Þjóðólfur - 31.10.1890, Blaðsíða 1

Kemur út á föstudög-
um — Verö árg. (60 arka)
4 kr. Erlendis 5 kr. —
Borgist fyrir lö. júll.
ÞJÓÐÓLFUR.
Uppsögn skrifleg, bundin
við áramót, ógild nema
komi til útgefanda fyrir 1.
október.
XLII. árg. Reykjayík, föstudas'iun 31. október 1890. Nr. 51.
Almennur kirkjusjóður.
Kirkjurnar hjer á landi hafa eigi átt
því láni að fagna, að æfinlega hafi vel
verið farið með sjóði þeirra. Sú meðferð
hefur hvorki verið tryggileg eða búmann-
leg fyrir kirkjurnar. Það er sök sjer með
bændakirkjur; kirkjueigendurnir hafa hvort
sem er alla ábyrgð á þeim. En öðru
máli er að gegna með ljenskirkjurnar.
Eins og menn vita, innheimta prestarnir
hinar árlegu tekjur þeirra og liafa sjóði
þeirra í sínum höndum alveg vaxtalaust.
Margir prestar eða sjálfsagt flestir hafa
að vísu geymt sjóði þeirra vel og staðið
skil á þeim, er þeim hefur borið það, en
samt sem áður hafa sjóðirnir auðvitað
orðið minni en ef þeir hefðu staðið á
vöxtum á tryggum leigustöðum og árleg-
um tekjum kirknanna hefði verið komið
á vöxtu. Auk þess hefur það ósjaldan borið
við, að prestar hafa eytt kirkjusjóðnum og
lítið eða ekkert náðst af honum hjá þeim,
annaðhvort við fráfall þeirra, eða jafnveí
í lifanda lífi, er þeir hafa átt að standa
skil á honum, svo að kirkjur hafa stund-
um tapað stórfje á þennan hátt, bæði fyr-
ir öráðdeild þeirra presta, sem sjóðina
hafa haft undir höndum, og eptirlits-
Ieysi yfirboðara þeirra.
En nú er þvílíkri meðferð á kirknafje
bráðum lokið, því að með lögum 22. maí
þ. á. skal stofna almennan kirkjusjóð, og
skal hver kirkja hafa sína viðskiptabók við
sjóðinn. Stiptsyfirvöldin hafa umsjón yfir
kirkjusjóði þessum og ábyrgð á honum. Allt
það fje, sem kirkjur eiga afgangs útgjöld-
um, skal láta á vöxtu í hinn almenna
kirkjusjóð og vextirnir árlega leggjast við
höfuðstólinn. Þó er reikningshaldara heim-
ilt að halda eptir 100 kr. vaxtalaust af
tekjum kirkna. Af sjóðum þeim, sem
kirkjur eiga, er lögin koma í gildi, skal
sá, er sjóðinn hefur undir höndum, greiða
í liinn almenna kirkjusjóð 715 á ári, uns
sjóðurinn er allur greiddur af hendi, ef
eigi þarf á honum að halda kirkjunni til
aðgjörðar eða endurbyggingar á því tima-
bili. Sje kirkja afhent, skal greiða sjóð-
inn allan af hendi.
Þetta eru mikilsverð ákvæði, til að
tryggja sjóði kirknanna og gera þá arð-
berandi fyrir þær, svo að þeir geta vaxið,
eins og hvert annað fje, sem eigi þarf á
að halda, með því að koma því á vöxtu
og leggja vextina við höfuðstólinn. Hins
vegar ætti það eigi að verða prestum
mjög tilfinnanlegt að láta af hendi 7ib
sjóðsins á ári.
Þegar lögin voru í smíðum á þinginu,
var fyrst svo til ætlast, að þau næðu einn-
ig til bændakirkna, en sumum þótti það
of hart gagnvart kirkjueigendunum, þótti
það ganga of nærri eignarrjettinum o.s.frv.,
svo að ákveðið var, að lögin skyldu eigi
ná til bændakirkna, nema hlutaðeigandi
kirkjuráðendur veiti til þess samþykki
sitt.
