Þjóðólfur - 17.03.1893, Blaðsíða 1

Árg- (60 arkir) kostar 4 kr.
Erlendis 5 kr. — Borgist
fyrir 15. júll.
Uppsögn, bundin viö áramót
ðgild nema komi til útgef-
anda fyrir 1. október.
ÞJÓÐÓLFUR
XLY. árg. Reykjayík, föstudaginn 17. marz 1893. Nr. 12.
Kvöldvísa.
Jeg gekk upp á leiti, jeg horfði’ yfir haf,
og sú heilaga, rennandi sól
sína logandi kveðju með geislunum gaf
og hún gullfáði snjóugan hól;
eins og eldmúr var Esjan, og jökullinn stóð
eins og einmana hvelfing á sæ,
og mér sýndist hann anda sem bylgjandi
blóð,
sem að bærist með purpurablæ.
Og jeg horfði á skipin, sem höfninni á
lágu háreist á speiglandi sjó;
og jeg hugsaði margt, og jeg hvíslaði þá,
en mér hjartað i brjóstinu sló:
„Er nú þetta mitt fátæka, þjakaða land?
En með þrekinu gæti það meir,
ef að tápið og þoiið sitt tvinnuðu band,
og ef tuttugu væri sem G-eir“.
Svo var kvöldsólin runnin, og dimmuna dró
yfir dýrðlega, hverfula sjón —
hvað var þetta, sem truflaði rökkursins ró,
eins og rifrildis uppvakið Ijón ?
Eins og náhljóð og pípur og blístur og
baul,
eins og beljaudi fossanna hljóð,
eins og söngur og öskur og geltandi gaul—
það var grátur úr flekaðri þjóð.
Og jeg hlustaði á, og jeg skildi það skjótt:
það var skaparans hegnandi mál,
sem að borið var fram gegnum niðdimma
nótt,
og það nÍ8ti við líkam og sál;
það var örlaga hljóð, það var eymdanna
kvein,
sem að endingu losnaði þá,
það var heróp, sem fæddist við hjartnanna
mein,
það var hjörtunum æskunnar frá.
Það var írelsisins óp móti fjandmanna her,
því hann foreldra leiðunum frá
vildi tæla og ginna það allt sem að er
og sig auðga með þrælkuðum ná;
og jeg sagði við sjálfan mig: ekki’ er allt
enn
burt úr æðunum flörið og líf,
það er víst, að á íslandi enn lifa menn
sem að eru þvi skjöldur og hlíf.
0g jeg vona, að hvert sinn, er slógbelgja
sveit
lætur suðuna byrja á ný,
muni slagæðin þrútna í hjartanu heit,
muni hvína sem þrumandi ský.
Látum vergjarnar drósir að Yesturheims
kvöl
fara veraldar tælandi leið,
og þá útsendu mannsmala skruma með skjöl
yfir skorti og loginni neyð.
Þó þeir segi vér eigum að rorra „í ró“
og með rökum að hrekja það bull,
fyrir löngu vér höfum af heimskunni nóg,
og sú hringlanda-tunna er full;
þegar enginn vill trúa, þá höfum vér hátt,
og vér hrekjum á burt þennan dreng,
því vér þurfum hans ei, hann má þenja
sinn mátt
yfir þreklausum ræflum í spreng.
n-\-x.
Verzlunarfélag Dalasýslu.
Skýrsla eptir alþm. Guðjón Guðlaugsson.
(Niiurl.). Eptir þeirri reynslu, sem vér
höfum af Dalafélaginu, þegar litið er á
öll þess æfiár í einu lagi, þá er óhætt að
fullyrða, að sá verðmunur, sem jafnan
hefur verið á útlendu vörunni (hjá því og
kaupmönnum), má teljast óskertur sem
hagnaður hjá félagsmönnum, og nemur
það þó ekki svo lítilli upphæð. Af því eg
veit ekki verzlunarupphæð félagsins sum
árin, get eg ekki sagt, hvað mikilli upp-
hæð þetta nemur, en eptir verzlunarskýrsl-
unum 1891, þá munar það um 53 þús. kr.
á ári, að eins á þeim vörutegundum, sem
taldar eru hér að framan (þ. e. á þeim
öllum samanlögðum á öllu verzlunarfélags-
svæðinu), ef þær hefðu allar verið keypt-
ar annaðhvort í félaginu eða hjá kaup-
mönnum, eptir þeim verðmun að dæma,
sem var í sumar.
Geri maður ráð fyrir, að verðlag þess-
ara vörutegunda hjá kaupmönnunum hér
í Stranda- og Dalasýslum væri það sama,
sem hefði verið næstl. sumar að meðaltali
hjá öllum kaupmönnum á landinu, og að
jafnmikið hafi verið flutt inn í landið af
þeim næstl. ár, sem 1890, eptir því sem
skýrslur um innflutta vöru 1891 segja, þá
verður munurinn á félagsverði og kaup-
manna-verði þessi:
Á rúgi og rúgmjöli . . . 114,250 kr.
— „overhead", fiórmjöli og
haframjöli......... 88,650 —
— bankabyggi, hrísgrjónum
og ertum.......... 119,900 —
— kaffi, export, kandís og
melís............. 142,150 —
— munntóbaki og neftóbaki 50,150 —
— færum, köðlum, ljáblöð-
um og steinolíu . . . 63,400 —
— sápu, skóleðri og járni 59,150 —
Þetta verður samtals . . 637,650 kr.
á einu ári, og er það óneitanlega lagleg
upphæð, og eru þó ótaldar fjöldamargar
vörutegundir bæði af þeim, sem flutzt hafa
til félaganna, og eins þeim, sem félögin
hafa ennþá ekkert átt við að panta. Enn-
fremur er þess gætandi, að tollskyldu vör-
urnar eru taldar nærri helmingi minni í
skýrslunnni frá 1891 — sem miðað er við —
heldur en á að hafa verið flutt af sömu
vörum árið áður, sem mun hafa leitt af
fyrirhyggju kaupmanna meðan tolllögin
voru að komast í kring 1889, og gerir
það mismuninn mörgum þúsundum króna
minni en hann í raun og veru mun vera,
auk þess sem skýrslurnar munu langtum
of lágar á flestum eða öllum vörutegund-
um.
Fyrir þessa upphæð mætti þó kaupa á
einu ári 4 gufubáta, er væru færir um að
króka þvert og endilangt um alla firði og
flóa landsins og milli þeirra eptir þörfum,
og þó væri meira en helmingurinn óeydd-
ur, sem einnig mætti verja samgöngunum
til eflingar. Eg nefni samgöngurnar, af
því að þœr eru fyrsta og helzta skilyrðið
fyrir því, að hægt sé að gera nokkra
verulega bót á verzlunarástandi voru, og
að verzlunin geti verið hagfelld, er aptur
fyrsta skilyrðið fyrir því, ab þjóðin taki
nokkrum framförum í andlegum eða lík-
amlegum efnum.
Þrátt fyrir þennan mun á verzlun
Dalafélagsins og kaupmannanna á félags-
svæðinu, hefur þó félag þetta ávallt átt
erfitt uppdráttar, og eptir því sem kom í
ljós á síðasta aðalfundi félagsins 27.—28.
janúar leifir ekkert af, að það geti haldið