ósagt; til
þess að geta það, þurfa menn að þekkja
hugsun og lunderni barnanna og hafa gert
verk skólans að lífsvinnu sinni.
Eptir fjárlögunum 1888—89 var lands-
sjóðsstyrkurinn veittur eptir nemenda-
fjölda; en það var ekki allskostar heppi-
leg ákvörðun; slík fjárveiting gat komið
mjög órjettlátlega niður. Skóli, sem hef-
ur 20 nemendur, getur verið miklu betri
og unnið meira gagn en skóli með 30
nemendum. Það var þannig eigi víst, að
styrkurinn væri veittur eptir verðleikum,
heldur eptir handahófi. Á síðasta þingi
var þessari ákvörðun breytt nokkuð, þann-
ig að nú er styrkurinn veittur „einkum
eptir kennslutíma og nemendafjölda", og
er það miklu betri ákvörðun, þótt eigi sje
full trygging fyrir, að styrkveitingin fari
alveg eptir verðleikum skólanna, meðfram
af þvi að skýrslurnar um þá eru svo ó-
fullkomnar. Eins og skólaskýrslurnar eru
nú úr garði gerðar, er lítið á þeim að
byggja í þessu efni. Þeir, sem semja þær,
eru ýmist prestur, skólakennari, eða öll
sóknarnefndin. Fæstir þessara manna vita
hvernig skólaskýrslur eiga að vera, þær
bera vitni um það sjálfar; það er heldur
ekki von, að svo sje, því engin fyrirmynd
hefur enn verið gefin til að gera þær ept-
ir. Þær sýna að vísu nemendafjölda,
kennslugreinar og kennslutíma skólans, en
á fáum er hægt að sjá, hve miklum tíma
hefur verið varið til hverrar kennslugrein-
ar, nje hve Iangt hver nemandi hefur
komist. Að vísu sjást á öllum skýrslum
vitnisburðir þeir, sem börnin hafa fengið
við prófið, en enga vitneskju er hægt að
hafa um, hvort þau hafa skilið nokkuð af
því, sem þeim var kennt, eða það var
ónýtur þululærdómur; það er ekki heldur
hægt að sjá, hvort kennslan hefur verið
sniðin eptir þroskastigi nemendanna, eða
hún hefur farið fyrir ofan garð og neðan
og því komið að litlu liði Síst af öllu er
þó hægt að sjá á skólaskýrslunum, hvern-
ig reglu hefur verið haldið á skólanum og
hvort hann hafi haft nokkur menntandi eða
göfgandi áhrif á nemendurna. Yfir höfuð
að tala eru þessar skólaskýrslur lítils virði,
þær eru flestar, gefnar til þess að útvega
skólunum styrk, en þó eru þær nú sá eini
leiðarvísir, sem farið er eptir við fjárveit-
ingu til barnas'kólanna af opinberu Qe. Á
þessu kynni að ráðast nokkur bót, ef góð
fyrirmynd fengist til að gera skýrslurnar
eptir, en eigi kemst það í viðunanlegt
horf fyrri en skólaumsjónarmenn verða
settir.
Yerðlaun fyrir seladráp veitir fiski-
fjelagið í Danmörku, 3 kr. fyrir hvern
selshaus, sem komið er með; þetta byrjaði
15. okt. f. á., og tók fjelagið upp á því,
af því að fiskimenn í Danmörku hafa á
síðustu tímum kvartað mjög undan, hversu
mikið selurinn stæði fiskiveiðum fyrir þrif-
um, einkum laxveiði. Sömu kvartanir
heyrast alstaðar á Norðurlöndum og lönd-
unum með fram Eystrasalti. Selir, sem
haldnir eru í dýragörðum, jeta hver 4—10
pund á dag af fiski, og má ráða af því,
hve mikið tjón þeir geta gert fiskiveiðun-
um. En fiskifjelagið danska hefur ekki
látið sjer nægja með verðlaunin, heldur
hefur það nú snúið sjer til fiskifjelaga í
nágrannalöndunum og skorað á þau að gera
samsæri móti selnum. Á fundi í Danzig,
sem haldinn verður í þessum mánuði ept-
ir tilhlutun þýsks fiskifjelags, á meðal
annars að ræða um, hvernig eyðing sela
best verði hagað.
