Þjóðólfur - 13.02.1891, Blaðsíða 2

30
Búnaðarrit Hermanns Jónassonar, einkum
þriðja og íjórða ár þess.
Af því að jeg álít, að ritdómar hafl tölu-
verða þýðing fyrir alþýðu og sumum hætti
við að meta bókina eða ritið eptir þeim,
finnst mjer dómur „Ólafs“ þess verður,
að honum sje mótmælt.
Um „Ágrip af jarðfræði" segir hann að sú
ritgjörð sje „að mestu útdráttur úr nokkrum
af fyrirlestrumC.F.A.Tuxens með smáatrið-
um úr öðrum bókum, sárlítið eptir útgefand-
ann1 sjálfau og því minna af nýju í henni,
sem ekki sje von, því að rannsóknir hjer
á landi eða með íslonska jörð þekkist ekki,
sem nokkra þýðingu geti haft“. En lak-
ast telur hann, að hann sje hræddur um,
að ritgjörð þessi sje heldur „strembin"
fyrir flesta alþýðumenn vora, því að Tuxen
kenni mönnum, sem hafi talsverða þekk-
ing, o. s. frv., segir, að hún hefði ekki átt
að koma út í alþýðlegu riti og þykir hún
þungskilin. — „Ólafur“ er víst sá eini, sem
kvartar um það, að ritgjörðir, sem Hor-
mann Jónasson hefur gefið út, sjeu þung-
skildar, og jeg vona sömuleiðis, að „Ólaf-
ur“ sje líka sá eini, sem „frábiðji“ eins
strembna fæðu“, sem honum finnst þessi
ritgjörð og „Um fóðrun búpenings" vera.
Það játa víst flestir, sem hafa lesið Bún-
aðarritið, að ritgjörðin „Um fóðrun búpen-
ings“ sje ein af hinum bestu og nytsöm-
ustu í öllu ritinu, og engan hef jeg lieyrt
kvarta um, að hún væri „strembin“ eða
þungskilin. — Það væri annars fróðlegt að
vita, hvers vegna vísindalegar ritgjörðir,
um hvaða efni sem er, geti naumast átt
heima í alþýðlegu riti; „Ólafur“ neitar þó
líklega ekki, að búfræðin, bæði í heild sinni
og einstökum atriðum, sje vísindi, eða
hvað skyldi hann annars nefna vísindi?
Ætli allar ritgjörðir í þá átt sjeu í svo
uppskrúfuðum sjerviskubúningi, að alþýða
geti ekki liaft gagn af þeim? Að svo or
ekki, sjest best af því, hve margir erlend-
is lesa rit Darwins; alþýða les þau bæði
í Englandi, Svíþjóð, Noregi og Danmörku
og þykja bæði fróðleg og gagnleg, en rit
Darwins játa þó allir að sjeu vísindaleg.
— „Ólafur“ segist ekki liafa yfirfarið rit-
gjörðina nægilega til þess að hann geti að
svo stöddu dæmt um, hversu efnið sje
rjett meðhöndlað í henni, en þó veit hann,
að hún er að mestu leyti eptir Tuxen og
að sárlítið er í henni frá útgef. sjálfum;
það er því auðsjeð, að „Ólafur“ hefur ekki
lesið ritgjörðina nákvæmlega.
1) Ritgjöröin er ekki eptir útgefanda ritains,
Hermann Jónasson, keldur eptir búfræðing Jósep
Björnsson. Ritstj.
Fyrir ritgjörðina eptir Einar Ásmunds-
son í Nesi segir „Ólafur“ að Búnaðarritið
sje vel kaupandi, því að hann sje ekki
„uppbelgdur af vísindalegum rembingi11 og
að hann hafi vitað um, hvað hann var að
skrifa. En inngangur ritgjörðarinnar „Um
reikningshald“ er einnig eptir Einar Ás-
mundsson, eða að mestu leyti, og eptir
þeim greinarmun, sem „Ólafur“ virðist
gera á vísindalegu og alþýðlegu, mætti
ætla að hann teldi hana með vísindaleg-
um ritgjörðum, ef hann á annað borð veit
sjálfur, um hvað liann er að tala, þegar
hann nefnir vísindalegar og alþýðlegar
ritgjörðir.
Ritgjörðin eptir Torfa Bjarnason segir
„Ólafur“ að sje „mikið góð hugvekja“, en
kveðst þó hyggja, að allir sjeu honum ekki
samdóma um, hver matvaran sje kostn-
aðarminnst til heimilisbrúkunar, því að
„reynslan verður að skera úr því eins
vel og efnafræðin11, segir „Ólafur“. En
veit þá „Ólafur“ ekki, að efnafræðin er
byggð á reynslu, og það svo mikilli og
nákvæmri reynslu, að bændur geta alls
ekki gefið eins nákvæmar reynslu-skýrslur.