Heppilegast mundi þó vera fyrir kirkj-
urnar, að lögin næðu einnig til bænda-
kirkna. Með því mundi þeim skjótt safn-
ast allstórir sjóðir, og þær því geta orðið
veglegri en ella. Að vísu geta ráðdeildar-
samir kirkjueigendur haft hag af því að
nota sjóð kirkjunnar, en margir munu þó
vera, sem eigi verða varir við mikinn hag
af því; tekjur kirkjunnar renna inn til
þeirra árlega, án þess að þeir finni mik-
inn búbæti af því; en verður aptur til-
finnanlegt að byggja hana upp eða gera
við hana, þegar að því kemur. Það má
því ætla, að þeir, margir að minnsta kosti,
muni verða fúsir að láta af hendi kirkju-
sjóðina.
Stiptsyfirvöldin eru nú ef til vill farin
að gera eða gera innan skamms ráðstaf-
anir til að stofna hinn almenna kirkju-
sjóð og ná í hann þvi, sem leggja ber í
hann næsta ár af sjóðum kirknanna, og
væri vel til fallið, að þau um leið leituðu
álits kirkjueigenda um, að koma einnig
sjóðum bændakirkna i hinn almenna kirkju-
sjóð. Ef kirkjueigendurnir sjálfir eiga að
gefa sig fram með það að fyrra bragði,
má búast við, að þá gangi það seinna og
síður en ella.
Útlendar frjettir.
K.höfn 23. sept. 1890.
Ippþot mikið hefur verið i Lissabon
út af samning þeim, er jeg hef áður get-
ið um að Englendingar og Portúgalsmenn
gerðu milli sín um landamæri í Afríku.
Umræður á þingi um þetta mál voru svo
harðar, að í áflogum lenti, en lögreglulið
og herlið ruddi göturnar og voru margir
særðir og handteknir. Ráðaneytið sagði
af sjer. Þjóðveldismenn vaða uppi í ræð-
um og riti og segja mál komið að koll-
varpa konungdæminu og fara að dæmi
Brasilíu. Er ekki að vita, hvar þetta
lendir.
í Sviss liefur verið uppreisn í fylkinu
Tessin (Ticino). Var fylkisstjórninni bylt
úr völdum og einn ráðgjafi skotinn. Stjórn
þessi kvað hafa brotið lög á fylkisbúum, svo
Svissastjórn í Bern ætlar ekki að fá henni
aptur völdin í hendur, en lætur umboðs-
mann sinn stjórna fylkinu í bráð.
Þýskalandskeisari hefur haldið afar-
mikla hersýning í Slesíu í viðurvist Aust-
urríkiskeisara og Saxakonungs. í ræðu á
eptir sýningunni sagði Vilhjálmur, að ekki
hefði liðinu hrakað síðan um daga Vil-
hjálms gamla, en Franz Jósef kvaðst
aldrei hafa jafnfrítt lið augum litið. Vil-
hjálmur ætlar til Vínar um mánaðamótin,
en heimsótti gamla Moltke, sem verður
níræður í liaust, eptir sýninguna og heils-
aði upp á hann með virktum.
Ahranyi nokkur, ungverskur þingmað-
ur og blaðamaður, ritaði langa frásögu
um tal sitt við Bismarck í ungverskt blað,
en Bismarck kvaðst ekki hafa sjeð mann-
inn. A. stóð fastara á þessu en fótunum,
lýsti B. lygara og fór að hitta hann, en
B. vildi ekki leyfa honum tal vig sig. A.
kvað nú vera orðinn sturlaður. Bismarck
heldur áfram að skeggræða við ýmsa gesti
sína, gefur mörgum myndir af sjer, veitir
óspart kampavín, og leikur við livern sinn
fingur.
Ensku blöðin eru uppvæg við Þjóð-
verja vegna þess, að þeir kvað liafa leyft
þrælasölu á austurströnd Afríku. Þýska
stjórnin neitar því, að svo sje, en því er
miður, að það mun vera nokkuð hæít í
því.
í Prag hefur vatnsflóð í ánni Moldau
brotið gamla merkisbrú, skemmt hús,
drekkt fjölda manna og gert skaða mik-
inn.
Danir hafa kosið þá menn, er kjósa