Þjóðólfur - 24.07.1891, Blaðsíða 1

Kemur tit á föstudög-
um — Verfi árg. (60 arka)
4 kr. Erlendis 5 kr. —
Borgist fyrir 15. júli.
ÞJÓÐÓLFUR.
Dppsögn skrifleg, bundin
við áramót, ögild nema
komi til útgefanda iyrir 1.
oktðber.
XLIII. árg.
Fjárráö giptra kvenna
eru að lögum engin eða sama sem engin;
bóndinn hefur öll umráð yfir fjelagsbúi
hjóna. konan er ómyndug. Þótt, konan
eigi fjelagsbúið að helmingi og maður
hennar að helmingi, þá er það þó maður-
inn, sem hefur öll umráð yfir því og get-
ur farið með það, eins og hann vili, án
vilja og vitundar konunnar. Með kaup-
mála eða samningi milli hjónanna má þó
breyta þessu þannig, að eigur hvors hjón-
anna fyrir sig eða eitthvað af eigum þeirra
skuli vera sjereign hvors þeirra, Til þess
að kaupmáli milli hjóna sje fullgildur,
verður hann að vera staðfcstur af konungi,
og er það allmikið því til tálmunar, að
menn geri kaupmála þessa, nema endrum
og sinnum.
Menn sjá á þessu, að rjettur konnnnar
er sárlitill í fjármálum, sem flestu öðru.
Ekkert er því sanngjarnara og rjettlátara
en að auka fjárráð henuar og tryggja
rjett hennar í fjármálum; þann tilgang
hefur frumvarp um sjereign og myndug-
leika giptra kvenna, sem þingmennirnir
Skúli Thoroddsen og Ólafur Ólafsson hafa
borið upp á þingi. En því fer fjarri, að
frumvarp þetta bæti mikið úr þvi sem nú
er, og ber ekki vott um, að flutnings-
mennirnir hafi hugsað þetta mál vand-
lega.
Eptir frumvarpinu slcal það vera sjer-
eign giptrar konu, nema öðruvísi sje á-
kveðið i hjúskaparmála, er hún „átti“ á
giptingardegi, eða henni síðar kann að á-
skotnast við „arf eða gjöf“. Allar eigur
konuwnar á giptingardegi og arfur og
gjafir, sem hún fær siðar, „skulu“ vera
sjereign hennar. En allar eigur manns-
ins eiga að ganga inn i fjelagsbúið, kon- !
an að eignast helming af þeim. Maður-
mn er þannig gjörður rjettlægri en kon-
an. Þótt ekkert tillit sje tekið til þess,
LVersu erfitt þetta verður í framkvæmdinni,
þá er það auðsætt, að frumv. að þessu leyti
gengur í beint berhögg við kenninguna •
úm jafnrjetti milli hjónanna. Hins vegar
er það undarlegt, að af því, er konan
eignast eptir giptinguna, skuli að eins það,
er bún fær „við arf eður gjöf“, vera sjer-
eigo hennar, en allt, sem hún eignast á
Reykjarík, föstudaginn 24. júlí 1891. Nr. 34.
annan hátt, skuli eiga að renna inn í fje-
lágsbúið; arður af vinnu, sem hún eigi
vinnur í þarfir fjelagsbúsins, lífeyrir, sem
hún kann að fá í lifanda lífi. lífsábyrgðar-
upphæð, sem borgast að henni látinni, arð-
ur af atvinnu, sem liún hann að reka
fyrir utan fjelagsbúið, o. s. frv., á að renna
inn í fjelagsbúið. Það er jafnvel svo að
sjá, sem flutningsmennirnir ætlist til, að
allt það, sem konan lcaupir eptir gipting-
una, skuli renna inn í fjelagsbúið, ,úr því
að það að eins, er hún eignast „við arf
eður gjöf“, á að vera sjereign hennar.
Flutningsmennirnir ætlast til, að með
hjúskaparmála megi ákveða, að allar eig-
ur konunnar renni inn i fjelagsbúið, en
ekki dettur þeim i hug að gera mönnum
liægra fyrir að gera hjúskaparmála, t. d.
með því að afnema það skilyrði, að þeir
verði að vera staðfestir af konungi, til
þess að vera fullgildir.