„Garðyrkjan“ eptir Árna Pálsson segir
„Ólafur“ að sje að því leyti gagnleg og
fróðleg, að hún skýri frá, hversu óvenju-
mikinn hagnað hafa megi af garðyrkju,
en fátt af nýju sje í henni. Jeg þori þó
að fullyrða, að mörgum bændum þykir það
nýjung, að heyra um þann hagnað, sem
Á. P. hefur haft af garðyrkju sinni.
„Fáein orð um reikningshaldu og „Settu
rajólkina svo fljótt sem verða má“ sogir
„Ólafur“ að sje afar-nauðsynlegt fyrir
hvern mann að kynna sjer, en ritstj. ísaf.
bætir því við um fyrri ritgjörðina, að
„reikningshald þetta sje mikils til of marg-
brotið til þess að hagfellt reynist þeim,
sem það er ætlað“, Að minni hyggju er
engum þeim, sem annars getur lært að
reikna, ofvaxið að nota reikningshald það,
er hjer ræðir um, en öðrum er það ekki
ætlað. Sá, sem getur gert mun á flóknu
og óbrotnu reikningfshaldi, hlýtur að við-
urkenna, að reikningshald það, er kennt
er í Búnaðarritinu, er mjög auðvelt, og á
Hermann Jónasson miklar þakkir skilið
fyrir þá ritgjörð. En sá, sem ekkert veit,
hvað reikningur eða reikningshald er, á-
lítur of þungskilið fyrir aðra allt það, sem
ekki rúmast í hans höfði.
Alþýðimadur.
Nýr títuprjónn.
Þegar miðlunarmennirnir í stjórnarskrár-
málinu brugðust eins vel við, eins og þeir
gjörðu, þegar stjórnarflokkurinn á þingi
1889 sýndi sig fúsan til að vilja miðla
málum, þá bjuggust sjálfsagt bæði miðl-
unarmennirnir og ef til vill fleiri við því,
að stjórnin í Danmörku mundi gjöra sitt
til að miðla málum í stjórnardeilu vorri,
og særa ekki þjóðernistilfinning vora.
En hvað gjörir þá stjórnin?
Hún synjar staðfestingar frumvarpi al-
þingis um lögaldur af þeirri ástæðu, að
samkyns ákvæði sjeu ekki í gildandi lög-
um í Danmörku. Með þessari lagasynjun
hefur stjórnin sýnt, að hún vill ekki ein-
ungis láta rjett vorn lúta í lægra haldi,
þar sem hann kemur í bága við rjett
þann, sem Danir þykjast hafa yfir oss,
heldur vill hún líka neita oss um að koma
á hjá oss lagabreytingum, sem þingi og
þjóð sýnast nauðsynlegar, ef þær eru eigi
komnar á í Danmörku. Hún vili láta oss
„dansa eptir sömu pípu“, eins og Dani,
hve langt sem óstjórn og sundurlyndi leiða
þá í stjórnarmálum. Þegar vjer rjettum
fram höndina, þá rekur stjórnin oss löðr-
ung. Ætli vjer verðum allir svo lyndir,
að bjóða henni hægri kinnina. þegar hún
slær á þá vinstri? Vera má að sumir
sjeu svo kristilega sinnaðir. Jeg er ekki
í þeirra tölu. Þessi lagasynjun er að
mínu áliti óþolandi, ekki síst á þessum
tíma, enda síður óánægjan yfir henni í
brjóstum alþýðu. Stjórnin hefur með þessu
vakið og glætt þann eld, sem hún hefði
átt að gjöra allt sitt til að slökkva. Hún
hefur hnekkt miðlunaranda alþýðunnar
miklu meira með þessu, en allar prjedik-
anir Þjóðviljans og gauragangur ofstækis-
mannanna.
Það er þungur ábyrgðarhluti fyrir stjórn-
ina, að hafa tekið svona á móti, þegar
þingið rjetti höndina fram til sátta.
Miðlunarmaður.
TJm Eggert Ólafsson, skáldið og á-
gætismanninn mikla, lijelt Bjarni Jónsson
fróðlegan fyrirlestur hjer í bænum 9.
þ. m.
Tíðurfar má stöðugt heita ágætt um
þennan tíma árs, yfir höfuð frostvægt og
opt hlákur, þangað til síðustu daga, að
talsvert frost hefur verið og nokkur snjór
kominn.