Þjóðólfur - 25.11.1892, Blaðsíða 3

215
yfir sextugt1 og sunsir þeirra enda langt
þar yfir, en það sannar alls ekki, að kinar
fyrgreindu ástæður fyrir skammlífi skáida
yfir höfuð séu á röngum rökum byggðar,
einkum þegar þess er gætt, að flest þessi
fyrtöldu skáld voru einkar jafulynd og
lifðu fremur kyrlátu lífi án mikillar and-
legrar baráttu, nema t. d. Tegnér (sem einn-
ig komst lítið á sjötugsaldur) Yictor Hu-
go, Grundtvig, Chr. Winther og Hauch, er
allir, hver á sinn hátt voru örlyndir í
meira lagi, og lifðu alltilbreytingamiklu
innra lífi. Eins og það er almennt viður-
kennt, að jafnlyndi, glaðlyndi, hófsemi í
lifnaðarháttum og kófstilling geðshræring-
anna lengi lífið, eins er hittvíst, að ákaf-
lyndi, önuglyndi, óhófsemi í lifnaði, ofstæk-
isfullar og óstjórnlegar geðskræringar, reiði,
öfund, hatur og hefndargirni veikir iífs-
aflið og styttir lífið, en einmitt þessa ó-
kosti hafa mörg skáld. Þeim er hætt við
að láta tilfinninguna ráða ofmiklu, taka
skjótar en aðrir móti áhrifum, þægileg-
um eða óþægilegum, og taka sér mjög
nærri ýmsa smámuni, er aðrir Iáta ekkert
á sér festa, en allt þetta truflar hugar-
1) Hér mætti auðvitað bæta við Henrik Ibsen,
sem nú er 64 ára og Björnstjerne Björnson, sem
nú er sextugur.
rósemina og kemur óreglu á líffærin. Þessi
óstilling, þessi tilfinningasemi, sem skáld-
unum er svo eiginleg fremur flestum öðr-
um hefur það í för með sér, að þeim er
opt hætt við að verða einræningslegir,
þunglyndir og enda geðveikir, og eru mörg
dæmi þess. Vér viljum aðeins nefna þýzku
skáldin Hölderlin og Lenau og ameríska
skáldið Poe og nú síðast Guy de Haupass-
ant, er ailir hafa orðið vitskertir, og allir
vita, að Tegnér var vitstola langa hríð,
þótt geðveiki lians væri að vísu ættar-
fylgja, og geti því ekki beinlínis talizt, sem
verkun hins skáldlega ímyndunarafls.
Oss dettur ekki í hug að setja það
fram sem algilda reglu, að skáld verði
skammlífari en aðrir menn, en vér viijum
segja að hún sé fremur almenn. En þetta
snertir ekki eingöngu skáldin lieldur einn-
ig alla þá, er leggja á sig ofmikið and-
legt erfiði, alla þá, sem að eins vinna með
höfðinu en ekki jafnframt með höndunum,
hvort heldur þeir eru skáld eða vísinda-
menn, eða í einhverri þeirri stöðu, er
hefur í för með sér mikla andlega áreynslu,
sem er jafn skaðleg eða öllu skaðlegri fyrir
heilsuna, en mikil líkamieg vinna, eins og
flestir munu vita og opt hefur verið talað
um. Til að halda líkama sínum styrkum
og sálinni fjörugri og ósjúkri, verður því
líkamiegt og andlegt erfiði að haidast hér-
um bil í hendur, svo að hvorugt sé um
of. Það hefur verið sýnt fram á, að lækn-
ar verði yfirhöfuð fremur skammlífir, sakir
hinnar einstrengingslegu, líkamlegu á-
reynslu, er embætti þeirra hefur í för með
sér, en á hinn bóginn hafa menn viljað
leiða rök að því, að prestar yrðu manna
langlífastir, og hversvegna?. Eimnitt af
því, að þeir ynnu nálega jöfnum höndum
andlega og líkamlega, og gætu ávallt til
skiptis styrkt andann og iíkamann með
hæfilegri hreyfingu undir beru lopti og
hæfilegri livíld við ritstörf. Áður fyrrum
höfðu menn einnig veitt því eptirtekt, að
prestar yrðu langlífari en aðrir, en þá var
það skoðað sem sérstakur vottur um náð
og velþóknun drottins við þessa stétt.
Hitt og þetta.
Markverð minuisbók. BrennivinBsali nokkur
hætti allt í einu við atvinnu sína og seldi aldrei
framar brennivín. Þá er hann var spurður, hvi
hann hætti svo ábatasamri atvinnu, svaraði hann:
„Eg hef skrifað inn í sérstaka bðk alla pá veit-
ingamenn, er eg árum saman hef selt brennivin.
Eg hef reynt til að grennslast eptir, hvernig farið
hetur fyrir þeim. Plestir þeirra urðu drykkjumenn,
Jónas annar.
Ameríkumönnum hefur lengi verið við brugðið fyrir
öfgar og ýkjur, og ekki að ófyrirsynju. Þeim þykir
ekki mikið fyrir að víkja sannleikanum dálítið við, þá
er þeim býður svo við að liorfa, ekki sízt, ef einliver
fjárvon er í aðra hönd, eða þá er þeir að einhverju Ieyti
vilja vekja eptirtekt á sér. En stundum skrökva þeir
að eins að gamni sínu, bara til að segja eitthvað „nýtt“,
en allt þess konar satt og logið er auðvitað hent á
lopti og komið á svipstundu í amerísku blöðin. Gott
dæmi um amerískan hégóma er t. d. saga nokkur, sem
í fyrra haust flaug á vængjum vindarins, ekki að eins
um alla Ameríku, heldur einnig austur yfir Atlantshaf,
og hefur verið tekin í ýms þýzk blöð, en fyrst birtist
hún í „Dagblaðinu“ í Kristjaníu, og er þar tekin eptir
skýrslu frá norskri stúlku, er sendi ritstjórninni sögu
þessa með bréfi 7. júlí f. á. Var því bætt við, að skip-
stjórinn og öll skipsköfnin, er klut átti að máli, hefði
boðizt til að sanna hana með eiði. Birtum vér hana
þetta er; en mundu mig um, að leysa liann ekki úr töfr-
unum of snemma“.
„Vert þú óhrædd, eg skal gæta þess vandlega“.
Rétt í sama bili og ungfrú Helena mælti þessi orð,
reif lmn upp bréf, sem hún hafði fengið, og þá er hún
hafði lesið það, kallaði hún hátt:
„Ó, mamma, það er frá honum Richard, og hann
segir, að allt það fé, sem liann erfði eptir föður sinn,
hafi verið í bankanum og að nú hafi hann misst hvern
einasta eyri. Er þetta ekki voðalégt ólán?“
„Hann er ákaflega illa staddur“, sagði frú Carleton,
þá er hún hafði lesið bréfið vandlega, „en gættu þess,
hversu keppin þú varst, að þetta skyldi vilja til ein-
mitt nú. Hefði þetta komið fyrir nokkrum vikum
seinna — eg má ekki hugsa til þess“.
Hin brögðótta kona gaut hornauga til dóttur sinn-
ar og sá skugga þann, er færðist yfir hið fagra enni
kennar.
„Mér þykir fremur vænt um Richard, mamma“,
sagði Helena, „en það er ekki árennilegt fyrir mig að
giptast honum. Eg er ekki fær um að eignast fátækan
mann“.
„Það segir þú satt. Þú getur einnig gizkað á,
hversu vel mér mundi falla það, að eyða fyrst öllum
mínum fjármunum til að mennta þig og hafa svo ekki