Þjóðólfur - 15.08.1890, Blaðsíða 1

Kemur ftt á. föstudög-
um — Verð árg. (60 arka)
4 kr. Erlendis 5 kr. „
Borgist fyrir 1>. júli.
ÞJÓÐÖLFUR.
Uppsögn skrifleg, bundin
viö áramót, ógild nema
komi til útgefanda fyrir 1.
október.
XLII. árg.
Rcykjavík, föstudaginn 15, ágúst 1890.
Nr. 38.
Landsbankinn.
fjtifoúin.
Annað atriðið í þingsályktun síðasta
Þings um bankann var áskorun um, að
bankinn samkvæmt 9. grein bankalaganna
stofni sem allra fyrst útibú. I þeirri grein
er sagt, að bankínn skuli svo fljótt sem
auðið er setja á stofn aukabanka eða
framkvæmdarstofur fyrir utan Reykjavík,
einkum á Akureyi, ísafirði og Seyðisfirði.
Þingið lagði mikla áherslu á, að þessu
væri sinnt. Eu bankastjórnin tekur ekki
betur undir það en áskorunina um við-
skipti bankans við erlenda banka. Hún
kveðst í brjefi sínu, sem nefnt er í 33.
tbl. og prentað er í stjórnartíðindunum
þ á., B-deild, bls. 60—61, ekki „fá sjeð,
að það geti að svo stöddu verið til veru-
legs ljettis eða hagnaðar fyrir landsmenn
að settar sje á stofn framkvæmdarstofur
út um landið“. Það er nú svo margt sem
bankastjórnin hefur í fyrstu ekki sjeð eða
sjer ekki enn að sje til bóta, þótt hjer
um bil allir aðrir sjái það. Að útibúin
sjeu nauðsynleg, hefur verið skoðun lög-
gjafanna, er bankalögin voru á prjónun-
um; annars stæði ákvæðið um útibúin ekki
í lögunum. Það er líka svo að sjá, sem
bankastjórnin hafi þá skoðun, að þau ein-
hvern tíma seinna geti orðið til gagns,
en að eins ekki „að svo stöddu“. En hví
skyldu þau eigi geta orðið til verulegs’
gagns nú þegar, ef þau geta það síðar?
Það er svo margvíslegur sá hagur,
sem gæti orðið að útibúum baukans, að
það verður ekki allt upp talið, allrasíst í
fáum orðum. Fyrir alla þá, sem lán
þmfa að taka og eru í nágrenni við úti-
búin, er hægra að fara til þeirra en til
Reykjavíkur. Lánið geta þeir bæði feng-
ið Ajótara og eiga hægra með að borga
það aptur. Margir lánþurfar eru og þeir,
seni alls ekki geta notað sjer bankann í
Reykjavík, en gætu haft gagn af útibúun-
Um> t. d. þeir, sem bráðliggur á peninga-
*Uui, en vantar aðra tryggingu en ef vill
^ yrgð nágranna sinna, sem bankastjórnin
' oykjavík sakir fjarlægðar, ókunnugleika
e a annars tæki ekki gilda, en forstöðu-
menn utibúsins óðara tækju fullgjllda, bæði
af því að þeir væru kunnugri og ábyrgð-
armennirnir væru nálægt þeim. Sama er
að segja um þá, sem að eins hafa hand-
veð að bjóða. Fæstir geta notað það til
tryggingar gegn peningaláni, nema þeir,
sem eru í nágrenni við bankann. Meðan
útibúunum er eigi komið á, stofn, er og
öllum landsmönnum nema Reykvíkingum
og þeim, sem búa í nágrenni við bankann, ó-
mögulegt að nota sjer hið ómetanlega
mikla hagræði af að selja bankanum víxla
og þannig útvega sjer peninga til bráða-
birgða. Ef aptur á móti útibúin væru
stofnuð, gætu allir í nágrenni við þau
orðið aðnjótandi þessa mikla hagræðis,
Óteljandi mörg atvik geta komið fyrir, er
mönnum er stór hagur í að geta fengið
peningalán til bráðabirgða eða um tíma,
en þvílíkt lán geta menn hægast fengið
í bankanum með víxlum, gegn ábyrgð á-
reiðanlegra manna eða gegn handveði.
