Þjóðólfur - 28.11.1892, Blaðsíða 1

Kemör ftt & föbtudög-
um — Terö írg. (60 arka)
4 Ur. Krloudls 5 kr. —
Borglet fyrlr 15. Júlt.
ÞJÓÐÓLFUR
®
Uppsögn skritteg, bnnclln
viS áramöt, ögild nema
komi til útgefanda fyrir i.
oktðber.
lícykjaYÍk, múnuudaginn 28, nóvcniber 1892.
XLIV. árg.
Víkingarnir á Norðurlöndum
Og
Sigurður Jórsalafarí.
Greinar Benidikts Gröndals í 16. og 20.
tölubJ. „Þjóðólfs“ þ. á. um „Víkingana á
Hálogalandi“ eru skemmtilega skrifaðar,
eius og vant er hjá houum, en dóm hans
um skáldlegt gildi þessa verks get eg
alveg leitt hjá mér, með því að eg hef
ekki séð leikritið. En eg vildi minnast
lítið eitt á einn útúrdúr, sem kemur mér
dálítið undarlega fyrir sjónir, og það er
þar sem hann setur þá skoðun fram, að
víkingar Norðurlanda í fornöld haíi verið
í rauninni (ekki annað en) óþjóðurlýður.
Skyldi þessari skoðuu verða haldið fram
í þeirri þjóðmenningarsögu Norðurlanda,,
sem Gröndal er að semja með styrk af
landsfé? Hún virðist eigi koma vel heim
við dálæti það, sem Gröndal hefur að öðru
leyti á fornöld vorri, og er líkari þeim,
sem vilja rýra allt sem vant er að telja
henni til gildis, því að ef vel er að gætt,
þá eru víkingaferðirnar og hin forna her-
frægð víkinganna undirrót undir bókmennt-
um vorum í fornöld og frægð þeirri, sem
þær hafa áunnið íslendingum. Má hér
minnast þessara orða í Landnámabók:
„Þat er margra manna mál, at þat sé
úskyldr fróðloikr at rita landnám, en vér
þykjumst heldr svara kunna útlendum
mönnum, þá er þeir bregða oss því, at
vér séim komuir af þrælum eða illmenn-
um, ef vér vitum víst vorar kynferðir
sannar“/ Þótt víkingarnir væri engir jafn-
aðarmenn, þá verður auðvitað að dæma
þá eptir þeirri öld, sem þeir lifðu á, og
það var eigi nein furða, þótt hinir heiðnu
Norðurlandabúar espuðust af grimmd þeirri,
er beitt var af hinum helztu höfðingjum
kristninnar við heiðna menn á Saxlandi
einmitt um það leyti, sena víkingaferðir til
kristiuna landa hófust. Víkingarnir áreittu
sannarlega ekki fremur saklaust fölk, heldur
en t. d. Alexander, Cæsar og Napoleon,
sem Gröndal hefur hafið til skýjanna í
tilkomumiklum ljóðum, og eg sé ekki, að
hvað sumra „rómverskra hetju verk og
sigurkrós“ hafa fram yfir hreystibrögð vík-
inganna norrænu, en hitt get eg vel skilið,
að mannvinir hafi nú á þessum mannúðar-
og jafnréttistíma óbeit á öllum ófriði og
styrjöldum, þótt líklega megi þess lengi
bíða, að allt slíkt sé á enda.
Þá er Gröndal í seinni greininni að
að rengja það, að Sigurður Jórsalafari liafi
nokkurn tíma komið til Jórdanar, og held-
ur að Jórsalaferð hans sé riddarasaga til-
búin af íslendingum, en færir þó ekki sínu
máli til stuðnings amiað en það, að Anna
Komnena geti Sigurðar ekki. En áður en
„útfararsögur“ þeirra Haralds harðráða og
Sigurðar eru sagðar „tómur diktur", af
því að ekkert sé getið um þá í býzant-
inskum samtíðar-ritum, ætti að atliuga,
hvort til þess verður ætlazt með nokkurri
sanngirni, að um þá sé getið í ritum
þessum. Viðvíkjandi Haraldi harðráða
skal hér að eins tekið fram, að fáir góðir
sagnaritarar munu hafa verið samtíða hon-
um í Miklagarði, og þarf því ekki að furða
sig feikilega á því, þó að hans sé ekki getið
af þarlendum höfundum, sem fyrirlitu alla
útlendinga, er þeir kölluðu „Barbara11, og
gerðu sér lítið eða ekkert far um að kynna
sér sögu þeirra og hagi. Því er við brugð-
ið af hinum fræga enska sagnaritara Gibbon
(History of the decline and fall of the
Roman Empire, Chap. 58.) hvað Grikkir
séu furðulega fáfróðir um nöfn, ættir og
óðul höfðingja krossfaranna frá Vestur-
löndum, og tekur hami einmitt dæmi upp
á það af sagnaritum Önnu Komnenu, sem
var samtíða fyrstu krossferðunum og Sig-
urði Jórsalafara (Niketas og ViJlehardouin
voru síðar uppi). Hún kvartar yfir því,.