Svona er nú þetta í útlöndum. Hjer á
Iandi mun enginn laxveiðaeigandi vera
sá, er ekki óski, að selurinn væri alstað-
ar ófriðhelgur og meira að segja gjör-
eyddur, ef unnt væri, en mótstaðan frá
selveiðamönnunum gegn því að ófriðhelga
selinn er svo mikil, að slíkt má ekki
nefna á nafn, enda verður því ekki neit-
að, að þeir mundu missa allmikils í við
það, sem þeir ættu að fá endurgoldið, en
það endurgjald ætti þá að koma frá lax-
veiðaeigendunum að minnsta kosti að
nokkru leyti.
Gtufuskipið Aiagnetie kom hingað að-
faranótt 2. þ. m. frá Skotlandi, hafði kom-
ið við á Eyrarbakka með vörur til G-uðm.
kaupm. ísleifssonar; það fór aptur hjeðan
til Skotlands 4. þ. m. með 465 hross. Það
er ekki væntanlegt hingað til lands fyr
en í haust.
Glufubátur Asgeirs Ásgeirssonar, sem
ætlaður er til ferða um Vestfirði, lá í
Trangisvogi á Færeyjum 22. f. m., er
póstskipið Romny kom þangað. Gufu-
bátur þessi hafði orðið að snúa aptur til
Khafnar í sumar optar en einu sinni;
loks hafði hann verið fluttur til Skotlands
og þaðan til Færeyja, og kvað það hafa
kostað 5000 kr. Frá Færeyjum ætlaði
hann „stytstu leið til íslands“.
Tíðarfar. 1. þ. m. brá til votviðra og
og rigndi mikið fyrstu daga þ. m., en síð-
an minna.
Aílabrögð. í sumar hefur yfir höfuð
verið aflalítið við Faxaflóa, en nú er kom-
inn allgóður afli af ýsu og stútungi á
Innnesjum.
Vatíkailturnimi á að heita turn sá
hinn mikli, sem í orði er að reisa í Lund-
unum; hann á að vera 1200 fet á hæð,
eða nokkru hærri en Akrafjall, sem er
1160 feta hátt. Margir telja víst, að
turn þessi verði ekki til neins gagns til
að bæta útsýnið, af því að Lundúnaborg
og hjeruðin í kring sjeu optast hulin reyk
og þoku. En þeir, sem halda fyrirtæk-
inu fram, setja það ekki fyrir sig, því að
turninn nær upp úr reyknum og þokunni
og þá ætla þeir að leiða hreint lopt niður
um hann í hin reyk- og þokuþrungnu hús
borgarinnar.
Átta tíma vinnutínii á dag, sem verk-
menn hjer í álfu eru mikið að berjast
fyrir, er almennt kominn á í Ástralíu,
ekki með lögum, heldur smám saman af
sjálfu sjer.
Figaro, sórblaðið frakkneska, sem kem-
ur út í París, er eign hlutafjelags, sem
hefur fulla ástæðu til að vera ánægt yfir
tekjum blaðsins árið sem leið, sýningar-
árið. Tekjurnar voru rúmar 6 milljónir
franka (1 fr. = 72 a.); það eru 400,000
frönkum meira en árið áður; þessi tekju-
auki stafar einkum frá auknum auglýs-
ingum. Þessar 6 milljónir liðast þannig
sundur: Frákaupendum blaðsins 1,645,000
franka, fyrir einstök númer 2,141,000,
fyrir auglýsingar af ýmsu tagi 2,228,000.
En útgjöldin voru: til ritstjórnarinnar
745,000, til annarar stjórnar við fyrir-