E>að ber opt við, að menn verða að selja
fje eða aðra muni úr búi sínu langt fyrir
ir neðan fullt verð, til að fá peninga, til
að geta staðið í skilum með eitthvað, sem
inna þarf af hendi, en ættu hægt með að
borga það seinna; þegar svo á stendur, er
auðsætt, hve mikill hagur væri að geta
fengið bráðabirgðarlán, hve miklu betra
það væri heldur en þurfa að selja búpen-
ing sinn sjer í stórskaða. Hins vegar
geta menn opt komist að góðum kaupum,
góðum verslunarkjörum o. s. frv., ef pen-
ingar eru í boði, en verða af þeim hagn-
aði, af því að þeir hafa eigi peningana
og geta ekki fengið þá lánaða til bráða-
birgða. Þetta er nú að eins tekið sem
dæmi, eu slík dæmi má telja upp því nær
í hið óendanlega. Meðan bankinn stofnar
engin útibú, eru allir út um landið úti-
lokaðir frá öllu þvílíku hagræði. sem hafa
má af bankanum. Bankinn er á meðan
mönnum út um landið til lítis annars
gagns en veita þeim fasteignarveðsláu,
sem lántakendur, sakir fjarlægðar, fá bæði
seínt og með mörgum erfiðismunum og
aukakostnaði.
Þegar útbúin komast á stofn, taka þau
að sjálfsögðu að sjer sparisjóðsstörf. Allir
þeir i nágrenni við þau, sem peninga hafa
aflögum, mundu því leggja þá þar inn á
vöxtu fremur en lána þá einstökum mönn-
um eða láta þá liggja arðlausa hjá sjer,
eins og nú á sjer víða stað, af því að
það er svo miklum erfiðleikum bundið að
koma þeim í bankann og langan tíma
þarf opt og einatt til að ná þeim aptur,
en mönnnm opt liggur á þeim áður en
hægt er að ná þeim þaðan. Að vísu eru
nú sparisjóðir á ísafirði og Akureyri, en
á Seyðisfirði er enginn sparisjóður, og svo
er gert ráð fyrir, að útbúin verði víðar
en á þessum stöðum. (Niðurl.)
Strandfcrðaskipið Thyra kom hingað
12. þ. m. að áliðnum degi og með því
fjöldi farþegja; landshöfðingi, er fór land-
veg embættisferð allt norður til Húsavíkur,
biskup úr vísitasíuferð um Múlasýslur,
póstmeistari, er varð samferða landshöfð-
ingja norður sömuleiðis í embættisferð,
Jóhannes Ólafsson sýslumaður Skagfirð-
inga með konu sinni, Sigurður Vigfússon
fornfræðingur, sjera 0. V. Gíslason, sjera
Bjarni Pálsson í Steinnesi, sjera Páll
Sivertsen á Stað í Aðalvík, prestaskóla-
kandidat Jón Finnsson, Andrjes Árnason
verslunarstjóri á Skagaströnd, kaupmenn-
irnir Zöylner og Lárus Snorrason frá ísa-
firði, Holger Clausen og margir fleiri.
Líf og lífsvon sjómanna. Sjera Odd-
ur V. Gríslason, sem fór hjeðan með strand-
ferðaskipinu 3. júlí, hefur síðan farið vest-
ur og norður um land ailt til Djúpavogs,
ferðaðist um Austfirði, hjelt fyrirlestra víða,
þar sem hann kom, um líf og lífsvon sjó-
manna, og kom víða á fót bjargráðanefnd-
um eins og hann hefur gert hjer syðra;
hafði þetta yfir höfuð mætt góðum undir-
tektum, svo að vonandi er, að ferð hans
beri góða ávexti.
Fornmenjarannsóknir í Austfirðinga-
fjórðungi. B1ornfræðingur Sigurður Vig-
fússon, sem fór hjeðan með Lauru 16. júní,
fór fyrst til Djúpavogs, þaðan til Horna-
fjarðar og byrjaði fyrst að rannsaka ferð
Flosa til Austfjarða, og sögu Þangbrandar
á Austurlandi og helztu landnám þar.
Síðan fór hann til Skriðdals, þaðan upp í
Fljótsdal og yfir Fljótsdalsheiði sama veg
og Hrafnkell elti Eyvind, þá yfir á Jök-
uldal og upp eptir öllum Hrafnkelsdal,
kannaði þar allt og gróf upp haug Hrafn-