hvað illt sé að bera fram þessi óvanalegu
nöfn, og afbakar þau, sem hún tekur upp
í sögu sína. Það verður ekki anuað ráð-
ið af þögn hennar um Sigurð en það, að
liann hafi í sögusögn Norðmanna orðið
miklu glæsilegri en í augum Grikkja, þar
sem lians mun „lítið liafa gætt innan um
allan þann sæg af krossfórum“, er til
Miklagarðs streymdi. Hitt hefði verið
uudarlegt, ef enginn af hinum „latnesku"
rithöfUndum, er færðu í letur sögu kross-
ferðanna, og voru samt íðaSigurði—þeir eru
taldir upp 10 samanhjáGibbon í tilvitnuð-
um kafia — hefði getið hans eða ferða hans
að neinu, og mátti þá geta nærri, að hann
Nr. 55.
hefði sér fátt til frægðar unnið í Austur-
heimi, þótt bágt hefði reyndar verið að
neita því, að hann hafi verið á ferðum ein-
hverstaðar um þær slóðir, sem kvæði samtíða
íslenzkra skálda vísa til (siglt um Nörva-
sund og allt út til Jórsalaríkis). Eu það
vill nú svo vel til, að Vilhjálmur af Týrus,
einn af krossferða-sagnariturunum latnesku,
talar um lið frá Noregi, sem siglt hafi um
Nörvasund og sezt um Sidon (= Sætt, er
Einar Skúlason nefnir í kvæði um Sigurð).
Og ef einhver vill samt efast um, að þetta
hafi verið lið Sigurðar, þá væri reynandi
að skoða sögu Fulchers af Chartres, er var
hinn handgengnasti Baldvini Jórsalakon-
ungi, og sjá, hvort Sigurðar er þar að
engu merkilegu getið.
J.
Nýprentað. Sagan af Natan Ketils-
syni. Skrifuð af Sighv. Grímssyni Borg-
firðing. Kostnaðarmaður Reinharður Krist-
jáusson. ísafirði 1892. Kostar jhept 60
aura. 76 bls. 8.
Það er nýlunda að sjá bók prentaða á
ísafirði, því að hingað til hefur prent-
smiðjan þar haft fullt í faugi með „Þjóð-
viljann“ einan, að því er virðist. Þó hef-
ur þar verið prentuð líellismannasaga, en
sárfátt annað.
Saga sú af Natan Ketilssyni, sem nú
er komin fýrir almenningssjónir, er frum-
samin af hinum nafnkunna fræðimanni
Gísla Konráðssyni, og er hún mörgum kunn.
Eitt eiginhandarrit hans af henni er t. d. í
safni Jóns Sigurðssonar á landsbókasafn-
inu 123 8vo.,. og er það nálega orð fyrir
orð samhljóða þessari prentuðu sögu, er
Sighvatur þessi Borgfirðingur þykist hafa
sjálfur „skrifað“, sem yerður að skiljast
svo, að hann þykist hafa samið hana,
því að hann minnist ekki einu orði
á, að Gísli eigi neinn þátt í henni. Það
er meir en meðaldirfska að taka þannig
hér um bil orðrétt rit annars manns og
eigna sér. Það er meir að segja stór-
flónska, þar sem um jafnkunnugt efni er
að ræða. Eða hyggur maður þessi, að
ekkert handrit sé til af sögu þessari,
nema það, sem hann hefur tekið afskript
af? Eða skyldi hann hafa ímyndað sér,