Bóndinn á auðvitað eptir sem áður að
liafa öll hin sömu ráð yfir fjelagsbúinu
sem nú; en það þykir flutningsmönnum
ekki þörf að tryggja rjett konunnar gegn
því, að hann geti sóað og sólundað fje-
lagsbúinu, veðsett það eða gefið af því
meira eða minna jafnvel móti vilja eða
vitundar konunnar. Þó að það sje ber-
sýnilgt, að bóndinn sje að sólunda íjelags-
búinu, svo að kona hans og börn standi
uppi allslaus innan skamms, er henni ept-
ir frumvarpinú ekki tryggður neinn rjett-
ur til að koma í veg fyrir slíkt eða að
ná sínum hlut af fjelagsbúinu.
Það er auðsætt af þessu, þótt ekki sje
fleira til nofnt, að frumvarpið þarf að taka
miklum stakkaskiptum, til þess að verða
að tilætluðum notum, enda bæði óskandi
og vonandi, að því yrði breytt svo til
batnaðar, að vel megi við una og málið
geti fengið liappasælan framgang á þing-
inu.
Vjer skulum nú í sem fæstum orðum
minnast á þær helstu breytingar, sem
oss virðast nauðsynlegar á frumvarpinu,
og ýms ákvæði, sem standa í sambandi
við þær.
ítjettast virðist oss, að eigur beggja
hjónanna á giptingardegi þeirra skuli
ganga inn í fjelagsbúið, nema öðruvísi sje
ákveðið í kaupinála milli þeirra. Eigi
að eins konan, heldur einnig maður
hennar, ætti að geta haldið því, sem
þau vilja, sem sjereign sinni, fyrir utan
fjelagsbúið, en til þess þurfi þá kaupmála
milli þeirra. Þó finnst oss vel eiga við,
að beinlínis væri lögákveðið, að sumt af
eigum hjónanna sje sjereign hvors þeirra
fyrir sig, ef eigi er annað ákveðið, t. d.
lífeyrir og það, sem konan vinnur sjer
persónulega inn eða munir, sem hún fær
fyrir þvílíka vinnu. En í sambandi við
þetta ætti að gera mönnum hægra fyrir
með kaupmálann. Til þess að hann sje
fullgildur, ætti ekki að þurfa konunglega
staðfestingu; hann ætti þvi sem næst að
skoðast sem liver annar almennur samn-
ingur og skilyrðin fyrir því, að hann sje
fullgildur, að vera lík og við almenna
samninga. Auðvitað yrði að heimta, að
hann sje þinglesinn á varnarþingi hjón-
anna, og ef fasteign er gjörð að sjereign,
einnig á varnarþingi fasteignarinnar. Frá
þinglestursdegi eða þeim degi, sem hann
er innfærður í afsals- og veðmálabækur,
ætti hann að fá gildi gagnvart skuld-
heimtumönnum. Ef eitthvað er gert að
sjereign með kaupmála hjóna í milli eptir
að þau eru gipt, ætti jafnframt að þing-
lesa sönnunarskjal fyrir því, að það, sem
eptir væri í fjelagsbúinu, væri fullkom-
lega fyrir þeim skuldum, sem á því hvíla,
til þess að eigi yrði liægt að hnekkja
rjetti skuldheimtumanna með kaupmálanum.
Það leiðir af sjálfu sjer, að hjónin liefðu
öll ráð, hvort fyrir sig, yfir sinni sjer-
eign.
Bóndinn yrði eins og verið hefur, að
hafa ráð yfir fjelagsbúinu, en hann ætti
ekki, án samþykkis konu sinnar, að hafa
rjett til að gefa nema lítinn hluta af því,
nje heldur að veðsetja eða selja fasteignir
fjelagsbúsins, nema með samþykki kon-
unnar. Ef hann bryti á móti þessu, eða
ef hann færi svo ráðlauslega með fjelags-
búið, að ætla mætti, að hann sólundaði
því, eða ef hann yfirgæfi konu sína — þá
ætti hún að hafa rjett til að fá búinu
skipt og sinn hluta þess gerðan að sjer-
eign. Um skiptinguna yrðu svo að vera
nákvæmari reglur; konan ætti að liafa rjett
til að fá endurgoldið t. d. það, sem mað-
ur hennar hefði gefið úr búinu, án sam-